mirror of
https://github.com/mrrpnya/lipu-sona.git
synced 2025-02-13 16:44:39 +00:00
3533553183
* Fix unordered list formatting * Fix links * Use page-nav widget * Improve table formatting
95 lines
2.8 KiB
Markdown
95 lines
2.8 KiB
Markdown
% toki pona: strona 3 – czasowniki i dopełnienie
|
||
% /dev/urandom
|
||
% 2021-02-26
|
||
|
||
Nowe słownictwo na tej lekcji:
|
||
|
||
| strona | znaczenie |
|
||
|----|----|
|
||
| e | (wskazuje obiekt/dopełnienie) |
|
||
| ijo | rzecz |
|
||
| ilo | narzędzie, przyrząd, maszyna, urządzenie |
|
||
| lipu | książka, dokument, papier |
|
||
| lukin | oko, patrzeć, widzieć, szukać |
|
||
| olin | miłość, kochać, współczucie, sympatia |
|
||
| pali | robić, pracować, działać, praca |
|
||
| pana | dawać, wysyłać, emitować, nadawać |
|
||
| telo | woda, ciecz, nawadniać, czyścić |
|
||
| tomo | dom, pokój, budowla |
|
||
|
||
Najprostsza budowa zdania z czasownikiem wygląda następująco:
|
||
|
||
> [rzeczownik] li [czasownik]
|
||
|
||
Przykładowo:
|
||
|
||
> mije li pali. — Mężczyzna pracuje.
|
||
|
||
Przymiotniki mogą zostać umieszczone zarówno po rzeczownikach,
|
||
jak i czasownikach. W tym drugim przypadku obejmują funkcję przysłówka.
|
||
|
||
> jan wawa li pali pona. – Silna osoba pracuje dobrze.
|
||
|
||
> %warning%
|
||
> Ponieważ przymiotniki i czasowniki używają tej samej struktury,
|
||
> mogą zaistnieć sytuacje, w których będą trudne do odróżnienia.
|
||
> Na przykład wyrażenie „mi moku” może oznaczać „jem” lub „jestem jedzeniem”.
|
||
|
||
> %info%
|
||
> Czasowniki nie odmieniają się przez czas, dlatego zdanie „sina pali”
|
||
> może oznaczać „pracujesz” bądź „pracowałeś/-aś”. Istnieje sposób na określenie
|
||
> czasu, ale o tym na przyszłej lekcji.
|
||
|
||
Dopełnienie zdania, czyli to, na czym wykonywana jest czynność, wymaga
|
||
dodania partykuły „e” i użycia następującej struktury:
|
||
|
||
> [podmiot] li [czasownik] e [dopełnienie]
|
||
|
||
> jan wawa li pali e tomo. — Silna osoba buduje/tworzy dom.
|
||
|
||
Do dopełnienia również można doczepić przymiotnik.
|
||
|
||
> jan pali li pana e moku pona. — Pracownik podaje dobre jedzenie.
|
||
|
||
Oto przykładowe zdania:
|
||
|
||
> jan pona mi li pona e ilo lukin. — Mój przyjaciel naprawia narzędzie
|
||
> do patrzenia (okulary, lornetka, mikroskop, itd.).
|
||
|
||
> mi telo e moku. — Ja myję jedzenie.
|
||
|
||
> mi olin e meli mi. — Kocham moją żonę.
|
||
|
||
> %warning%
|
||
>
|
||
> Słowo „lukin” nie opisuje wyglądu, a samą czynność patrzenia, dlatego
|
||
> by prawić komuś komplementy na temat tego pierwszego, używa się
|
||
>
|
||
> > sina pona lukin. — Wyglądasz dobrze. („Jesteś dobry/-a wizualnie”.)
|
||
>
|
||
|
||
## Ćwiczenia
|
||
|
||
A teraz spróbuj przetłumaczyć podane zdania na polski:
|
||
|
||
* jan lili li pana e telo lukin.
|
||
* ona li lukin e lipu.
|
||
* soweli ike li utala e meli.
|
||
* jan utala li moku e kili suli.
|
||
* soweli lili li moku e telo.
|
||
* mi telo e ijo suli.
|
||
|
||
A następujące zdania na toki ponę:
|
||
|
||
* Ona kocha wszystkich ludzi.
|
||
* Łazienka („pokój wody”) jest dobra.
|
||
* Wydaję dokumenty.
|
||
* Zły wojownik patrzy na twój dom.
|
||
* Moje narzędzia działają dobrze.
|
||
|
||
[Odpowiedzi](pl/answers#p3)
|
||
|
||
> %page-nav%
|
||
> [Poprzednia strona](pl/2)
|
||
> [Strona początkowa](pl)
|
||
> [Następna strona](pl/4)
|