2.7 KiB
% toki pona strona 10 — czasowniki posiłkowe, czas i miejsce % /dev/urandom % marzec 2020
Słownictwo na tej stronie — czasowniki posiłkowe:
| słowo | znaczenie |
|---|---|
| kama | nadchodzący, przyszłość, przyszły, zdarzenie |
| ken | móc, możliwość |
| open | rozpocząć, otworzyć, otwarty |
| pini | skończyć, koniec, zamknąć |
| sona | wiedza, wiedzieć, umieć |
| wile | chcieć, potrzeba, pragnienie |
...i zwykłe słowa:
| słowo | znaczenie |
|---|---|
| lupa | dziura, drzwi, okno |
| nasin | ścieżka, droga, reguła, sposób |
| nena | wzgórze, góra, przycisk, wypukłość, nos |
| tenpo | czas, moment, raz (np. dwa razy) |
Czasowniki posiłkowe
Została nam tylko jedna cecha gramatyczna toki pony — czasowniki posiłkowe. Są to wyrazy, które stawia się przed innymi czasownikami w celu zmodyfikowania ich znaczenia.
Słowa „kama” można użyć zarówno jako czasownika oznaczającego „przyjść”, jak i rzeczownika oznaczającego trwającą czynność:
mi jo e moku. — Mam jedzenie.
mi kama jo e moku. — Otrzymałam/otrzymuję jedzenie.
mi kama tan ma Losi. — Pochodzę z Rosji.
Jako czasownik posiłkowy, słowo „ken” działa podobnie do polskiego „móc”:
mi pali e tomo. — Pracuję nad domem.
mi ken pali e tomo. — Mogę pracować nad domem.
Można go też użyć w znaczeniu „możliwość”.
ni li ken. — To jest możliwe.
ken la ale li pona. — Może wszystko gra.
Wyrazy „open” i „pini” wyrażają początek i koniec.
mi open pali e tomo. — Zaczęłam pracować nad domem.
mi pini pali e tomo. — Skończyłam pracować nad domem.
Słowo „sona” można przetłumaczyć jako „wiedza” albo „wiedzieć”, ale jako czasownik posiłkowy oznacza on „umieć”:
mi sona pali e tomo. — Umiem zbudować dom.
mi sona e ni. — Wiem to.
mi sona sitelen. — Umiem pisać/rysować.
mi sona e sitelen. — Znam napis/obraz.
ona li sona ala sona e toki Inli? — Czy oni znają angielski?
Jeśli umieścimy „kama” przed „sona”, otrzymamy „uczyć się”.
jan lili li kama sona toki. — Dziecko uczy się mówić.
mi kama sona e toki pon. — Uczę się toki pony.
Ewentualnie można powiedzieć:
mi kama sona toki kepeken toki pona. — Uczę się mówić w toki ponie.
Słowa „wile” używa się w celu wyrażenia chęci lub potrzeby.
jan lili li wile moku. — Dziecko jest głodne / chce jeść.
jan lili li wile e ijo musi. — Dziecko chce zabawkę („przedmiot zabawy”).
wile sina li suli mute. — Twoje potrzeby są bardzo ważne.
Oprócz wyżej wymienionych wyrazów, niektórzy również używają „awen” i „lukin” jako czasowników posiłkowych. „awen” i „lukin”