mirror of
https://github.com/mrrpnya/lipu-sona.git
synced 2025-02-13 16:44:39 +00:00
194 lines
8.3 KiB
Markdown
194 lines
8.3 KiB
Markdown
% lipu sona pona (kurs toki pony)
|
||
% /dev/urandom
|
||
% 2021-02-26
|
||
|
||
Ta seria jest swego rodzaju nieoficjalnym kursem edukacyjnym na temat języka toki pona —
|
||
języka sztucznego stworzonego w roku 2001, a następnie korygowanego na przestrzeni
|
||
wielu lat przez Sonję Lang.
|
||
|
||
Język ten zbudowany jest wokół idei minimalistycznego projektu i upraszczaniu myśli
|
||
poprzez rozbicie skomplikowanych koncepcji na ich podstawowe elementy.
|
||
Toki pona używa 120 „oficjalnych słów” (i parę dodatkowych, wykorzystywanych czasem
|
||
przez społeczność), ma niezwykle prostą gramatykę i korzysta z zaledwie kilkunastu,
|
||
ciężkich do pomylenia, głosek.
|
||
|
||
W rezultacie język ten uważany jest za niesamowicie prosty do przyswojenia. Niektórzy
|
||
uważają, że można nauczyć się go czytać w ciągu kilku dni, a w ciągu kilku tygodni —
|
||
stać się biegłym jego użytkownikiem.
|
||
|
||
Jednak tak prosty język ma swoje ograniczenia. Wiele słów ma wiele różnych znaczeń,
|
||
a niektórych zwrotów i zdań nie można zrozumieć, nie znając kontekstu. By wyrazić
|
||
niektóre koncepje, trzeba skonstruować nowe frazy lub wyrazić je innymi słowy,
|
||
(co jest — jak wspomniano wcześniej — częścią założenia tego języka).
|
||
|
||
À propos kontekstu — toki pona w dużej mierze polega właśnie na nim.
|
||
Różne osoby mogą opisywać te same podstawowe rzeczy w zupełnie odmienny sposób.
|
||
Jest to częścią idei ów języka. Nawet niektóre zasady gramatyki bywają interpretowane
|
||
na różny sposób przez różne osoby — czy to ze względu na ich mowę ojczystą, czy może
|
||
na preferencje dotyczące dokładniejszej komunikacji swoich myśli.
|
||
|
||
Ponadto, toki pona została zaprojektowana tak, by być łatwa w użytkowaniu, bez względu
|
||
na czyjś ojczysty język. Głoski oraz struktura sylab toki pony są dobrane tak,
|
||
by mogły być łatwe w wymowie dla użytkowników różnych języków.
|
||
|
||
# Informacje o tym kursie
|
||
|
||
Istnieje już wiele źródeł, dzięki których można nauczyć się toki pony. Najważniejszą,
|
||
i — według mnie — najlepszą, jest opublikowana przez Sonję Lang w 2014 roku
|
||
[oficjalna książka toki pony](https://tokipona.org/) (zwana również „pu”).
|
||
Nie jest za darmo, ale jest dobrze napisana i obfituje w szereg tekstów
|
||
do przeczytania, i — co najważniejsze — dobrze radzi sobie z objaśnianiem języka.
|
||
|
||
Warta uwagi jest również seria filmików [„12 days of sona pi toki pona”](https://www.youtube.com/watch?v=4L-dvvng4Zc)
|
||
(12 dni nauki toki pony) Mitcha Halleya („jan Misali”) na YouTubie. Obejmuje ona cały język w
|
||
dwunastu krótkich filmach, z których każdy zawiera 10 słów z oficjalnego słownika
|
||
(psst: inspirowałem się nią, tworząc swoją stronę).
|
||
|
||
Jednym ze starszych i bardziej wpływowych, (ale obecnie niedostępnych)
|
||
zasobów internetowych był również internetowy kurs „o kama sona e toki pona”,
|
||
(co oznacza „naucz się toki pony!”) Bryanta Knighta ("jan Pije").
|
||
Przed przejściem twórcy na emeryturę była to jedna z najwcześniejszych stron
|
||
toki pony dostępnych online. W związku z tym miała pewne różnice w sposobie użycia
|
||
pewnych wyrazów. Wcześniejsze wersje kursu budziły również pewne kontrowersje
|
||
związane z włączeniem do nich treści kilku dość fanatycznych stwierdzeń i tekstów.
|
||
|
||
Celem mojego kursu jest, po pierwsze, zaprezentowanie pełnowartościowego źródła informacji
|
||
dotyczącego języka toki pona, a po drugie, opisanie go tak, jak jest dzisiaj używany
|
||
wśród swojej społeczności. Na niektórych stronach znajdziecie sekcję
|
||
"Różnice dialektalne", która będzie wspominać, czym różnią się od siebie informacje
|
||
przedstawione w kursie i jak toki pona są wykorzystywane w społeczności.
|
||
|
||
Strona zerowa przedstawi podstawowe informacje na temat ortografii i wymowy języka.
|
||
Każda następna strona wprowadzi dziesięć nowych słów spośród wszystkich 120 dostępnych
|
||
w słowniku toki pony.
|
||
|
||
## Spis treści
|
||
|
||
### Kurs
|
||
|
||
* [strona 0 – ortografia i wymowa](pl/0)
|
||
|
||
* [strona 1 – podstawowe zdania](pl/1)
|
||
|
||
* [strona 2 – przymiotniki](pl/2)
|
||
|
||
* [strona 3 – czasowniki i dopełnienie](pl/3)
|
||
|
||
* [strona 4 – o nie! więcej słownictwa](pl/4)
|
||
|
||
* [strona 5 – to i owo](pl/5)
|
||
|
||
* [strona 6 – przyimki oraz położenie](pl/6)
|
||
|
||
* [strona 7 – zdania wykrzyknikowe, pytające, rozkazujące i imiona](pl/7)
|
||
|
||
* [strona 7a – więcej na temat budowania nieoficjalnych słów](pl/7a)
|
||
|
||
* [strona 8 – język pełen barw](pl/8)
|
||
|
||
* [strona 9 – kontekst i złożone przymiotniki](pl/9)
|
||
|
||
* [strona 10 – czasowniki posiłkowe, czas i miejsce](pl/10)
|
||
|
||
* [strona 11 – liczebniki](pl/11)
|
||
|
||
* [strona 12 – to już jest koniec](pl/12)
|
||
|
||
* [strona 13 – edycja ze specjalnym słownikiem](pl/13)
|
||
|
||
### Dodatki
|
||
|
||
* [dodatek: strona 1 – słowa stare i nowe](pl/x1)
|
||
* [description of some of these words in toki pona](nimi_pi_pu_ala/)
|
||
|
||
* [dodatek: strona 2 – other writing systems](pl/x2)
|
||
* [sitelen pona](pl/sitelen_pona)
|
||
|
||
* [słownik](pl/dictionary)
|
||
|
||
* [my personal style](personal_style/)
|
||
|
||
* [credits and acknowledgements](credits/)
|
||
|
||
* [original works and translations by jan Lentan](lentan)
|
||
|
||
## Learn more
|
||
|
||
* [sona pona](https://sona.pona.la), a wiki about toki pona and its community.
|
||
|
||
* [linku.la](https://linku.la/) / [nimi.li](https://nimi.li/),
|
||
an interactive dictionary.
|
||
|
||
* Words are grouped by how many speakers embrace a given word (ranging from
|
||
widely accepted words to one-person creations). When learning the language,
|
||
use "core, common".
|
||
* The "uncommon, obscure, sandbox" categories include more injokes and
|
||
personal experiments -- they are nice to be aware of, but you won't need to
|
||
use them in regular conversations.
|
||
|
||
* [lipamanka's semantic spaces dictionary](https://lipamanka.gay/essays/dictionary),
|
||
explaining toki pona content words in depth.
|
||
|
||
* [ilo Muni](https://ilo.muni.la/), an ngrams viewer
|
||
similar to [Google Ngrams](https://books.google.com/ngrams/).
|
||
Good for learning about how toki pona usage changed over time.
|
||
|
||
* [Jonathan Gabel's lessons](https://jonathangabel.com/toki-pona)
|
||
teach "sitelen sitelen", a rather ornamental-looking (if uncommon
|
||
in general usage) writing system for toki pona.
|
||
|
||
* learn [luka pona](https://luka.pona.la/), a sign language designed
|
||
to be used in the toki pona community.
|
||
|
||
## Immerse yourself
|
||
|
||
* read [lipu tenpo](https://liputenpo.org), a toki pona magazine
|
||
|
||
* listen to [kalama sin](https://www.youtube.com/playlist?list=PLjOmpMyMxd8Qs2mAXcLk817tQy_AQj09u), a podcast in toki pona
|
||
|
||
<!--
|
||
Currently links to a suno pi toki pona music playlist.
|
||
In the future, it would be good to have a permanent link
|
||
for high quality music.
|
||
-->
|
||
* listen to [toki pona music](https://www.youtube.com/playlist?list=PLeCE5N29ioyUbj_lvYm9IdGJnE2HPacVv)
|
||
|
||
<!--
|
||
As of 2024, kulupu Lapo is an ongoing project to pool toki pona literature
|
||
into one readily accessible place. The project is in its earliest stages and
|
||
does not warrant being shown here. Hopefully eventually that changes.
|
||
-->
|
||
* read [stories in toki pona](https://sona.pona.la/wiki/Literature),
|
||
some of which were submitted in [writing contests](https://utala.pona.la)
|
||
|
||
## Join communities
|
||
|
||
* [ma pona pi toki pona](https://discord.gg/mapona) Discord server,
|
||
the largest active toki pona community
|
||
|
||
* [kama sona](https://discord.gg/ChC6qtVsSE), a beginner-oriented Discord server
|
||
|
||
* [r/tokipona](https://reddit.com/r/tokipona) on Reddit
|
||
|
||
* [Facebook group](https://www.facebook.com/groups/sitelen)
|
||
|
||
* If you would rather join a smaller community,
|
||
[check here](https://sona.pona.la/wiki/Communities)!
|
||
|
||
You may also check out [recommendations](/recs_2021/) from jan Lentan in 2020-2021!
|
||
|
||
---
|
||
|
||
<a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/"><img
|
||
alt="Licencja Creative Commons" style="border-width:0"
|
||
src="https://i.creativecommons.org/l/by-sa/3.0/pl/88x31.png" /></a><br />Ten
|
||
utwór jest dostępny na <a rel="license"
|
||
href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/">licencji Creative
|
||
Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska</a>.
|
||
|
||
<a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/"><img
|
||
alt="Licencja Creative Commons" style="border-width:0"
|
||
src="https://i.creativecommons.org/l/by-sa/4.0/88x31.png" /></a><br />Ten utwór
|
||
jest dostępny na <a rel="license"
|
||
href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">licencji Creative Commons
|
||
Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe</a>.
|