Upload New File

pages/tokipona/pl_4.md

@@ -0,0 +1,128 @@
+% toki pona: strona 4 — o nie! więcej słownictwa
+% /dev/urandom
+% marzec 2020
+
+Nowe słownictwo na tej lekcji:
+
+| słowo | znaczenie |
+|----|----|
+| jo | mieć, zawierać, trzymać, nieść |
+| kala | ryba, zwierzę morskie |
+| kasi | roślina, trawa, zioło, liść, kwiat |
+| pipi | owad, robak, insekt |
+| sitelen | obraz, symbol, napis, rysować |
+| toki | mówić, mowa, język |
+| waso | ptak, latające stworzenie |
+| ma | ziemia, grunt, na dworze, terytorium |
+| kiwen | twardy przedmiot, metal, kamień, ciało stałe |
+| ko | proszek, glina, półlity |
+
+Na tej stronie w większości przedstawione będą powyższe słowa.
+
+> jan pali li telo e kasi. — Pracownik podlewa rośliny.
+
+> jan wawa li jo e kiwen suli. — Silna osoba niesie duże kamienie.
+
+> telo suli li jo e kala. — W morzu/oceanie („dużej wodzie”) są ryby.
+
+> mi sitelen e toki sina. — Zapisuję twoje przemówienie.
+
+> waso lili li moku e pipi. — Mały ptak je robaki.
+
+> ma tomo mi li suli. — Moje miasto („teren zabudowany”) jest duże.
+
+## Tematy rozmów
+
+> %warning%
+> W społeczności toki pony nie ma zgody co do tego, która z tych metod
+> jest bardziej poprawna. Wszystko, co następuje pod tym nagłówkiem,
+> jest opinią autora.
+
+Istnieją dwa powszechnie używane sposoby wskazania tematu rozmowy
+przy użyciu czasownika „toki”.
+
+Najprościej wskazać temat, używając go jako przymiotnika.
+Taki sposób pokazano w „o kama sona e toki pona!”.
+
+> ona li toki meli. — Rozmawiają o kobietach.
+
+Niestety taka konstrukcja bywa niejasna, na przykład wtedy, gdy do wyrazu
+„toki” rzeczywiście chcemy dołączyć przymiotnik. Czy „toki ike” oznacza
+„źle mówić (o kimś)”, czy „mówić o złu”?
+
+Oficjalna książka nie wyraziła się jasno w tej sprawie, ale wyrażenie "toki e ijo"
+jest tłumaczone jako „komunikować coś”, a „toki wawa” - jako „zeznawać”,
+a nie „mówić o mocy”.
+
+Rozszerzona wersja tego podejścia — powszechnie stosowana
+wśród społeczności toki pona — polega na wykorzystaniu tematu jako dopełnienia:
+
+> sina toki e kala. — Rozmawiacie o rybach.
+
+Według niektórych takie użycie partykuły „e” jest uważane za niekonwencjonalne,
+ale za to mniej ogólnikowe. Dla zachowania jasności wariant ten będzie
+stosowany na przestrzeni całego kursu.
+
+## Przykładowe zdania
+
+Oto przykłady zdań korzystających z interesujących wyrażeń:
+
+> jan pali li toki utala e tomo mi. — Pracownik krytykuje („agresywnie mówi”)
+> mój dom.
+
+> ona li toki ike e jan pona mi. — Oni obrażają/obgadują moich przyjaciół.
+
+Do jednego zdania wstawić można kilka czasowników i dopełnień. Wystarczy
+przed każdym z nich umieścić „li” albo „e”.
+
+> meli li toki e soweli, e waso. — Kobieta rozmawia o zwierzętach lądowych
+> i ptakach.
+
+> jan pali li pona e ilo, li lukin e lipu. — Pracownik naprawia urządzenie,
+> czytając (patrząc na) dokument.
+
+## Wyrażenia
+
+Słowo „toki” samo w sobie jest powitaniem:
+
+> toki! — Cześć!
+
+## Różnice dialektalne
+
+> %info%
+> W tej części wyjaśniono, jak różne kursy toki pony różnią się
+> sposobem wyrażania pewnych idei.
+
+Jeżeli podmiotem jest „mi” lub „sina”, a zatem nie zostaje użyta partykuła
+„li”, można:
+
+* Powielić zdanie, jak sugeruje oficjalna książka toki pony („pu”):
+
+> mi pali. mi moku. — Pracuję i jem.
+
+* Dodać „li” przed drugim czasownikiem, jak zaleca seria filmików
+„12 days of sona pi toki pona”:
+
+> mi pali, li moku. — Pracuję i jem.
+
+## Ćwiczenia
+
+Teraz spróbuj przetłumaczyć poniższe zdania na polski:
+
+* mi moku ala e soweli.
+* jan pona sina li toki e ma, e telo.
+* jan suli li lukin e ma tomo, li sitelen e ijo.
+* ma li jo e kasi ike.
+* pipi lili li suli, li pona.
+
+Oraz poniższe na toki ponę:
+
+* Twoje miasto nie ma pracowników.
+* Mój mąż nie pracuje, a je i walczy.
+* Moja ojczyzna („miejsce źródłowe”) jest duża.
+* Twój obraz jest ładny.
+* Mój przyjaciel ma rybę oraz owoc i robi dobre jedzenie.
+
+[Odpowiedzi](pl_answers.html#p4)
+
+[Poprzednia strona](pl_3.html) [Pierwsza strona](pl_index.html) [Następna strona](pl_5.html)