Upload New File

pages/tokipona/pl_5.md

@@ -0,0 +1,100 @@
+% toki pona: strona 5 – to i tamto
+% /dev/urandom
+% march 2020
+
+Nowe słownictwo na tej lekcji:
+
+| słowo | znaczenie |
+|----|----|
+| ante | inny, różny, zmienić |
+| awen | zachować, zostać, pielęgnować, chronić, kontynuować |
+| en | i (łączy podmioty) |
+| kalama | dźwięk, hałas, czytać na głos, wydawać dźwięk |
+| lape | sen, spać, odpoczynek |
+| mute | wiele, dużo, ilość |
+| ni | to, tamto |
+| pakala | niszczyć, psuć, pomyłka, (pospolite przekleństwo) |
+| seli | ciepło, żar, reakcja chemiczna |
+
+Zanim poznamy nowe słownictwo i gramatykę, wypełnijmy niektóre luki.
+
+Słowo „en” pozwala na wcielenie kilku podmiotów w jedno zdanie.
+
+> mi en sina li moku. – Ja i ty jemy.
+
+Należy zauważyć, że słowo to nie może zostać użyte do łączenia
+czasowników ani dopełnień. Istnieje na to inny sposób i został on
+już wytłumaczony na [stronie 4](pl_4.html).
+
+Wyraz „mute” pozwala określić liczbę podmiotu i dopełnienia.
+
+> jan utala mute. – Wielu żołnierzy.
+
+> mi mute – my, nas
+
+Oto przykładowe zdania:
+
+> jan lili mute li lape. – Dzieci śpią.
+
+> kiwen suli li pakala e tomo lipu. – Wielki kamień uszkodził bibliotekę
+>(„dom książek”).
+
+> mi pakala lili. – Popełniłem drobny błąd.
+
+> ilo sina li kalama mute ike. – Twój instrument wydaje wiele złych dźwięków.
+
+## Słowo „ni”
+
+Najprostszym użyciem słowa „ni” jest użycie go w znaczeniu „to” lub „tamto”:
+
+> kulupu ni li pona mute. – Ta społeczność jest bardzo dobra.
+
+Ale użycie ów słówka nie ogranicza się tylko do tego, albowiem może być ono
+używane do budowania wielu bardziej złożonych zdań.
+
+Na przykład można go użyć, by przytoczyć czyjąś wypowiedź:
+
+> jan lili li toki e ni: sina pona. – Dziecko powiedziało, że jesteś dobra.
+
+> ona li toki e ni: "toki! sina pona lukin." – On powiedział: „Cześć!
+> Wyglądasz dobrze.”
+
+Używa się go również, by dokładniej opisać dany podmiot lub dopełnienie.
+
+> jan pali ni li pali e tomo mi: ona li jo e kiwen mute. – Pracownik,
+który ma dużo kamieni, zbudował mój dom. („Ten pracownik zbudował mój dom:
+ma dużo kamieni”.)
+
+## Różnice dialektalne
+
+> %info%
+> W tej części wyjaśniono, jak różne kursy toki pony różnią się
+> sposobem wyrażania pewnych idei.
+
+Nie ma żadnego konsensusu na temat tego, czy słowo „en” może zostać
+użyte pośród wyrażeń korzystających z partykuły „pi” (dowiemy się
+o niej na [stronie 9](9.html)). Ponadto, sama Sonja Lang przyznała,
+że użycie wyrazu „en” w ten sposób nie jest „całkowicie niepoprawne",
+ale nieeleganckie stylistycznie.
+
+## Ćwiczenia
+
+A teraz spróbuj przełumaczyć poniższe zdania na polski.
+
+* kulupu sina li ante mute.
+* jan ike li pakala e ilo mi.
+* mi pali e tomo ni.
+* jan utala pona mute li awen e kulupu ni.
+* kulupu suli li awen, li suli e ona.
+
+A poniższe na toki ponę.
+
+* Ciepłe jedzenie jest bardzo dobre.
+* Śpiące dzieci nie hałasują.
+* Pracownicy powiedzieli, że są silni i twardzi.
+* Wyglądasz inaczej.
+* Ten dom zachowuje ciepło.
+
+[Odpowiedzi](pl_answers.html#p5)
+
+[Poprzednia strona](pl_4.html) [Pierwsza strona](pl_index.html) [Następna strona](pl_6.html)