diff --git a/pages/tokipona/pl_5.md b/pages/tokipona/pl_5.md new file mode 100644 index 0000000..52852c9 --- /dev/null +++ b/pages/tokipona/pl_5.md @@ -0,0 +1,100 @@ +% toki pona: strona 5 – to i tamto +% /dev/urandom +% march 2020 + +Nowe słownictwo na tej lekcji: + +| słowo | znaczenie | +|----|----| +| ante | inny, różny, zmienić | +| awen | zachować, zostać, pielęgnować, chronić, kontynuować | +| en | i (łączy podmioty) | +| kalama | dźwięk, hałas, czytać na głos, wydawać dźwięk | +| lape | sen, spać, odpoczynek | +| mute | wiele, dużo, ilość | +| ni | to, tamto | +| pakala | niszczyć, psuć, pomyłka, (pospolite przekleństwo) | +| seli | ciepło, żar, reakcja chemiczna | + +Zanim poznamy nowe słownictwo i gramatykę, wypełnijmy niektóre luki. + +Słowo „en” pozwala na wcielenie kilku podmiotów w jedno zdanie. + +> mi en sina li moku. – Ja i ty jemy. + +Należy zauważyć, że słowo to nie może zostać użyte do łączenia +czasowników ani dopełnień. Istnieje na to inny sposób i został on +już wytłumaczony na [stronie 4](pl_4.html). + +Wyraz „mute” pozwala określić liczbę podmiotu i dopełnienia. + +> jan utala mute. – Wielu żołnierzy. + +> mi mute – my, nas + +Oto przykładowe zdania: + +> jan lili mute li lape. – Dzieci śpią. + +> kiwen suli li pakala e tomo lipu. – Wielki kamień uszkodził bibliotekę +>(„dom książek”). + +> mi pakala lili. – Popełniłem drobny błąd. + +> ilo sina li kalama mute ike. – Twój instrument wydaje wiele złych dźwięków. + +## Słowo „ni” + +Najprostszym użyciem słowa „ni” jest użycie go w znaczeniu „to” lub „tamto”: + +> kulupu ni li pona mute. – Ta społeczność jest bardzo dobra. + +Ale użycie ów słówka nie ogranicza się tylko do tego, albowiem może być ono +używane do budowania wielu bardziej złożonych zdań. + +Na przykład można go użyć, by przytoczyć czyjąś wypowiedź: + +> jan lili li toki e ni: sina pona. – Dziecko powiedziało, że jesteś dobra. + +> ona li toki e ni: "toki! sina pona lukin." – On powiedział: „Cześć! +> Wyglądasz dobrze.” + +Używa się go również, by dokładniej opisać dany podmiot lub dopełnienie. + +> jan pali ni li pali e tomo mi: ona li jo e kiwen mute. – Pracownik, +który ma dużo kamieni, zbudował mój dom. („Ten pracownik zbudował mój dom: +ma dużo kamieni”.) + +## Różnice dialektalne + +> %info% +> W tej części wyjaśniono, jak różne kursy toki pony różnią się +> sposobem wyrażania pewnych idei. + +Nie ma żadnego konsensusu na temat tego, czy słowo „en” może zostać +użyte pośród wyrażeń korzystających z partykuły „pi” (dowiemy się +o niej na [stronie 9](9.html)). Ponadto, sama Sonja Lang przyznała, +że użycie wyrazu „en” w ten sposób nie jest „całkowicie niepoprawne", +ale nieeleganckie stylistycznie. + +## Ćwiczenia + +A teraz spróbuj przełumaczyć poniższe zdania na polski. + +* kulupu sina li ante mute. +* jan ike li pakala e ilo mi. +* mi pali e tomo ni. +* jan utala pona mute li awen e kulupu ni. +* kulupu suli li awen, li suli e ona. + +A poniższe na toki ponę. + +* Ciepłe jedzenie jest bardzo dobre. +* Śpiące dzieci nie hałasują. +* Pracownicy powiedzieli, że są silni i twardzi. +* Wyglądasz inaczej. +* Ten dom zachowuje ciepło. + +[Odpowiedzi](pl_answers.html#p5) + +[Poprzednia strona](pl_4.html) [Pierwsza strona](pl_index.html) [Następna strona](pl_6.html)