mirror of
https://github.com/mrrpnya/lipu-sona.git
synced 2025-02-13 16:44:39 +00:00
112 lines
4.7 KiB
Markdown
112 lines
4.7 KiB
Markdown
% Tokipona ekstra paĝo 2 - aliaj skribsistemoj
|
||
% /dev/urandom
|
||
% julio 2022
|
||
|
||
Kvankam la plej ofta skribsistemo por Tokipono estas sendube la latina alfabeto,
|
||
ankaŭ estas aliaj adaptitaj sistemoj, kelkaj speciale por Tokipono.
|
||
|
||
## Adaptitaj skribsistemoj
|
||
|
||
Tokipono nur uzas 5 vokalojn kaj 9 konsonantajn sonojn. Ĉi tiu signifas, ke adaptigo
|
||
de alfabeto por Tokipono nur bezonos 14 literojn (aŭ vicon de literoj), kiuj
|
||
korespondu al la samaj aŭ similaj sonoj. Ekzemple, ĉi tie estas la maniero,
|
||
en kiu vi povas aliigi ilin al la greka kaj la cirila:
|
||
|
||
| la latina | la greka | la cirila |
|
||
|:-----:|:-----:|:--------:|
|
||
| a | α | а |
|
||
| e | ε | е |
|
||
| i | ι | и |
|
||
| j | γ | й |
|
||
| k | κ | к |
|
||
| l | λ | л |
|
||
| m | μ | м |
|
||
| n | ν | н |
|
||
| o | ο | о |
|
||
| p | π | п |
|
||
| s | σ | с |
|
||
| t | τ | т |
|
||
| u | υ | у |
|
||
| w | β | в |
|
||
|
||
%noto%
|
||
> Ĉi tiuj alfabetoj ne estas tute kongruaj fonetike kun la grekaj kaj la rusiaj
|
||
> sonoj. Iuj literoj Tokiponaj havas elparolon alian ol tiun de la korespondanta litero.
|
||
|
||
Estas iomete pli malfacile adapti Tokiponon al abugido aŭ abĝado -- skribsistemo kun
|
||
apartaj literoj por konsonantaj sonoj, la vokaloj montrataj per supersignoj aŭ aliaj simboloj.
|
||
La plej fama abĝado estas la araba skribsistemo, kaj la plej fama abugido estas la devanagara
|
||
(kiu uziĝas por multaj lingvoj en Barato).
|
||
|
||
* ["ARABI PONA - Arabic Script for Toki Pona | sitelen musi" video][arablingva]
|
||
* ["Toki Pona in Devanāgarī" (enarĥivigita)][devanagari]
|
||
|
||
[arabic]:https://www.youtube.com/watch?v=Mh9Wypm6pXs
|
||
[devanagari]:https://web.archive.org/web/20060727115116/http://www.deadlybrain.org/projects/Tokipona/deva_guja.php
|
||
|
||
La lingvo ankaŭ havas nur 92 eblajn silabojn (47 se "-n" estas aparta silabo).
|
||
Ĉi tiu signifas, ke ĝi havas adaptojn ankaŭ por multaj silabaj skribsistemoj.
|
||
|
||
Ekzemple, jen iuj sugestoj por skribi Tokiponon per la hangulo, la skribsistemo de la korea.
|
||
(Kvankam simboloj montras individuajn sonojn tre simile al alfabeto, sed ili estas aranĝitaj en silabajn blokojn.)
|
||
|
||
* ["Writing Toki Pona with Korean Hangul" (enarĥivigita)][hangularch]
|
||
* ["Hangul for Toki Pona" en Reddit][hangulred]
|
||
|
||
[hangularch]:https://web.archive.org/web/20070313181500/http://www.Tokipona.bravehost.com/korean.html
|
||
[hangulred]:https://www.reddit.com/r/Tokipona/comments/8mx951/hangul_for_toki_pona/
|
||
|
||
Kun iuj tre malgrandaj sonaj ŝanĝoj, ĝin oni povas skribi ankaŭ per la japana hiragana sistemo,
|
||
kiel proponita ĉi tie:
|
||
|
||
* ["Hiragana for Toki Pona"][hiragana1]
|
||
* ["sitelen Hiragana (ひらがな)" en Reddit][hiragana_red]
|
||
|
||
[hiragana1]:https://www.deviantart.com/derroflcopter/journal/Hiragana-for-Toki-Pona-339541633
|
||
[hiragana_red]:https://www.reddit.com/r/Tokipona/comments/e7g91u/sitelen_hiragana_%E3%81%B2%E3%82%89%E3%81%8C%E3%81%AA/
|
||
|
||
## sitelen pona, Sitelenpono
|
||
|
||
La plej ofta skribsistemo kreita por Tokipono estas la ideografia *sitelen
|
||
pona* ("simpla skribado"), instruita de Sonja Lang mem en la eldono de la
|
||
oficiala libro.
|
||
|
||
Tre simila al la latina alfabeto, oni ĝin skribas demaldekstre dekstren, kaj desupre malsupren,
|
||
sed ĉiu signo signifas tutan vorton anstataŭ nur unu sonon (aŭ eĉ pliajn
|
||
se "kunmetitaj signoj" uziĝas). Neoficialaj vortoj skribiĝas en
|
||
kartuŝoj (longaj formoj, kiuj ĉirkaŭas aron da signoj), kun signo
|
||
por ĉiu litero aldonita interne.
|
||
|
||
* **[Plena priskribo, tiparoj kaj ekzemploj](sitelen_pona.html)**
|
||
|
||
## sitelen sitelen, Sitelensiteleno
|
||
|
||
["sitelen sitelen"](https://jonathangabel.com/toki-pona/) de Jonathan Gabel
|
||
estas skribsistemo, kiun li kreis kiel estetikan manieron skribi tekstojn en
|
||
Tokipono. Ĝi estas nelineara sistemo, kiu videble inspiriĝis de la majaa skribo.
|
||
|
||
Kompare kun la skribo de Tokipono en la latina alfabeto aŭ Sitelenpono, Sitelensiteleno
|
||
estas multe pli malfacila kompreni, kaj tial, ĝin oni uzas nur malofte en la komunumo.
|
||
Tamen, la okulfrapa vida stilo de tekstoj skribitaj en ĝi --
|
||
kiel [ĉi tiu
|
||
kontrakto](https://www.jonathangabel.com/archive/2012/artworks_lipu-lawa-pi-esun-kama.html)
|
||
aŭ la Tokipona
|
||
[proverboj](https://jonathangabel.com/toki-pona/dictionaries/gallery/) -- el kiuj multaj
|
||
aperas en la oficiala libro -- ja estas impona.
|
||
|
||
## sitelen telo, Sitelentelo
|
||
|
||
La sistemo ["sitelen
|
||
telo"](https://twitter.com/aarontoponce/status/1316350094598459392?lang=en)
|
||
estas alia skribsistemo kreita de la komunumo por Tokipono. Ĝia stilo similas
|
||
al la kanaj kaj kanĝiaj skribsistemoj en la japana, signoj skribitaj
|
||
per rektaj strekoj kaj glataj kurbaj formoj. Ĝi konsistas el "linja
|
||
telo", ideografia skripto en kiu ĉiuj oficialaj vortoj (kaj iuj popularaj
|
||
komunume kreitaj vortoj) havas signon, kaj el "linja sin", hangul-simila
|
||
silabaro por neoficialaj vortoj.
|
||
|
||
|
||
|
||
|
||
[Ĉefa paĝo](eo_index.html)
|
||
|