mirror of
https://github.com/mrrpnya/lipu-sona.git
synced 2025-02-13 16:44:39 +00:00
294 lines
9.5 KiB
Markdown
294 lines
9.5 KiB
Markdown
% nimi pi pu ala pi toki pona
|
|
% /dev/urandom
|
|
% 2020-10-24
|
|
|
|
> %info%
|
|
> jan ale li ken jo, li ken ante, li ken pana e sona pi lipu ni kepeken [nasin
|
|
> CC-BY-SA 3.0](https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/) anu [nasin
|
|
> CC-BY-SA 4.0](https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/).
|
|
>
|
|
|
|
# nimi pi pu ala
|
|
|
|
lipu lawa pi toki pona ("pu") li jo e **nimi 120**. taso, nimi ante li lon. ona
|
|
li kama tan ni:
|
|
|
|
* tan #1 la, **nimi li lon tenpo pini**, taso ona li lon pu ala.
|
|
|
|
* tan #2 la, jan li pali e **nimi sin** lon tenpo ni: pu li pali pini.
|
|
|
|
jan mute la, nimi ni li pona. jan ante la, nimi ni li ike. lipu ni la, mi wile
|
|
toki e nimi sin kepeken nimi pu taso.
|
|
|
|
---
|
|
|
|
## kin
|
|
|
|
ijo mute la, nimi "**kin**" li sama nimi "a". ona li sama ale lon pu. taso, ona
|
|
li ante lili.
|
|
|
|
nimi "kin" li ken toki e ni: ijo tu, anu kama tu, li jo e sama.
|
|
|
|
anu la, ona li ken suli e wawa nimi. nimi "a" li pali sama, taso jan li kepeken
|
|
e nimi "a", e nimi "kin" la, ona li toki e ni: nimi "a" li suli e wawa pilin.
|
|
nimi "kin" li suli e wawa nimi. kama pi mute lili la, ona li ken sama nimi
|
|
"mute".
|
|
|
|
## namako
|
|
|
|
nimi "**namako**" li sama nimi "sin" lon pu, taso ona li ante lon tenpo pini ni:
|
|
nimi ni li tu.
|
|
|
|
tenpo pini la, nimi "sin" li toki e ni taso: ni li **kama tan tenpo pini lili**.
|
|
**jan li pali e ni**.
|
|
|
|
nimi "namako" li toki e ni: kulupu ijo wan li lon. jan li **ken pana e ijo tawa
|
|
kulupu ni**. ijo ni li ijo namako.
|
|
|
|
nimi "namako" li nimi ijo la, ona li ken toki e ni: sina pana e ijo ni tawa moku
|
|
la, pilin moku ona li ante. (sina ken toki e ni kepeken nimi "sin moku").
|
|
|
|
## oko
|
|
|
|
nimi "**oko**" li sama nimi "lukin" lon pu, taso tenpo pini la, ona li jo e kon
|
|
ante.
|
|
|
|
tenpo pini la, nimi "lukin" li nimi pali. nimi "oko" li nimi ijo. __oko__ li wan
|
|
sijelo. jan en soweli lukin kepeken __oko__ ona.
|
|
|
|
tenpo ni la, nimi "lukin" li nimi pali, li nimi ijo. __lukin__ li wan sijelo.
|
|
jan en soweli li lukin kepeken __lukin__ ona.
|
|
|
|
toki insa mi la, ante ni li pona. nimi "kute" li sama nimi "lukin" pi tenpo ni.
|
|
ona li nimi ijo, li nimi pali. ("jan en soweli li kute kepeken kute ona.")
|
|
|
|
## apeja
|
|
|
|
nimi "**apeja**" li nimi pi tenpo pini. ona li toki e ni:
|
|
|
|
jan li pali e ijo ike lon tenpo pini. jan sama, anu jan ante, li pilin ike tan ni.
|
|
|
|
## kipisi
|
|
|
|
nimi "**kipisi**" li nimi pi tenpo pini. ona li toki e ni:
|
|
|
|
jan li pali e ni: tenpo pini la, ijo wan li lon. ona li ante e ona tawa ni: ijo
|
|
tu lili, anu ijo mute lili, li lon.
|
|
|
|
ijo ni li lon sama soweli la, jan li __kipisi__ e ona la, ona li moli.
|
|
|
|
nimi pali la, nimi "kipisi" li sama nimi "tu". taso, sin la, nimi "tu" li nimi
|
|
ante, li nimi nanpa.
|
|
|
|
ilo kipisi (nimi ante: "ilo pi tu ijo") li ilo kiwen ni: palisa tan poka wan
|
|
tawa poka ante la, ona li sama lipu. palisa tan monsi tawa sinpin la, ona li
|
|
suli. poka pi sama lipu li tawa lon selo ijo, ona li ken pakala e selo.
|
|
|
|
## leko
|
|
|
|
nimi "**leko**" li nimi pi tenpo pini. ona li toki e ni:
|
|
|
|
ijo li __leko__ la, poka ale ona li sama supa. sitelen la, leko pona li jo e poka
|
|
4. poka ale li palisa. poka tu li wan lon ma wan la, ona li lukin sama ni:
|
|
sitelen "L" pi sitelen Lasina, anu sitelen "pi" pi sitelen pona. poka anpa li
|
|
sama poka sewi. poka pi poka wan li sama poka pi poka ante.
|
|
|
|
lon la, leko pona li jo e poka 6. ijo ante li sama. poka sinpin li sama poka
|
|
monsi.
|
|
|
|
leko li pona mute la, poka ale li jo e suli sama.
|
|
|
|
ma Tansi la, kulupu esun Leko ("Lego") li pali e ijo musi ni: ona li sama leko,
|
|
taso ijo tu li ante. sewi ona li jo e nena lili. anpa ona li jo e lupa lili. jan
|
|
li ken wan e ijo musi kepeken nena ni, kepeken lupa ni. jan li ken pali e ijo
|
|
musi mute kepeken ijo musi ni. ken la, nimi "leko" li kama tan nimi pi kulupu
|
|
esun.
|
|
|
|
sin la, nimi "leko" li ken toki e ijo ante.
|
|
|
|
ken la, jan li tawa tan supa anpa tawa supa sewi, anu tan supa sewi tawa supa anpa,
|
|
kepeken noka la, ona li wile tawa lon supa lili lon insa nasin ona. supa lili ni
|
|
li "leko".
|
|
|
|
## monsuta
|
|
|
|
nimi "**monsuta**" li nimi pi tenpo pini. ona li toki e ni:
|
|
|
|
* ijo \#1 la, **monsuta li sama soweli**. ken la, monsuta li suli mute. ken la,
|
|
monsuta li wawa mute. jan li lukin e monsuta, anu kute e monsuta la, ona
|
|
li pilin ike, li pilin e ni: "mi jo e wawa lili".
|
|
|
|
* ijo \#2 la, **monsuta li pilin**. jan li pilin ike, li pilin e ni: "mi jo e
|
|
wawa lili", li pilin e ni: "lon mi li awen ala". ona li pilin monsuta. jan li
|
|
ken pilin monsuta tan ijo mute.
|
|
|
|
## kapesi
|
|
|
|
nimi "**kapesi**" li nimi pi tenpo pini. jan pi mute lili lili li toki kepeken
|
|
ona. ona li toki e ni:
|
|
|
|
* ijo \#1 la, kapesi li kule. kule "kapesi" li **jelo pimeja**. ma li jo e kasi
|
|
ala la, ona li kapesi.
|
|
|
|
* ijo \#2 la, kapesi li moku telo. ona li jelo pimeja anu pimeja, li kama tan
|
|
kiwen lili kasi. jan mute la, ona li moku e ona la, ona li kama jo e wawa ni:
|
|
ona li ken pali lon tenpo mute.
|
|
|
|
## majuna
|
|
|
|
nimi "**majuna**" li nimi pi tenpo pini. jan pi mute lili li toki kepeken
|
|
ona. ona li toki e ni:
|
|
|
|
ijo li kama tan tenpo pini suli. jan li __majuna__ la, jan li lon tenpo suli.
|
|
|
|
## pasila
|
|
|
|
nimi "**pasila**" li nimi pi tenpo pini. jan pi mute lili lili li toki kepeken
|
|
ona. ona li toki e ni:
|
|
|
|
ijo li __pasila__ la, ona li **pona insa**. ken la, ijo li pali anu pali ala e
|
|
ijo pona. taso, ijo li jo e ijo lili lon insa ona. jan li ken kama sona e ona
|
|
lon tenpo lili.
|
|
|
|
pali li __pasila__ la, jan li ken pali e ona lon tenpo lili, anu kepeken wawa
|
|
lili.
|
|
|
|
tenpo ni la, nimi "pasila" li nimi ma. ma suli Amelika la, ma Pasila (Brasil) li
|
|
lon. ma tomo lawa ona li ma tomo Pasilija (Brasília). ma Pasila li suli #5 lon
|
|
ma ale, li jo e mute jan suli #6 lon ma ale.
|
|
|
|
## pake
|
|
|
|
nimi "**pake**" li nimi pi tenpo pini. ona li toki e ni:
|
|
|
|
jan li __pake__ e ijo la, jan li pali e ni: ijo li ken ala pali. taso, jan li
|
|
pakala ala e ona. jan li pini pake e ijo la, ijo li ken pali.
|
|
|
|
jan li __pake__ e pali la, jan li pali e ni: pali sin li kama ala lon tenpo ni.
|
|
pali pi tenpo pini li awen.
|
|
|
|
## pata
|
|
|
|
nimi "**pata**" li nimi pi tenpo pini. jan pi mute lili lili li toki kepeken
|
|
ona. ona li toki e ni:
|
|
|
|
jan li __pata__ pi jan ante la, jan li jan sama ona.
|
|
|
|
## tuli en po
|
|
|
|
nimi "**tuli**" en nimi "**po**" li nimi nanpa pi tenpo pini. jan pi mute lili
|
|
lili li toki kepeken ona. taso, jan li wile pali e nasin sin pi toki nanpa pi
|
|
toki pona la, ona li ken toki kepeken ona. ona li toki e ni:
|
|
|
|
nimi "__tuli__" li sama nimi "tu wan" (3).
|
|
|
|
nimi "__po__" li sama nimi "tu tu" (4).
|
|
|
|
## powe
|
|
|
|
nimi "**powe**" li ken toki e ijo ni:
|
|
|
|
* ijo \#1 la, **sona li ike**. ona li toki e ijo pi lon ala. anu la, ona li toki
|
|
e ijo lon, taso sona li ante lon.
|
|
|
|
* ijo \#2 la, ijo li sama lukin, li sama kute, li sama pilin, **taso ona li ante
|
|
insa**. ken la, ona li ike. taso, kama mute ante la, ona li ken pona. ("len pi
|
|
selo soweli powe" li kama tan soweli ala. lon soweli li suli tawa sina la, ona
|
|
li pona tawa sina.)
|
|
|
|
## soko
|
|
|
|
nimi "**soko**" li nimi sin.
|
|
|
|
soko li **kili**. taso, ona en kili mute li ante. kili mute li wan kasi. soko li
|
|
**wan kasi ala**. soko li jo e linja mute lon ma. soko li kama jo e ijo wile
|
|
kepeken ona. soko li kama ala jo e wawa tan suno.
|
|
|
|
sona pi ijo lon la, soko en kasi li jo e sama lili. soko en soweli li jo e sama
|
|
lili.
|
|
|
|
## soto en teje
|
|
|
|
nimi "**soto**" en nimi "**teje**" li nimi sin.
|
|
|
|
nimi ni li toki e nasin, li toki e poka. ona li lon kulupu sama pi nimi ni: nimi
|
|
"sewi" en nimi "anpa" en nimi "sinpin" en nimi "monsi".
|
|
|
|
"soto" en "teje" li poka ante.
|
|
|
|
```
|
|
|<---------------------------------------->|
|
|
soto teje
|
|
```
|
|
|
|
jan pi mute suli li sitelen kepeken luka teje ona. jan pi mute lili li sitelen
|
|
kepeken luka soto ona.
|
|
|
|
sitelen Lasina en sitelen pona la, palisa sitelen li open lon poka soto, li pini
|
|
lon poka teje. sitelen Alapi (اَلْعَرَبِيَّةُ) en sitelen Iwisi (עִבְרִית) la, palisa
|
|
sitelen li open lon poka teje, li pini lon poka soto.
|
|
|
|
tenpo pini la, nimi "teje" li nimi "te". kon ona li sama.
|
|
|
|
## tonsi
|
|
|
|
nimi "**tonsi**" li nimi sin.
|
|
|
|
jan li mije taso ala, li meli taso ala la, ona li __tonsi__.
|
|
|
|
ni li ken: jan li meli, li tonsi. jan li mije, li tonsi. jan li mije, li meli,
|
|
li tonsi.
|
|
|
|
anu la, jan li kama lon la, jan li toki e ni: "ona meli/mije". taso, ona li
|
|
meli/mije ala. jan ni li __tonsi__.
|
|
|
|
kon pi nimi "tonsi" li kiwen ala. o sona e ni: jan li toki e ni: "mi meli" anu
|
|
"mi mije" anu "mi tonsi" la, o kute e ona. o awen e sona ni. sina toki e ona la,
|
|
o toki ala e sona ike.
|
|
|
|
## jasima
|
|
|
|
nimi "**jasima**" li nimi sin.
|
|
|
|
sinpin ni li lon: sina lukin e ona la, sina ken lukin e sitelen ni: sina en ma
|
|
poka sina li lon ona. sina pali e tawa la, sitelen ni li pali e tawa sama.
|
|
sitelen ni li __jasima__. sinpin li __jasima__ e sina, e poka sina.
|
|
|
|
selo telo li sama supa la, telo li ken __jasima__ e sewi.
|
|
|
|
ma pi mute lili la, jan anu ilo li kalama la, kalama sama li kama lon tenpo kama
|
|
lili. kalama ni li kalama __jasima__. ma li __jasima__ e kalama ni.
|
|
|
|
## lanpan
|
|
|
|
nimi "**lanpan**" li nimi sin.
|
|
|
|
jan li __lanpan__ e ijo la, ni li lon: tenpo pini la, ona li jo ala e ijo. tenpo
|
|
ni la, ona li kama jo e ijo.
|
|
|
|
ni li ken: tenpo pini la, jan ante li jo e ijo. ona li wile e ni: ona li
|
|
awen jo e ijo.
|
|
|
|
## linluwi
|
|
|
|
nimi "**linluwi**" li nimi sin.
|
|
|
|
ilo sona mute li ken toki tawa ilo sona ante kepeken __linluwi__. lipu mute en
|
|
kalama mute en sitelen tawa mute li lon __linluwi__. ilo li ken linja tawa
|
|
__linluwi__ kepeken nasin mute.
|
|
|
|
ilo sona Pisi (PC) en ilo sona Makintosi (Macintosh) en ilo toki Apon (iPhone)
|
|
en ilo toki Antowi (Android) en ilo mute ante li ken pali kepeken __linluwi__.
|
|
|
|
lipu ni li lon __linluwi__, li jo e nimi nasin
|
|
`https://devurandom.xyz/tokipona/nimi_pi_pu_ala.html`.
|
|
|
|
## misikeke
|
|
|
|
nimi "**misikeke**" li nimi pi tenpo pini.
|
|
|
|
__misikeke__ li ijo pi pona sijelo.
|
|
|
|
sijelo sina li ike la, ni li ken: sina moku anu kepeken e __misikeke__. ona li
|
|
pona e sijelo sina.
|
|
|