mirror of
https://github.com/mrrpnya/lipu-sona.git
synced 2025-02-13 16:44:39 +00:00
104 lines
3.4 KiB
Markdown
104 lines
3.4 KiB
Markdown
% Tokipono paĝo 5 - jen tio ĉi
|
|
% /dev/urandom
|
|
% julio 2022
|
|
|
|
La vortlisto de ĉi tiu paĝo:
|
|
|
|
| vorto | signifo |
|
|
|---------|---------------------------------------|
|
|
| ante | malsama, ŝanĝita, ŝanĝi |
|
|
| awen | resti, daŭri, elteni, teni, protekti |
|
|
| en | kaj (kombinas subjektojn) |
|
|
| kalama | sono, bruo, soni |
|
|
| kulupu | grupo, komunumo, socio |
|
|
| lape | dormi, resti |
|
|
| mute | multaj, pli, kvanto, tre |
|
|
| ni | ĉi tio, ĉi tiu |
|
|
| pakala | rompi, eraro, (ĝenerala sakraĵo) |
|
|
| seli | fajro, varmo, ĥemia reago |
|
|
|
|
Antaŭ ol aliri al tute novaj tipo de vortoj kaj gramatikaĵoj, ni plenigu iujn
|
|
truetojn en via scio.
|
|
|
|
Per la vorto "en" oni povas kombini plurajn subjektojn en unu frazo:
|
|
|
|
> mi en sina li moku. -- Vi kaj mi manĝas.
|
|
|
|
Sciu, ke oni _ne_ uzu ĝin por kombini plurajn verboj aŭ objektojn -- mi
|
|
klarigos kiel ĝuste fari tion en la [paĝo 4](eo_4.html).
|
|
|
|
Per la vorto "mute" oni povas specifi, ĉu la subjekto (aŭ objekto) estas
|
|
singulara aŭ plurala.
|
|
|
|
> jan utala mute -- multaj soldatoj
|
|
|
|
> mi mute -- ni
|
|
|
|
Jen kelkaj ekzemplofrazoj:
|
|
|
|
> jan lili mute li lape. -- La infanoj dormas.
|
|
|
|
> kiwen suli li pakala e tomo lipu. -- Granda ŝtono difektis la bibliotekon
|
|
> ("libran domon").
|
|
|
|
> mi pakala lili. -- Mi eraretis.
|
|
|
|
> ilo sina li kalama mute ike. -- Via ilo faras multe da aĉa bruo.
|
|
|
|
## La vorto "ni"
|
|
|
|
La plej simpla maniero uzi la vorton "ni" estas por signifi "ĉi tio" aŭ "ĉi tiu":
|
|
|
|
> kulupu ni li pona mute. -- Ĉi tiu komunumo estas bonega ("multe bona").
|
|
|
|
Tamen, ĝi havas multe pli da utilo ol nur tio. Oni povas uzi la vorton "ni"
|
|
ankaŭ por fari pli komplikajn frazojn.
|
|
|
|
Oni povas uzi ĝin por paroli pri tio, kion aliaj homoj diras (aŭ eĉ por citi
|
|
ilin, depende de kunteksto):
|
|
|
|
> jan lili li toki e ni: sina pona. -- La infano diris, ke vi estas bona.
|
|
|
|
> ona li toki e ni: "toki! sina pona lukin." -- Ŝi/li diris: "Saluton! Vi
|
|
> aspektas bele."
|
|
|
|
Aŭ eblas uzi ĝin por doni eĉ pli detalajn priskribojn de subjektoj aŭ objektoj.
|
|
|
|
> jan pali ni li pali e tomo mi: ona li jo e kiwen mute. -- La laboristo, kiu
|
|
> havas multajn ŝtonojn, faris mian domon. ("Ĉi tiu laboristo faris mian domon:
|
|
> ŝi/li havas multajn ŝtonojn.")
|
|
|
|
## Dialektaj malsamaĵoj
|
|
|
|
> %info%
|
|
> Ĉi tiu parto de la dokumento priskribos, kiel tokiponaj kursoj malsame klarigas
|
|
> kelkajn ideojn.
|
|
|
|
Ne estas interkonsento pri tio, ĉu eblas uzi "en" en frazpartoj, kiuj uzas la
|
|
partikulon "pi" (kiun mi klarigos en [paĝo p](eo_9.html)). Krome, Sonja Lang mem
|
|
diris, ke uzi "en" por kombini plurajn objektojn "ne estas tute
|
|
malĝuste"([1][mapona_en]), sed por klarigi plu, tio estas nur maleleganta stilo.
|
|
|
|
[mapona_en]: https://discord.com/channels/301377942062366741/301377942062366741/640764719614918656
|
|
|
|
## Ekzercoj
|
|
|
|
Penu nun kompreni ĉi tiujn frazojn.
|
|
|
|
* kulupu sina li ante mute.
|
|
* jan ike li pakala e ilo mi.
|
|
* mi pali e tomo ni.
|
|
* jan utala pona mute li awen e kulupu ni.
|
|
* kulupu suli li awen, li suli e ona.
|
|
|
|
Kaj penu traduki ĉi tiujn frazojn al Tokipono.
|
|
|
|
* Varma manĝaĵo estas tre bona.
|
|
* Dormantaj infanoj ne bruas.
|
|
* La (multaj) laborantoj diris, ke ili estas fortaj kaj fortikaj.
|
|
* Vi aspektas malsame.
|
|
* Ĉi tiu domo tenas la varmon.
|
|
|
|
[Respondoj](eo_answers.html#p5)
|
|
|
|
[Antaŭa paĝo](eo_4.html) [Ĉefpaĝo](eo_index.html) [Sekva paĝo](eo_6.html)
|