mirror of
https://github.com/mrrpnya/lipu-sona.git
synced 2025-02-13 16:44:39 +00:00
253 lines
9.9 KiB
Markdown
253 lines
9.9 KiB
Markdown
% lipu sona pona (curso de toki pona)
|
|
% jan Alise
|
|
% 29 de maio de 2023
|
|
|
|
Essa série de páginas constitui uma tentativa de criar um curso educacional
|
|
não-oficial sobre *toki pona*, uma lingua planejada, originalmente projetada em
|
|
2001 e então gradualmente revisada ao longo dos anos por Sonja Lang.
|
|
|
|
A língua é projetada em volta de ideias minimalistas e simplificar os
|
|
pensamentos por meio de desmontar ideias em seus componentes mais básicos.
|
|
Usa apenas 120 "palavras oficiais" (com algumas adicionais usadas às vezes pela
|
|
comunidade), tem uma gramática incrivelmente simples e usa sons fáceis de
|
|
distinguir.
|
|
|
|
Como resultado, a língua é considerada incrivelmente fácil de aprender, com
|
|
pessoas alegando poder ler em poucos dias e obtendo fluência em uma semana ou
|
|
duas.
|
|
|
|
Mas, tal simplicidade também vem com limitações. Muitas palavras têm mais de um
|
|
significado, e algumas frases ou orações são ambíguas sem contexto. Expressar
|
|
muitos conceitos e ideias em toki pona requer inventar novas formulações de
|
|
frase ou refraseá-las completamente (que, como comentado antes, é parte da
|
|
ideia da língua).
|
|
|
|
Falando em contexto, toki pona é uma língua altamente sensível ao contexto.
|
|
Pessoas diferentes podem descrever as mesmas ideias básicas e coisas em
|
|
maneiras completamente diferentes. Isso também é parte da ideia da língua. Até
|
|
algumas regras da língua também são interpretadas diferentemente por pessoas
|
|
diferentes, dependendo da sua língua nativa ou suas opiniões em qual a melhor
|
|
maneira de comunicar algo.
|
|
|
|
Além disso, toki pona também é projetada para ser de fácil uso independentemente
|
|
de sua língua nativa. Os sons e estrutura silábica usadas em toki pona são
|
|
distintas entre si e comuns através de muitas línguas, enquanto o vocabulário
|
|
traz palavras emprestadas de muitas outras línguas ao redor do mundo.
|
|
|
|
# Sobre esse curso
|
|
|
|
Já existem muitos recursos ótimos disponíveis para aprender toki pona. O mais importante (e melhor, em minha opinião), é o
|
|
[**livro oficial de toki pona**](https://tokipona.org/) (também conhecido como
|
|
"pu") publicado em 2014 por Sonja Lang mesmo. Não é gratuito, mas é bem escrito
|
|
com muitos textos adicionais para leitura, e explica a língua muito bem.
|
|
|
|
Um curso divertido em formato de vídeo é a série de jan Misali
|
|
["12 days of sona pi toki pona"](https://www.youtube.com/watch?v=4L-dvvng4Zc)
|
|
no YouTube. Trata da língua inteira em 12 vídeos curtos, cada um trazendo 10
|
|
palavras do dicionário oficial (psiu: a estrutura dessas páginas é inspirada
|
|
nesses vídeos.)
|
|
|
|
No passado, o curso online "o kama sona e toki pona!" ("aprenda toki pona!")
|
|
por Bryant Knight (conhecido também como "jan Pije") serviu como um recurso de
|
|
aprendizado importante. Antes de ser retraido por seu criador, era uma das
|
|
primeiras páginas de toki pona disponíveis online. Como resultado, tinha
|
|
algumas diferenças em como usava certas palavras. As versões mais antigas do
|
|
curso atraíram também controversas por incluir muitos comentários e textos
|
|
discriminatórios em seu conteúdo.
|
|
|
|
Meu objetivo aqui é apresentar uma versão que tenta levar em consideração as
|
|
diferentes maneiras que pessoas falam e escrevem toki pona e a maneira que é
|
|
usada hoje. Algumas páginas irão incluir seções de "diferenças de dialeto", nas
|
|
quais essas diferenças serão destacadas. Algumas das maiores distinções serão
|
|
descritas diretamente. Irei providenciar minhas opiniões pessoais sobre algumas
|
|
dessas diferenças, então, apesar desse curso realmente tentar ser completo, não
|
|
é imparcial.
|
|
|
|
Essa página de número zero irá prover informações básicas da grafia e pronúncia
|
|
da língua, e cada página seguinte irá introduzir 10 palavras do dicionário de
|
|
120 palavras da língua.
|
|
|
|
## Tabela de conteúdos
|
|
|
|
### Páginas do curso
|
|
|
|
* [página 0 - grafia e pronúncia](pt_0.html) [(普通话)](zh_0.html)
|
|
|
|
* [página 1 - orações básicas](pt_1.html)
|
|
|
|
* [página 2 - adjetivos](pt_2.html)
|
|
|
|
* [página 3 - verbos e objetos](pt_3.html)
|
|
|
|
* [página 4 - ah não! mais vocabulário](pt_4.html)
|
|
|
|
* [página 5 - isso e aquilo](pt_5.html)
|
|
|
|
* [página 6 - preposições e locais](pt_6.html)
|
|
|
|
* [página 7 - interjeições, questões, comandos e nomes](pt_7.html)
|
|
|
|
* * [página 7a - mais sobre palavras não-oficiais](pt_7a.html)
|
|
|
|
* [página 8 - língua colorida](pt_8.html)
|
|
|
|
* [página 9 - adjetivos complexos e contextos](pt_9.html)
|
|
|
|
* [página 10 - pre-verbos e tempo](pt_10.html)
|
|
|
|
* [página 11 - números](pt_11.html)
|
|
|
|
* [página 12 - a contagem final](pt_12.html)
|
|
|
|
* [página 13 - edição do dicionário especial](pt_13.html) **NEW**
|
|
|
|
### Páginas Extras
|
|
|
|
* [página extra 1 - palavras velhas e novas](pt_x1.html)
|
|
* * [descrição de algumas dessas palavras em toki pona](nimi_pi_pu_ala.html)
|
|
|
|
* [página extra 2 - outros sistemas de escrita](pt_x2.html)
|
|
* * [sitelen pona](sitelen_pona.html)
|
|
|
|
* [dicionário](dictionary.html)
|
|
|
|
* [meu estilo pessoal](personal_style.html)
|
|
|
|
* [créditos e reconhecimentos](credits.html)
|
|
|
|
### Conteúdo original
|
|
|
|
* [phonetic alphabet (EN/RU)](phonetic_alphabet.html)
|
|
|
|
* [keyboard layout](keyboard.html)
|
|
|
|
* [musi pi jan lawa moli (rules of chess)](chess.html)
|
|
|
|
* * [musi Soki (rules of shogi) (wip)](shogi.html)
|
|
|
|
* [lipu nasin pi musi Lisi Masan (Riichi Mahjong) (WIP)](riichi_mahjong.html)
|
|
|
|
* ["insa pi supa lape" -- an original sitelen pona font](supalape.html)
|
|
|
|
* [ante toki tawa musi pi sitelen tawa (video game translations)](game_patches.html)
|
|
|
|
* * ["jan lawa pi linja ilo" ("LAN Master")](jan_lawa_pi_linja_ilo.html)
|
|
|
|
* [list of Russian/Ukrainian/Belarusian city names](city_names.html)
|
|
|
|
* ["nasin Juni pi ilo kon"](nasin_juni.html), a short page about the "Unix way"
|
|
|
|
* ["o lawa e sona sina!"](o_lawa_e_sona_sina.html), a small article about the
|
|
centralization of the internet
|
|
|
|
* [nasin tenpo](nasin_tenpo.html), a time measurement system that only uses a
|
|
few numbers
|
|
|
|
* ["pilin pi kama pona"](la_espero.html): a translation of the Esperantist
|
|
anthem
|
|
|
|
### Versões alternativas
|
|
|
|
* [Google Docs version](https://docs.google.com/document/d/1uZ-OqpATrjJwCRRvKLEoT16mphES4Id_za_gHmrtEQ4/edit?usp=sharing)
|
|
|
|
### Conteúdo de outras pessoas
|
|
|
|
* [IBus tables for sitelen pona](sitelen_pona_ibus.html) _by jan Komi_
|
|
|
|
* [_jan Pije_'s video game translations](game_patches_jp.html)
|
|
|
|
## Software
|
|
|
|
Here are links to some software that I personally found useful:
|
|
|
|
* ["ding" dictionary tool](http://www-user.tu-chemnitz.de/~fri/ding/) is a
|
|
simple-looking and easy to use dictionary tool that, by default, comes bundled
|
|
with German-to-English dictionaries, but toki pona-to-English files for it are
|
|
also available [on this
|
|
page](https://jan-lope.github.io/Toki_Pona_lessons_English/).
|
|
|
|
* [toki pona keyboard](https://github.com/timeopochin/tokiponakeyboard) for
|
|
Android phones. Supports both Latin (with some sitelen pona font features) and
|
|
sitelen emoji. (WIP)
|
|
|
|
* [ilo pi sitelen pona](https://ilo-pi-sitelen-pona.glitch.me/): a web-based
|
|
tool that converts Latin-based toki pona into UCSUR-compatible sitelen pona.
|
|
|
|
## Outros cursos online
|
|
|
|
* [Jonathan Gabel's lessons](https://jonathangabel.com/toki-pona) teach both
|
|
toki pona as a language and "sitelen sitelen", a rather ornamental-looking (if
|
|
uncommon in general usage) writing system for toki pona.
|
|
|
|
## Recursos úteis
|
|
|
|
Apart from the above-mentioned book and courses, here are some good resources
|
|
and links for people who want to learn or use toki pona:
|
|
|
|
* [tokipona.net](http://tokipona.net) (warning: if your "HTTPS Everywhere" addon
|
|
is set to "Encrypt All Sites Eligible", disable it for tokipona.net, or else
|
|
it will redirect you to an unrelated website)
|
|
|
|
* ["lipu lili pona", a description of toki pona's rules and vocabulary on 2
|
|
pages](https://neocities.org/site/lipu-lili-pona)
|
|
|
|
* [Another description of toki pona's rules and vocab on 2
|
|
pages](https://morr.cc/toki-pona-cheat-sheet/)
|
|
|
|
* [A toki pona dictionary with sitelen pona
|
|
characters](https://theotherwebsite.com/tokipona/) by "The Other Website"
|
|
|
|
* [toki pona flashcards for Anki](https://ankiweb.net/shared/decks/toki%20pona)
|
|
|
|
* * [flashcards based on this
|
|
website](https://ankiweb.net/shared/info/204928497), by u/parentis\_shotgun
|
|
|
|
* [jan Sotan's description of his personal style, including the informal "tok'
|
|
apona" dialect](https://github.com/ae-dschorsaanjo/lipu-lili-pi-toki-pona)
|
|
|
|
## Trabalho original de outras pessoas
|
|
|
|
* ["musi lili"](https://musilili.net/), a page by jan Same
|
|
|
|
* [lipu kule, a blog with posts in toki pona by various
|
|
people](https://lipukule.org/)
|
|
|
|
* ["lipu tenpo", a toki pona magazine](https://liputenpo.org/)
|
|
|
|
* [lipu Wikipesija, a recent project to make a toki pona
|
|
Wikipedia](https://wikipesija.org) **NEW**
|
|
|
|
* [Russian TV: "Art Revolution" on conlangs](art_revolution.html) with subtitles
|
|
by me
|
|
|
|
* [nasin tenpo pona](https://weatherwhim.github.io/nasin-tenpo-pona/), a
|
|
calendar system that uses toki pona words
|
|
|
|
### Discussões e grupos de conversa
|
|
|
|
* [/r/tokipona subreddit](https://reddit.com/r/tokipona)
|
|
|
|
* ["ma pona pi toki pona" Discord server](https://discord.gg/Byqn5z9)
|
|
|
|
* [toki pona Telegram group](https://telegram.me/joinchat/BLVsYz92zHUp2h2TYp9kTA)
|
|
* * [IRC channel #tokipona on Freenode, bridged with the Telegram group](ircs://freenode.org:6697/#tokipona)
|
|
|
|
* ["kulupu pi toki pona" Telegram group](https://t.me/kulupupitokipona) (this
|
|
one is usually more about talking _in_ toki pona)
|
|
|
|
---
|
|
|
|
<a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/"><img
|
|
alt="Creative Commons License" style="border-width:0"
|
|
src="https://i.creativecommons.org/l/by-sa/3.0/88x31.png" /></a><br />This work
|
|
is licensed under a <a rel="license"
|
|
href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/">Creative Commons
|
|
Attribution-ShareAlike 3.0 Unported License</a>.
|
|
|
|
<a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/"><img
|
|
alt="Creative Commons License" style="border-width:0"
|
|
src="https://i.creativecommons.org/l/by-sa/4.0/88x31.png" /></a><br />This work
|
|
is licensed under a <a rel="license"
|
|
href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons
|
|
Attribution-ShareAlike 4.0 International License</a>.
|
|
|