mirror of
https://github.com/mrrpnya/lipu-sona.git
synced 2025-02-13 16:44:39 +00:00
added a new article from lipu tenpo
This commit is contained in:
parent
3340d02048
commit
ede733ce99
2 changed files with 104 additions and 0 deletions
|
@ -144,6 +144,9 @@ language's 120 word dictionary.
|
|||
|
||||
* ["nasin Juni pi ilo kon"](nasin_juni.html), a short page about the "Unix way"
|
||||
|
||||
* ["o lawa e sona sina!"](o_lawa_e_sona_sina.html), a small article about the
|
||||
centralization of the internet
|
||||
|
||||
## Software
|
||||
|
||||
Here are links to some software that I personally found useful:
|
||||
|
|
101
pages/tokipona/o_lawa_e_sona_sina.md
Normal file
101
pages/tokipona/o_lawa_e_sona_sina.md
Normal file
|
@ -0,0 +1,101 @@
|
|||
% o lawa e sona sina!
|
||||
% jan Lentan
|
||||
% 2021-08-03
|
||||
|
||||
> %info%
|
||||
>
|
||||
> mi pali e lipu ni tawa [lipu tenpo](https://liputenpo.org). sina ken lukin e
|
||||
> ona lon "lipu tenpo nanpa suno". lipu kon ni li jo e ante sin pi lipu mi.
|
||||
>
|
||||
|
||||
tenpo ni la, jan mute li kepeken e linluwi<sup>1</sup> tawa ni: ona li pali, li
|
||||
toki, li musi, li esun, li pali e ijo ante. wawa pona linluwi li suli mute.
|
||||
taso, tenpo sike mute pini la, kulupu esun pi mute lili li kama wawa mute. pilin
|
||||
mi la, ni li ike tawa jan ale.
|
||||
|
||||
* <sup>1</sup> **linluwi** li kulupu suli pi ilo sona ni: ilo sona li ken toki
|
||||
tawa ona ante kepeken linluwi.
|
||||
|
||||
# tenpo pini
|
||||
|
||||
tenpo sike nanpa 1969 la, kulupu Apane (ARPANET) li open. ona li linja e ilo
|
||||
sona pi tomo sona, e ilo sona pi kulupu utala lawa pi ma Mewika. tenpo sike kama
|
||||
la, tomo sona ante li kama tawa kulupu Apane. kulupu pi ma ante li kama. jan
|
||||
Lope Kan (Robert Kahn) en jan Winton So (Vinton Cerf) li pali e nasin wan pi
|
||||
toki ilo. ilo sona li ken toki tawa ilo sona ante kepeken ona. kulupu li suli,
|
||||
li kama pona tawa jan mute. nasin pi toki ilo li pali e ni: ilo sona ala en
|
||||
kulupu ala li lawa e ale. kulupu utala Mewika li pali e kulupu Apane, taso ona
|
||||
li lawa ala e ona. kulupu Apane li ante, li kama linluwi.
|
||||
|
||||
# lipu kon pi kulupu suli
|
||||
|
||||
nasin insa linluwi li ante ala. ilo sona ale li ken pana e sona, li ken toki
|
||||
tawa ilo sona ante. taso, jan mute li kepeken e linluwi lon nasin ante. jan mute
|
||||
li toki tawa jan mute kepeken lipu kon Pesepu (Facebook) anu lipu kon Tuwita
|
||||
(Twitter), li toki tawa jan pona kepeken lipu kon Osapu (WhatsApp) anu lipu kon
|
||||
Siko (Discord), li pana e sitelen tawa kepeken lipu kon Jutu (YouTube). lipu ni
|
||||
li lon ilo sona weka. kulupu suli li lawa e ona, li wawa mute. ona li pali e
|
||||
nasin ni: ijo seme li ike anu pona? ona li ken pana e toki sin, e toki esun tawa
|
||||
jan ale. ona li pali ike la, jan li awen kepeken e lipu kon tan ni: jan pona ona
|
||||
en sona suli ona li lon lipu kon ni.
|
||||
|
||||
ijo ike mute li kama lon tenpo pini. lipu Pesepu la, toki pi sona ike li wawa e
|
||||
jan ike. ma Mijama la, jan ni li toki e sona ike mute: ona li wile moli e jan pi
|
||||
kulupu Lowinsa (Rohingya). kulupu esun Kenpisi Analisika (Cambridge Analytica)
|
||||
li kama jo e sona jan pi mute suli, li pali e sona ni: "mi wile ante e wile jan
|
||||
pi ante lawa pi ma Mewika. jan li wile ala e ni. toki seme li ken ante e wile
|
||||
ona?". kulupu lawa li pali e ala lon tenpo suli.
|
||||
|
||||
lipu Tuwita la, jan Tona Tan li toki e ijo ni lon tenpo mute: ona li ike tawa
|
||||
nasin Tuwita. kulupu lawa li pali e ala lon tenpo suli. jan ante li pali e ijo
|
||||
ike tawa nasin sama la, lipu ona li weka lon tenpo lili.
|
||||
|
||||
kulupu lawa pi lipu kon suli li kulupu esun. pona jan li lili tawa ona. mani li
|
||||
suli nanpa wan tawa ona. jan li toki e sona ike, li wile ike e jan ante la, ni
|
||||
li ike. taso, ni li pona tawa kulupu esun tan ni: jan li awen lukin e lipu kon
|
||||
ona la, kulupu esun li kama sona e jan, li kama jo e mani.
|
||||
|
||||
sin la, lipu kon suli li ike tan ni: ona li pakala la, toki mute li pakala. jan
|
||||
ike li kama jo e sona insa ona la, ona li jo e wawa mute. kulupu lawa li weka e
|
||||
lipu kon la, sona mute li weka lon tenpo ale.
|
||||
|
||||
ni li kama tan seme? tan mute li lon. lipu kon suli li ken awen e sona mute
|
||||
kepeken mani lili. jan li ken toki tawa jan pona ale ona kepeken ilo wan la, ni
|
||||
li pona tawa ona. kulupu pi mani mute li jo e wawa mute, li ken toki esun mute e
|
||||
lipu ona.
|
||||
|
||||
# nasin pi lipu kon lili
|
||||
|
||||
taso, nasin pi tenpo pini li weka ala. nasin sin li lon, li ken pali e ijo sama
|
||||
kepeken kulupu suli pi lawa ala.
|
||||
|
||||
sina ken pali e lipu kon lili sina kepeken nasin mute. sina sona e nasin toki
|
||||
"HTML" la, sina ken pali e lipu kon. sina sona ala e ona la, ilo kon li ken pali
|
||||
e ona. nasin ni la, sina awen jo e sona ale. sina ken pana e lipu kon kepeken
|
||||
ilo sona weka ante, anu ilo sina, lon tenpo ale.
|
||||
|
||||
sina sona e ilo sona la, sina ken esun e lawa pi ilo sona weka lili kepeken mani
|
||||
lili. sina ken pana e lipu kon kepeken ona. ante la, sina ken pana e ilo kon
|
||||
tawa ona. ilo kon ni li ken pali e ijo mute.
|
||||
|
||||
<div style="float: right; border: 1px solid #9A93B7; font-size: 0.8em;"><img
|
||||
src="/images/240px-Fediverse_logo_proposal.svg.png" width="240px" height="240px"
|
||||
alt="sitelen lawa pi kulupu Wesiwe"><div>sitelen lawa pi kulupu Wesiwe</div></div>
|
||||
|
||||
jan toki la, lipu pi ilo kon Matoton (Mastodon) li pali sama lipu Tuwita. taso,
|
||||
ona li jo ala e kulupu lawa wan. kulupu mute li jo e ilo Matoton lon ilo sona
|
||||
ante. kulupu li lawa e sona ona, e toki ona. ona li ken jo e nasin ante, li ken
|
||||
weka e toki ike tan ona. sin la, ilo ni li lon, li toki tawa ona ante kepeken
|
||||
nasin sama. ilo ante li pona tawa jan ante, li ken pali e ijo ante. ona ale li
|
||||
pali e kulupu suli. taso, kulupu ni li jo ala e lawa wan. jan mute li ken ante e
|
||||
ilo ona, li ken pona e ona, li ken pana e ante pona tawa jan ante. nimi pi
|
||||
kulupu suli ni li "kulupu Wesiwe" (Fediverse).
|
||||
|
||||
ni li pali mute. ilo pi kulupu Wesiwe li wawa lili tawa ilo pi kulupu esun suli.
|
||||
ona li ken pakala. kulupu li ken utala. taso, ni li lon: kulupu esun suli la,
|
||||
wile jan li lili. jan li lawa e sona ona la, ona li ken awen e ona. kulupu ante
|
||||
li ken ala ante anu pini e toki ona, li ken ala pana e toki esun ike tawa ona,
|
||||
li ken ala kama jo ike e sona pi jan ale.
|
||||
|
||||
o lawa e sona sina!
|
||||
|
Loading…
Add table
Reference in a new issue