Upload New File

pages/tokipona/pl_7a.md

@@ -0,0 +1,87 @@
+% page 7a — więcej na temat budowania nieoficjalnych słów
+% /dev/urandom
+% marzec 2020
+
+By dowiedzieć się, jak tworzone są nieoficjalne słowa, najpierw musisz
+nauczyć się zasad działania fonologii toki pony. Słowa w tym języku są konstruowane
+według systemu \(C\)V\(N\). To oznacza, że każda sylaba składa się z opcjonalnej
+dowolnej spółgłoski, samogłoski i opcjonalnej spółgłoski nosowej (czyli „n”).
+
+W dodatku sekwencje „ji”, „ti”, „wo” i „wu” są zabronione, przez co muszą
+zostać zastąpione kolejno przez „i”, „si”, „o” i „u”.
+
+Oto spis wszystkich dozwolonych sylab:
+
+| a | e | i | o | u | an| en| in| on| un|
+|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|
+| a | e | i | o | u | an| en| in| on| un|
+|ja |je |   |jo |ju |jan|jen|   |jon|jun|
+|ka |ke |ki |ko |ku |kan|ken|kin|kon|kun|
+|la |le |li |lo |lu |lan|len|lin|lon|lun|
+|ma |me |mi |mo |mu |man|men|min|mon|mun|
+|na |ne |ni |no |nu |nan|nen|nin|non|nun|
+|pa |pe |pi |po |pu |pan|pen|pin|pon|pun|
+|sa |se |si |so |su |san|sen|sin|son|sun|
+|ta |te |   |to |tu |tan|ten|   |ton|tun|
+|wa |we |wi |   |   |wan|wen|win|   |   |
+
+Istnieje jeszcze jedna zasada: zaraz po samołgłosce nie może nastąpić kolejna
+samogłoska, a zaraz po głosce „n” nie może nastąpić „m” ani kolejne „m”.
+
+> %info%
+> Zasada z „n” i „m” nie została wspomniana w oficjalnej książce,
+> ale wszystkie wspomniane tam nazwy własne się jej trzymają, (np. Mjanma
+> została zapożyczona jako „ma Mijama”, nie — „ma Mijanma”).
+
+Spółgłoski nieobecne w toki ponie muszą zostać zastąpione przez podobne
+głoski. Na przykład Rzym („Roma”) zamienia się w „ma tomo Loma”, a Dżakarta
+przekształcono w „ma tomo Sakata”.
+
+| spółgłoska | odpowiadająca głoska |
+|:----:|:----|
+| k | „k”, „g”, polskie „h”, francuskie „r” |
+| l | „l”, polskie „r” czasem angielskie „r” |
+| m | „m” |
+| n | „n”, „m” na końcu sylaby |
+| p | „p”, „b”, „f”, czasem „w” |
+| s | „s”, „z”, „dż”, „cz”, „sz”, „rz/ż”, „c”, „ks” |
+| t | „t”, „d”, „dź/dzi” |
+| w | „w”, „ł”, często angielskie „r” |
+
+Jeżeli w jakimś słowie występuje kilka spółgłosek pod rząd, najlepiej
+zostawić tylko jedną. Ewentualnie można zrobić z nich osobne sylaby.
+
+Jeśli chcemy dodać spółgłoskę ze względu na skupisko dwóch samogłosek,
+najlepiej wybrać „w” lub „j”, ponieważ te najlepiej się kryją wśród innych głosek,
+(np. Azja — „ma Asija” lub Erytrea — „ma Eliteja”).
+
+W razie, gdybyśmy zdecydowali się utworzyć dwie sylaby, by rozdzielić zbitkę
+spółgłosek, albo powtarzamy samogłoskę występującą w poprzedniej sylabie,
+albo wstawiamy „u”. (np. Islandia („Ísland„) — „ma Isilan”, a Szkocja — „ma Sukosi”).
+
+Przy tworzeniu nazw miast, najlepiej wzorować się na tym, jak mieszkańcy tego
+miasta by wymówili tę nazwę. Na przykład kanadyjskie Toronto w oficjalnej książce
+zostało zapisane jako „ma tomo Towano”, nie — „ma tomo Tolonto”.
+
+Nazwy państw mogą zostać zaczerpnięte z formy w dopełniaczu lub nazwy używanej
+przez dany lud. Na przykład rodzima nazwa Japonii to „Nippon”, ale japończycy
+i język japoński są kolejno określane jako „Nihonjin” i „Nihongo”. Na podstawie
+dwóch ostatnich słów utworzono nieoficjalne słowo „Nijon”. Podobnie słowo
+„Wensa” (Szwecja) pochodzi od wyrazu „svenska” („szwedzki”).
+
+Jeżeli nazwa kraju lub miasta jest często skracana, można utworzyć nieformalne słowo
+w oparciu o ten skrót. Przykładowo Los Angeles („L.A.”) staje się „ma tomo Ele”,
+a Wielka Brytania („U.K.”) — „ma Juke”. Ta sama zasada może zostać zastosowana
+w innojęzycznych akronimach: Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
+(rosyjski skrót: „СССР”) zmienia się w „ma Sesesele”.
+
+Niektórzy stosują zasadę, że jeśli powstałe w ten sposób nieoficjalne słowo brzmi
+tak samo, jak rodzime słowo toki pony, to nieoficjalne słowo powinno zostać
+nieco zmodyfikowane. Na przykład imię „Mary” (skąd zresztą „meli” właśnie pochodzi)
+zwykle zmienia się „jan Mewi”. W ten sposób można uniknąć nieporozumień.
+
+Istnieją jeszcze inne zasady, ale są różnie postrzegane przez różnych ludzi.
+Inną listę zasad tokiponizacji można znaleźć w oficjalnej książce. Lista ta
+jest krótsza, ale za to mniej szczegółowa.
+
+[Powrót do strony 7](pl_7.html) [Pierwsza strona](pl_index.html)