mirror of
https://github.com/mrrpnya/lipu-sona.git
synced 2025-02-13 16:44:39 +00:00
lots of changes
This commit is contained in:
parent
3767f412f1
commit
bb17e74a8c
10 changed files with 812 additions and 23 deletions
|
@ -141,8 +141,8 @@ book or the "o kama sona e toki pona!" course.
|
|||
Now, try to figure out the meaning of these sentences.
|
||||
|
||||
* o open e lupa.
|
||||
* tenpo lili la mi kama tawa lon sina.
|
||||
* mi wile tawa lon ma ante.
|
||||
* tenpo lili la mi kama tawa sina.
|
||||
* mi wile tawa ma ante.
|
||||
* sina ken ala ken kama tawa tomo mi?
|
||||
* sina kama tawa tomo mi la o kepeken e nasin Linkan.
|
||||
* sina lon nena la sina ken lukin e ijo mute.
|
||||
|
@ -171,7 +171,7 @@ And try to translate the following sentences into toki pona.
|
|||
> * ale li ken.
|
||||
> * sina ken ala ken open e lupa? / sina ken open e lupa anu seme?
|
||||
> * sina kute ala e jan sona la pali sina li ike.
|
||||
> * tenpo mute la mi pali e ni. / mi pali e ni lon tenpo mute.
|
||||
> * tenpo suli la mi pali e ni. / mi pali e ni lon tenpo suli.
|
||||
> * mi awen kama sona e toki pona.
|
||||
|
||||
[Previous page](9.html) [Top page](index.html) [Next page](11.html)
|
||||
|
|
|
@ -24,7 +24,7 @@ same way as other words mentioned before, with one exception.
|
|||
|
||||
The word "taso" can be used as a regular adjective to mean "only" or "just":
|
||||
|
||||
> mi li lon tomo ni. -- I'm in this house.
|
||||
> mi lon tomo ni. -- I'm in this house.
|
||||
|
||||
> mi taso li lon tomo ni. -- Only I'm in this house.
|
||||
|
||||
|
@ -82,7 +82,7 @@ And try to translate the following sentences into toki pona.
|
|||
> * toki! sina pilin seme?
|
||||
> * jan alasa li pana e moku soweli mute e kili mute tawa mi mute.
|
||||
> * mi lukin e lipu. tenpo lili la ona li pini.
|
||||
> * mi ken toki pona mute kepeken toki pona.
|
||||
> * mi ken toki pi pona mute kepeken toki pona.
|
||||
|
||||
## That's it!
|
||||
|
||||
|
|
|
@ -136,7 +136,7 @@ Now, try to figure out the meaning of these sentences.
|
|||
|
||||
* kulupu pi jan mute li ike tawa mi.
|
||||
* tomo ni la mi toki kepeken toki pona, mi toki kepeken toki Inli.
|
||||
* sina moku e soweli lete la ona li ike tawa pakala sina.
|
||||
* sina moku e soweli lete la ona li ike tawa sijelo sina.
|
||||
* kalama musi ona li pona mute.
|
||||
* sina kepeken ike e ilo la ona li pakala.
|
||||
|
||||
|
@ -162,6 +162,6 @@ And try to translate the following sentences into toki pona.
|
|||
> * ona li lon tomo pi telo nasa.
|
||||
> * jan pi kalama suli li toki e ijo nasa.
|
||||
> * meli ni pi linja walo li pona lukin.
|
||||
> * sina toki ala e jan la sina jo ala e jan pona.
|
||||
> * sina toki ala tawa jan la sina jo ala e jan pona.
|
||||
|
||||
[Previous page](8.html) [Top page](index.html) [Next page](10.html)
|
||||
|
|
|
@ -6,7 +6,7 @@
|
|||
|
||||
musi pi jan lawa moli li musi supa. <!-- chess is a board game. -->
|
||||
|
||||
jan tu li utala kepeken musi ni tawa anpa e ijo musi "jan lawa" pi jan ante. <!--
|
||||
jan tu li utala kepeken musi ni tawa ni: ona li wile anpa e ijo musi "jan lawa" pi jan ante. <!--
|
||||
two players compete to defeat each other's king. -->
|
||||
|
||||
<!-- musi pi jan lawa ("game of the dead king") == chess, as based on the fact
|
||||
|
@ -28,14 +28,15 @@ nasin wan li jo e ma 8. nanpa ona li sama nanpa pi nasin poka ona. tan ni, "ma
|
|||
o lukin noka e sitelen pi musi supa:
|
||||
|
||||
```
|
||||
poka pi jan musi pimeja
|
||||
-- +--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
nasin ^ | | | | | | | | | nasin nanpa luka tu wan (8)
|
||||
sinpin | +--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
| | | | | | | | | | nasin nanpa luka tu (7)
|
||||
| +--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
| | | | | | | | | |
|
||||
| +--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
| | | | | | | | | |
|
||||
(tawa | +--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
jan | | | | | | | | | |
|
||||
musi | +--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
walo) | | | | | | | | | |
|
||||
| +--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
| | | | | | | | | | ...
|
||||
| +--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
|
@ -45,11 +46,15 @@ o lukin noka e sitelen pi musi supa:
|
|||
nasin | +--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
monsi V | | | | | | | | | nasin nanpa wan (1)
|
||||
-- +--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
^ ^
|
||||
^ poka pi jan ^
|
||||
| musi walo |
|
||||
| |
|
||||
nasin poka nanpa wan nasin poka nanpa luka tu wan
|
||||
```
|
||||
|
||||
nasin "monsi" li nasin tawa poka pi jan musi sama.
|
||||
nasin "sinpin" li nasin tawa poka pi jan musi ante.
|
||||
|
||||
ma li kule walo, li kule pimeja. nasin kule pi ma li ni: <!-- the
|
||||
squares are colored black and white. the way to color them is as follows. -->
|
||||
|
||||
|
@ -545,7 +550,7 @@ anpa. ni li pona ala pona?" jan musi ante li ken toki tawa ni. ona li toki e
|
|||
"pona" la, musi li pini. jan musi ala li anpa e jan musi ante. <!-- players can
|
||||
agree to a draw. -->
|
||||
|
||||
musi suli la, nasin ni li lon: ijo musi ale li lon ma sama, li ken pali lon
|
||||
musi suli la, nasin ni li lon: ijo musi ale li lon ma sama, li ken tawa lon
|
||||
nasin sama, lon tenpo tawa tu wan pi jan musi sama, jan musi ni li ken toki e
|
||||
ni: "musi ni li pini. jan ala li anpa." <!-- in professional games, if all the
|
||||
pieces are in the same place and can do the same moves during 3 turns of the
|
||||
|
@ -553,9 +558,9 @@ same player, that player can claim a draw. -->
|
|||
|
||||
## suli kiwen pi tenpo tawa <!-- time control -->
|
||||
|
||||
musi mute la, jan musi, anu jan lawa musi, li wile e ni: tenpo musi li suli ala.
|
||||
ni li lon la, nasin pi suli kiwen pi tenpo tawa li ken lon. <!-- in some games,
|
||||
the players or moderators may want to limit the game's duration. -->
|
||||
musi mute la, jan musi, anu jan pi lawa musi, li wile e ni: tenpo musi li suli
|
||||
ala. ni li lon la, nasin pi suli kiwen pi tenpo tawa li ken lon. <!-- in some
|
||||
games, the players or moderators may want to limit the game's duration. -->
|
||||
|
||||
nasin ni la, jan musi li nanpa e suli tenpo pi tenpo tawa ona kepeken ilo tenpo.
|
||||
mute tenpo lawa li lon. tenpo pi tenpo tawa ale pi jan wan li suli tawa ona la,
|
||||
|
|
|
@ -15,6 +15,9 @@ course:
|
|||
|
||||
* **LesVisages** on GitLab for fixing another typo on page 6
|
||||
|
||||
* [**jan Tepan** (Stephan Schneider)](https://github.com/stefichjo/toki-pona)
|
||||
for suggesting a grammar fix on the chess page
|
||||
|
||||
Special thanks:
|
||||
|
||||
* **jan Misali** (Mitch Halley) for creating the "Conlang Critic" web series,
|
||||
|
|
|
@ -139,8 +139,8 @@ or
|
|||
Попробуйте перевести на русский эти предложения:
|
||||
|
||||
* o open e lupa.
|
||||
* tenpo lili la mi kama tawa lon sina.
|
||||
* mi wile tawa lon ma ante.
|
||||
* tenpo lili la mi kama tawa sina.
|
||||
* mi wile tawa ma ante.
|
||||
* sina ken ala ken kama tawa tomo mi?
|
||||
* sina kama tawa tomo mi la o kepeken e nasin Lenin.
|
||||
* sina lon nena la sina ken lukin e ijo mute.
|
||||
|
@ -171,7 +171,7 @@ or
|
|||
> * ale li ken.
|
||||
> * sina ken ala ken open e lupa? / sina ken open e lupa anu seme?
|
||||
> * sina kute ala e jan sona la pali sina li ike.
|
||||
> * tenpo mute la mi pali e ni. / mi pali e ni lon tenpo mute.
|
||||
> * tenpo suli la mi pali e ni. / mi pali e ni lon tenpo suli.
|
||||
> * mi awen kama sona e toki pona.
|
||||
>
|
||||
|
||||
|
|
|
@ -24,7 +24,7 @@
|
|||
|
||||
Как прилагательное, слово "taso" обозначает "только":
|
||||
|
||||
> mi li lon tomo ni. -- Я в этом доме.
|
||||
> mi lon tomo ni. -- Я в этом доме.
|
||||
|
||||
> mi taso li lon tomo ni. -- Только я (я один) в этом доме.
|
||||
|
||||
|
@ -84,7 +84,7 @@
|
|||
> * toki! sina pilin seme?
|
||||
> * jan alasa li pana e moku soweli mute e kili mute tawa mi mute.
|
||||
> * mi lukin e lipu. tenpo lili la ona li pini.
|
||||
> * mi ken toki pona mute kepeken toki pona.
|
||||
> * mi ken toki pi pona mute kepeken toki pona.
|
||||
>
|
||||
|
||||
## Вот и всё!
|
||||
|
|
|
@ -131,7 +131,7 @@
|
|||
|
||||
* kulupu pi jan mute li ike tawa mi.
|
||||
* tomo ni la mi toki kepeken toki pona, mi toki kepeken toki Losi.
|
||||
* sina moku e soweli lete la ona li ike tawa pakala sina.
|
||||
* sina moku e soweli lete la ona li ike tawa sijelo sina.
|
||||
* kalama musi ona li pona mute.
|
||||
* sina kepeken ike e ilo la ona li pakala.
|
||||
|
||||
|
|
781
pages/tokipona/shogi.md
Normal file
781
pages/tokipona/shogi.md
Normal file
|
@ -0,0 +1,781 @@
|
|||
% musi Soki (Shogi)
|
||||
% /dev/urandom
|
||||
% october 2020
|
||||
|
||||
> %error%
|
||||
>
|
||||
> lipu ni li pini ala. ona li ken jo e sona ike. ona li ken jo ala e sona suli.
|
||||
> / this document is not finished. it can have errors or missing content.
|
||||
>
|
||||
|
||||
## musi Soki (Shogi) <!-- basic description -->
|
||||
|
||||
musi Soki li musi supa.
|
||||
|
||||
ijo mute la, ona li sama [musi pi jan lawa moli](chess.html). musi Soki en musi
|
||||
pi jan lawa moli li jo e tan sama. ma Insija pi tenpo pini suli la, musi
|
||||
"Satulanka" li lon. jan li tawa, ona li tawa e nasin musi, ona li ante e ona.
|
||||
<!-- it's in many ways similar to chess, but also different. that's because they
|
||||
share an origin in Chaturanga, a game from ancient India. -->
|
||||
|
||||
nasin wan la, musi "Satulanka" li tawa tan ma Insija tawa ma Ilan, tawa ma mute
|
||||
pi nasin sewi Silami, tawa ma Losi, tawa ma Elopa. nasin ona li ante. ona li
|
||||
kama musi pi jan lawa moli. <!-- in one way, the game traveled to Iran, to the
|
||||
Muslim word, and to Europe, and changed, gradually becoming like the chess we
|
||||
know. -->
|
||||
|
||||
nasin ante la, ona li tawa ma Tawi, tawa ma Sonko, tawa ma Anku, tawa ma Nijon.
|
||||
nasin ona li ante lon ma ni. taso, nasin musi li awen lon ma ni. musi pi ma
|
||||
Sonko li jo e nimi "Sijansi" (Xiangqi). musi pi ma Nijon li musi Soki (Shogi).
|
||||
<!-- in another way, it traveled to Thailand, China, Korea and Japan, where each
|
||||
country created its own individual variant of the game. The Chinese variant is
|
||||
called Xiangqi, and the Japanese one is Shogi.-->
|
||||
|
||||
musi Soki li jo e sama mute tawa musi pi jan lawa moli, taso ona li jo e ante
|
||||
mute. ijo musi li ante mute. ma musi li ante mute. ante #1 li ni: jan musi li
|
||||
anpa e ijo musi pi jan musi ante la, ona li kama jo e ona, li ken tawa e ona
|
||||
tawa ma musi. <!-- Shogi is similar to chess, but has lots of differences. The
|
||||
pieces and the board are different, but the most important difference is that
|
||||
when a player captures an opponent's piece, they gain it and can put it back on
|
||||
the board. -->
|
||||
|
||||
jan tu li utala kepeken musi ni tawa ni: ona li wile anpa e ijo musi "jan lawa" pi jan ante. <!--
|
||||
two players compete to defeat each other's king. -->
|
||||
|
||||
## supa musi <!-- board description -->
|
||||
|
||||
supa musi li jo e nasin 9 tan poka tawa poka ante. sin la, ona li jo e nasin
|
||||
poka 9 tan sinpin tawa monsi. nasin tu ni li kama wan la, ma
|
||||
li lon. tan ni, ma 81 li lon. <!-- the board consists of nine columns from
|
||||
side to side, each of which in turn is divided by nine rows from front to back.
|
||||
-->
|
||||
|
||||
nimi ma li kama tan nanpa pi nasin poka en nanpa nasin. tan ni, "ma pi nanpa 3 en
|
||||
7" li ma lon nasin poka nanpa 3, lon nasin nanpa 7.
|
||||
<!-- terminology -->
|
||||
|
||||
o lukin noka e sitelen pi musi supa:
|
||||
|
||||
```
|
||||
poka pi jan musi walo
|
||||
-- +--+--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
nasin ^ | | | | | | | | | | nasin #1
|
||||
sinpin | +--+--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
| | | | | | | | | | | nasin #2
|
||||
(tawa | +--+--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
jan | | | | | | | | | | | nasin #3
|
||||
musi | +--+--+--O--+--+--O--+--+--+
|
||||
pimeja) | | | | | | | | | | | ...
|
||||
| +--+--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
| | | | | | | | | | |
|
||||
| +--+--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
| | | | | | | | | | | ...
|
||||
| +--+--+--O--+--+--O--+--+--+
|
||||
| | | | | | | | | | | nasin #7
|
||||
| +--+--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
| | | | | | | | | | | nasin #8
|
||||
nasin | +--+--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
monsi V | | | | | | | | | | nasin #9
|
||||
-- +--+--+--+--+--+--+--+--+--+
|
||||
^ poka pi jan musi pimeja^
|
||||
| |
|
||||
| |
|
||||
nasin poka #9 nasin poka #1
|
||||
```
|
||||
|
||||
nasin "monsi" li nasin tawa poka pi jan musi sama.
|
||||
nasin "sinpin" li nasin tawa poka pi jan musi ante.
|
||||
|
||||
## ijo musi en tawa ona <!-- pieces and basic moves -->
|
||||
|
||||
jan wan li kama jan musi pimeja. jan ante li kama jan musi walo. <!-- one player
|
||||
becomes white, the other black. -->
|
||||
|
||||
toki Nijon la, jan musi pimeja li jo e nimi "Sente". ona li toki e ni: "tenpo
|
||||
tawa open". jan musi walo li jo e nimi "Kote" (Gote). ona li toki e ni:
|
||||
"tenpo tawa pini". <!-- in Japanese, black is called "Sente" (early move), and
|
||||
white is called "Gote" (late move). -->
|
||||
|
||||
```
|
||||
.
|
||||
_-^-_ /|\ poka sinpin
|
||||
/ \ |
|
||||
/ \ |
|
||||
/ \ |
|
||||
/_______\ | poka monsi
|
||||
```
|
||||
|
||||
ijo musi ale li lukin sama ni. ona li jo e poka sinpin, e poka monsi. poka monsi
|
||||
li sama supa. poka sinpin li sama lukin sewi pi selo tomo. (anu la, ona li sama
|
||||
sewi pi sitelen "tomo" pi sitelen pona.) <!-- all pieces have this shape. the
|
||||
rear side is flat, and the front side looks like a roof, or at least like the
|
||||
roof of the sitelen pona character "tomo". -->
|
||||
|
||||
jan musi li jo e ijo musi la, sinpin pi ijo musi ona li wile nasin tawa poka pi
|
||||
supa musi pi jan musi ante. <!-- when a player has a piece, it should point to
|
||||
the other player's side of the board. -->
|
||||
|
||||
ijo musi ni li **jan utala** luka tu tu, li **soweli tawa** tu, li **jan utala
|
||||
lawa pi kiwen lili** tu, li **jan utala lawa pi kiwen suli** tu, li **tomo kon**
|
||||
tu, li **ijo pi tawa nasa** wan, li **tomo tawa** wan, li **jan lawa** wan.
|
||||
<!-- the pieces are: nine pawns, two knights, two silver generals, two gold
|
||||
generals, one bishop, one rook and a king. -->
|
||||
|
||||
musi open la, tenpo pimeja li lon. <!-- sente/black moves first. -->
|
||||
|
||||
tenpo pimeja la, jan musi pimeja li ken tawa e ijo musi.
|
||||
ona li pini tawa e musi ijo la, tenpo walo li lon.
|
||||
|
||||
tenpo walo la, jan musi walo li ken tawa e ijo musi.
|
||||
ona li pini tawa e musi ijo la, tenpo pimeja li lon.
|
||||
|
||||
jan musi li ken tawa e ijo musi lon tenpo ona taso. <!-- player can only move
|
||||
on their turn. -->
|
||||
|
||||
jan musi li ken tawa e ijo musi ona taso. <!-- player can only move their
|
||||
pieces. -->
|
||||
|
||||
jan musi li ken tawa e ijo musi wan taso. <!-- player can only move 1 piece. -->
|
||||
|
||||
jan musi li ken tawa e ijo musi la, jan musi ken ala tawa ala e ijo musi. <!--
|
||||
if a player can move, they must move a piece. -->
|
||||
|
||||
jan musi li ken tawa e ijo musi kepeken nasin pi ijo musi ni taso. <!-- player can
|
||||
only move pieces according to their rules. -->
|
||||
|
||||
ijo musi li ken ala tawa ma ni: ijo musi ona li lon ona. <!-- pieces
|
||||
can't move to spaces occupied by other pieces of the same color. -->
|
||||
|
||||
ijo musi li ken tawa ma ni: ijo musi pi jan musi ante li lon ona. ona li pali e
|
||||
ni la, jan musi ona li anpa e ijo musi ni. jan musi li tawa e ijo musi ni tawa
|
||||
poki ona, li tawa e ijo musi ona tawa ma pini pi ijo musi pi jan musi ante.
|
||||
<!-- a piece can move to a place occupied by other pieces, in which case it
|
||||
captures that piece. a captured piece is removed from the board into the "hand"
|
||||
and taking their place. -->
|
||||
|
||||
ijo musi ante li lon insa pi nasin ona la, ijo musi "soweli tawa"
|
||||
taso li ken tawa ma ni. <!-- only the knight can jump over pieces. -->
|
||||
|
||||
jan musi li kama anpa e ijo musi pi jan musi ante, ona li kama jan musi ona, li
|
||||
tawa poki ona. <!-- when a player captures another player's piece, it
|
||||
becomes theirs and moves to that player's "hand". -->
|
||||
|
||||
jan musi li ken tawa e ijo musi wan ona tan poki ona. ona li pali e ni la, ona
|
||||
li ken ala tawa e ijo musi ante lon tenpo ni. <!-- a player can drop pieces from
|
||||
their hand. if they do that, they can't move the pieces on the board during this
|
||||
turn. -->
|
||||
|
||||
ijo musi li ken tawa ma, anu ona li ken anpa e ijo musi lon ma, jan li toki e
|
||||
ni: ijo musi li "utala" e ma ni. <!-- if a piece can move onto a square or
|
||||
capture a piece on a square, then it "attacks" that square. -->
|
||||
|
||||
ijo musi li ken ala tawa ma tan ni: ijo musi ante pi jan musi sama li lon ma ni
|
||||
la, jan li toki e ni: ijo musi li "awen" e ma ni, e ijo musi ante ni. ijo musi
|
||||
pi jan musi ante li anpa e ijo musi ante la, ijo musi \#1 li ken anpa e ijo musi
|
||||
pi jan ante ni. <!-- if a piece can't move onto a square because it's taken by
|
||||
another piece of the same player, it's "defending" that square and that piece.
|
||||
after all, if another player captures the piece on that square, the first piece
|
||||
can capture that player's piece. -->
|
||||
|
||||
## nasin pi ijo musi <!-- piece moves -->
|
||||
|
||||
| nimi pi ijo musi | nimi lili | nimi pi toki Nijon | sitelen Kansi | sona pi nimi Nijon |
|
||||
|:----------------------------:|:----------:|:------------------:|:-------------:|:------------------:|
|
||||
| jan utala | jan | Ujo (fuhyō) | 歩兵 (歩) | jan pi tawa noka |
|
||||
| soweli tawa | soweli | Kema (keima) | 桂馬 (桂) | soweli tawa pi kasi Kasija |
|
||||
| jan utala lawa pi kiwen lili | kiwen lili | Kinso (ginshō) | 銀將 (銀) | jan utala lawa pi kiwen ilo walo |
|
||||
| jan utala lawa pi kiwen suli | kiwen suli | Kinso (kinshō) | 金將 (金) | jan utala lawa pi kiwen ilo jelo |
|
||||
| tomo kon | kon | Kosa (kyōsha) | 香車 (香) | tomo pi ijo kon pi pilin nena pona |
|
||||
| ijo pi tawa nasa | nasa | Kakuko (kakugyō) | 角行 (角) | ijo pi tawa pi ante palisa |
|
||||
| tomo tawa | tomo | Isa (hisha) | 飛車 (飛) | tomo pi tawa sewi |
|
||||
| jan lawa (jan pi sona suli) | lawa | Oso (ōshō) | 王將 (王) | jan utala lawa pi jan lawa |
|
||||
| jan lawa (jan pi sona lili) | lawa | Kokuso (gyokushō) | 玉將 (玉) | jan utala lawa pi kiwen kule |
|
||||
|
||||
o sona e sitelen Kansi pi ijo musi. ijo musi ale li lukin sama mute. ante ona
|
||||
taso li suli ona, li sitelen Kansi ona. <!-- remember the kanji on the symbols.
|
||||
that, and their size, is the only thing that tells one piece apart from another.
|
||||
-->
|
||||
|
||||
lipu ni li jo e nimi tu tawa jan lawa. kama mute la, jan pi sona mute (jan pi
|
||||
nanpa wawa suli anu jan pi tenpo lon suli) li kama jo e ijo musi pi sitelen
|
||||
"王將" anu sitelen "王". jan musi ante li kama jo e ijo musi pi sitelen "玉將"
|
||||
anu sitelen "玉". ijo musi ni li ante lon nimi taso. ona li sama lon ijo ante
|
||||
ale. <!-- typically, the more skilled or older player gets the "ōshō" king. the
|
||||
only difference between the two pieces is the name. -->
|
||||
|
||||
**jan utala** li ken tawa ma sinpin wan.
|
||||
|
||||
```
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| | X | |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| | O | |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| | | |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
```
|
||||
sitelen ni la, jan utala li lon ma pi sitelen "O". ona li ken
|
||||
tawa ma pi sitelen "X".
|
||||
|
||||
**soweli tawa** li ken tawa ma tu sinpin en ma wan
|
||||
poka. <!-- knights can move two spaces forward and one space sideways. -->
|
||||
|
||||
* ijo musi pi jan musi ante li lon insa nasin pi ma ni, ona li ken tawa ma ni. <!--
|
||||
knights can jump over other pieces. -->
|
||||
|
||||
```
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| X | | X |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| | | |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| | O | |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
```
|
||||
sitelen ni la, jan utala lon soweli tawa li lon ma pi sitelen "O". ona li ken
|
||||
tawa ma pi sitelen "X".
|
||||
|
||||
**jan utala lawa pi kiwen lili** li ken tawa ma ni:
|
||||
|
||||
* ma sinpin wan
|
||||
* ma poka wan pi ma sinpin wan
|
||||
* ma poka wan pi ma monsi wan
|
||||
|
||||
```
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| X | X | X |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| | O | |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| X | | X |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
```
|
||||
sitelen ni la, jan utala lawa pi kiwen lili li lon ma pi sitelen "O". ona li ken
|
||||
tawa ma pi sitelen "X".
|
||||
|
||||
**jan utala lawa pi kiwen suli** li ken tawa ma ni:
|
||||
|
||||
* ma sinpin wan
|
||||
* ma poka wan pi ma sinpin wan
|
||||
* ma poka wan
|
||||
* ma monsi wan
|
||||
|
||||
```
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| X | X | X |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| X | O | X |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| | X | |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
```
|
||||
|
||||
sitelen ni la, jan utala lawa pi kiwen suli li lon ma pi sitelen "O". ona li ken
|
||||
tawa ma pi sitelen "X".
|
||||
|
||||
**tomo kon** li ken tawa lon nasin ni: o tawa ma sinpin wan. ona li ken tawa ma
|
||||
mute lon nasin ni.
|
||||
|
||||
```
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| | X | |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| | X | |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| | X | |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| | X | |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| | O | |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
| | | |
|
||||
+---+---+---+
|
||||
```
|
||||
sitelen ni la, tomo kon li lon ma pi sitelen "O". ona li ken
|
||||
tawa ma pi sitelen "X".
|
||||
|
||||
**ijo pi tawa nasa** li ken tawa lon nasin ni: o tawa ma sinpin wan anu ma
|
||||
monsi wan, o tawa ma poka wan. ona li ken tawa ma mute lon nasin ni.
|
||||
|
||||
```
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | X | | | | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | X | | | | | | X |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | X | | | | X | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | | X | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | O | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | | X | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | X | | | | X | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | X | | | | | | X |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | X | | | | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
```
|
||||
sitelen ni la, soweli suli utala li lon ma pi sitelen "O". ona li ken
|
||||
tawa ma pi sitelen "X".
|
||||
|
||||
**tomo tawa** li ken tawa lon nasin ni: o tawa ma sinpin wan anu ma monsi wan
|
||||
anu ma poka wan. ona li ken tawa ma mute lon nasin ni.
|
||||
|
||||
* ijo musi ante li lon insa pi nasin ona la, ona li ken ala tawa ma ni.
|
||||
|
||||
```
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| X | X | X | X | O | X | X | X | X |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
```
|
||||
|
||||
sitelen ni la, tomo kiwen tawa li lon ma pi sitelen "O". ona li ken
|
||||
tawa ma pi sitelen "X".
|
||||
|
||||
**jan lawa** li ken tawa ma wan lon nasin ale.
|
||||
|
||||
* ijo musi li anpa e jan lawa, jan musi ona li anpa. o awen e jan lawa sina.
|
||||
|
||||
```
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | X | X | X | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | X | O | X | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | X | X | X | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
```
|
||||
sitelen ni la, jan lawa li lon ma pi sitelen "O". ona li ken
|
||||
tawa ma pi sitelen "X".
|
||||
|
||||
## ma open pi ijo musi <!-- starting positions -->
|
||||
|
||||
```
|
||||
9 8 7 6 5 4 3 2 1 <-- nasin poka (open nanpa)
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
|TK |SU |KL |KS |JL |KS |KL |SU |TK | 1 <-- nasin (pini nanpa)
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| |TT | | | | | |TN | | 2
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
|JU |JU |JU |JU |JU |JU |JU |JU |JU | 3
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | | | 4
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | | | 5
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | | | 6
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
|ju |ju |ju |ju |ju |ju |ju |ju |ju | 7
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| |tn | | | | | |tt | | 8
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
|tk |su |kl |ks |jl |ks |kl |su |tk | 9
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
```
|
||||
open musi la, ijo musi ale li lon ma open ona.
|
||||
|
||||
**jan utala pi jan musi walo** ale li lon ma 9 pi nasin \#3. **jan utala pi jan
|
||||
musi pimeja** ale li lon ma 9 pi nasin \#7.
|
||||
|
||||
**ijo pi tawa nasa** pi jan musi walo li lon ma pi nanpa 8 en 2. ijo pi tawa
|
||||
nasa pi jan musi pimeja li lon ma pi nanpa 2 en 8.
|
||||
|
||||
ijo musi ante ale li lon nasin \#1 tawa jan musi walo, li lon nasin \#9
|
||||
tawa jan musi pimeja.
|
||||
|
||||
**tomo kon** li lon ma \#1 en ma \#9.
|
||||
|
||||
**soweli utala** li lon ma \#2 en ma \#8.
|
||||
|
||||
**jan utala lawa pi kiwen lili** li lon ma \#3 en ma \#7.
|
||||
|
||||
**jan utala lawa pi kiwen suli** li lon ma \#4 en ma \#6.
|
||||
|
||||
**jan lawa** li lon ma \#5.
|
||||
|
||||
nasin pi nanpa 1 en 2 en 3 li "tomo" pi jan musi walo. nasin pi nanpa 7 en 8 en
|
||||
9 li "tomo" pi jan musi pimeja.
|
||||
|
||||
sitelen ale kama la, ijo musi pi jan musi pimeja li sitelen kepeken sitelen lili
|
||||
(abcde...). ijo musi pi jan musi walo li sitelen kepeken sitelen suli
|
||||
(ABCDE...).
|
||||
|
||||
## kama wawa pi ijo musi <!-- promotions -->
|
||||
|
||||
ijo musi mute li ken "kama wawa". <!-- pieces can promote -->
|
||||
|
||||
ijo musi li lon supa musi la, ona li ken kama wawa kepeken nasin ni:
|
||||
|
||||
* o tawa "tomo" pi jan musi ante <!-- move into enemy camp -->
|
||||
* o tawa lon "tomo" pi jan musi ante <!-- move in the enemy camp -->
|
||||
* o tawa tan "tomo" pi jan musi ante <!-- move from the enemy camp -->
|
||||
|
||||
ijo musi li tawa tan poki la, ona li ken ala kama wawa lon tenpo tawa ni.
|
||||
taso, ona li tawa kepeken nasin pi lipu sewi lon tenpo tawa kama la, ona li ken
|
||||
kama wawa. <!-- dropped pieces don't instantly promote, but they can promote if
|
||||
they move following the rules above on following turns. -->
|
||||
|
||||
ijo musi li ken kama wawa la, ona li ken ante ala. taso, nasin ni li lon, ona li
|
||||
ken ala ante ala:
|
||||
|
||||
* **jan utala** anu **tomo kon** pi jan musi pimeja li lon nasin \#1.
|
||||
* **jan utala** anu **tomo kon** pi jan musi walo li lon nasin \#9.
|
||||
* **soweli utala** pi jan musi pimeja li lon nasin \#1 anu \#2.
|
||||
* **soweli utala** pi jan musi walo li lon nasin \#8 anu \#9.
|
||||
|
||||
kama ni li lon la, ijo musi ni li ante ala, ona li ken ala tawa lon tenpo ale.
|
||||
|
||||
jan musi li anpa e ijo musi wawa pi jan musi ante, wawa ona li weka. <!-- a
|
||||
captured piece is demoted. -->
|
||||
|
||||
**jan utala lawa pi kiwen suli** en **jan lawa** li ken ala kama wawa. <!-- gold
|
||||
generals and kings never promote. -->
|
||||
|
||||
ijo musi li kama wawa la, o ante e nasin ona lon nasin ni: poka anpa ona li lon
|
||||
sewi ona. sitelen lon poka anpa li jo e sitelen Kansi pi ijo musi wawa. kama
|
||||
mute la, sitelen ni li loje.
|
||||
|
||||
![sitelen ni li jo e sitelen tu pi ijo musi Soki wan. sitelen #1 li jo e poka
|
||||
sewi pi ijo musi "jan utala". sitelen Kansi "歩" pimeja li lon ona. sitelen #2 li jo e
|
||||
poka anpa ona. sitelen Kansi "と" loje li lon ona.](shogi_piece.gif)
|
||||
|
||||
sitelen ni la, ijo musi "jan utala" li jo e sitelen pi ijo musi "jan utala wawa"
|
||||
lon poka anpa ona.
|
||||
|
||||
## nasin tawa pi ijo musi wawa <!-- promoted piece moves -->
|
||||
|
||||
| nimi pi ijo musi | nimi lili | nimi pi toki Nijon | sitelen Kansi | sona pi nimi Nijon |
|
||||
|:----------------------------:|:----------:|:------------------:|:-------------:|:------------------:|
|
||||
| jan utala wawa | jan wawa | Tokin | と金 (と) | kama kiwen ilo jelo |
|
||||
| soweli wawa | soweli wawa| Nalike (narikei) | 成桂 (圭) | kasi Kasija wawa |
|
||||
| jan utala lawa pi kiwen wawa | kiwen wawa | Nalikin (narigin) | 成銀 (全) | kiwen ilo walo wawa |
|
||||
| tomo kon wawa | kon wawa | Naliko (narikyō) | 成香 (杏) | kon pi pilin nena pona wawa |
|
||||
| soweli seli | seli | Lijuma (ryūma) | 龍馬 (馬) | soweli tawa pi akesi seli |
|
||||
| akesi seli | akesi | Lijujo (ryūō) | 龍王 (龍/竜) | akesi seli lawa |
|
||||
|
||||
* **jan utala** li kama wawa, ona li kama **jan utala wawa**.
|
||||
* **soweli tawa** li kama wawa, ona li kama **soweli wawa**.
|
||||
* **jan utala lawa pi kiwen lili** li kama wawa, ona li kama **jan utala lawa pi
|
||||
kiwen wawa**.
|
||||
* **tomo kon** li kama wawa, ona li kama **tomo kon wawa**.
|
||||
|
||||
ijo musi wawa ni ale li tawa sama **jan utala lawa pi kiwen suli**. <!-- these
|
||||
promoted pieces all move like gold generals. -->
|
||||
|
||||
**ijo pi tawa nasa** li kama wawa, ona li kama **soweli seli**. ona li ken tawa
|
||||
sama ijo pi tawa nasi, li ken tawa ma wan lon nasin ale.
|
||||
|
||||
```
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | X | | | | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | X | | | | | | X |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | X | | | | X | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | X | X | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | O | X | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | X | X | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | X | | | | X | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | X | | | | | | X |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | X | | | | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
```
|
||||
sitelen ni la, soweli seli li lon ma pi sitelen "O". ona li ken
|
||||
tawa ma pi sitelen "X".
|
||||
|
||||
**tomo tawa** li kama wawa, ona li kama **akesi seli**. ona li ken tawa sama
|
||||
tomo tawa, li ken tawa ma wan lon nasin ale.
|
||||
|
||||
```
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | X | X | X | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| X | X | X | X | O | X | X | X | X |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | X | X | X | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | X | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
```
|
||||
|
||||
sitelen ni la, akesi seli li lon ma pi sitelen "O". ona li ken
|
||||
tawa ma pi sitelen "X".
|
||||
|
||||
## tawa tan poki lili <!-- piece drops -->
|
||||
|
||||
jan musi li anpa e ijo musi pi jan musi ante, ona li tawa poki ona, li kama ijo
|
||||
musi ona. <!-- a captured piece switches sides and moves to a player's hand. -->
|
||||
|
||||
jan musi li ken tawa e ijo musi tan poki ona tawa supa musi lon tenpo tawa ale
|
||||
ona. <!-- a player can drop a piece from the hand during their turn. -->
|
||||
|
||||
taso, nasin mute li lon:
|
||||
|
||||
* o tawa ala e ijo musi tawa ma ni: ijo musi ante li lon ma ni. <!-- a piece
|
||||
cannot be dropped on a space occupied by another piece. -->
|
||||
* o tawa ala e ijo musi tawa ma ni: ona li ken ala tawa lon tenpo ale kama. <!--
|
||||
a piece cannot be dropped on a space from where it can't ever move. -->
|
||||
* ijo musi ni li jan utala la, o tawa ala e ijo musi tawa ma ni: jan utala ante
|
||||
pi jan musi sama li lon nasin poka sama. (nasin ni la, jan utala wawa li jan utala
|
||||
ala.) <!-- a pawn can't be dropped on the same column as another pawn of the
|
||||
same player. promoted pawns don't count as pawns for this rule. -->
|
||||
* ijo musi ni li jan utala la, o tawa ala e ijo musi tawa ma ni: jan lawa pi jan
|
||||
musi ante li moli lon tenpo tawa kama wan. <!-- a pawn can't be dropped in a
|
||||
way that causes a checkmate. -->
|
||||
|
||||
## jan lawa li ken moli <!-- check and checkmate -->
|
||||
|
||||
ijo musi pi jan musi wan li ken anpa e jan lawa pi jan musi ante lon tenpo musi
|
||||
kama wan, jan lawa ona li "ken moli". <!-- if one player's piece can defeat the
|
||||
king on the next move, the king is in check. -->
|
||||
|
||||
jan lawa li ken moli la, jan musi li wile pali e tawa, tawa ni: ijo musi ante li
|
||||
ken ala anpa e jan lawa. jan musi li ken ala pali e tawa ante. <!-- the player
|
||||
in check must move in a way that prevents the other player from capturing the
|
||||
king. -->
|
||||
|
||||
jan musi li ken ala pali e ni la, jan lawa ona li moli. jan musi ni li anpa.
|
||||
<!-- if the player in check can't move in such a way, then the king is
|
||||
checkmated and the player loses. -->
|
||||
|
||||
jan musi li ken ala tawa e ijo musi ona tawa ni: ijo musi pi jan ante li
|
||||
ken anpa e jan lawa ona. <!-- a player can't move _into_ check. -->
|
||||
|
||||
> %warning%
|
||||
>
|
||||
> musi suli la, jan musi li _ken_ tawa e ijo musi kepeken nasin ni. taso, ona li
|
||||
> pali e ni, ona li anpa lon tenpo tawa kama wan. <!-- in professional games,
|
||||
> it's possible to move into check, but the player who does that will
|
||||
> lose the game next turn. -->
|
||||
>
|
||||
|
||||
```
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | KS| JL|
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | JU| JU|
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| |TT | | | | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | 3 | | | | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| |2 3| | | | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
|ks |2 3| 1 | | | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+ poki pi jan musi pimeja
|
||||
| 1 |jl | 1 | | | | | | | li jo e jan utala wan.
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| 1 | | 1 | | | | | | |
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
tenpo tawa pi jan pimeja (ijo musi pi sitelen lili) li lon.
|
||||
```
|
||||
|
||||
sitelen ni la, tomo tawa pi jan walo li ken anpa e jan lawa pimeja lon tenpo
|
||||
tawa kama wan. jan lawa pimeja li "ken moli". jan musi pimeja li wile tawa ni:
|
||||
jan lawa ona li "ken moli" ala. <!-- in this picture, the white rook can attack
|
||||
the black king, so the black king is in check. the black player must move out of
|
||||
check. -->
|
||||
|
||||
ona li ken tawa e jan lawa tawa ma pi sitelen "1". ona li pali e ni la, ijo musi
|
||||
pi jan walo li ken ala anpa e jan lawa lon ma ni lon tenpo kama wan. <!-- they can
|
||||
move the king to spaces labeled "1", so the rook can't attack it. -->
|
||||
|
||||
anu la, ona li ken tawa e jan utala pi kiwen suli ona tawa ma pi sitelen "2".
|
||||
ona li pali e ni la, tomo kiwen tawa pi jan walo li ken ala anpa e jan lawa pi
|
||||
jan pimeja tan ni: ijo musi ante li lon insa nasin ona. <!-- or they can move
|
||||
their gold general to the spaces labeled "2", so it's in the way of the white rook. -->
|
||||
|
||||
anu la, ona li ken tawa e jan utala tan poki ona tawa ma pi sitelen "3". ona li
|
||||
pali e ni la, toki kiwen tawa pi jan walo li ken ala anpa e jan lawa pi jan
|
||||
pimeja tan nasin sama. <!-- or they can drop a pawn on the spaces labeled "3",
|
||||
so it's also in the way of the white rook. -->
|
||||
|
||||
```
|
||||
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | TK| | | | | | 1
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | JU| | | | | | 2
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | JU| JU| JU| 3
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | | | 4
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | | | 5
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | | | 6
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
|ju |ju |ju |ju |tk | | | | | 7
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+ poki pi jan musi pimeja
|
||||
| | |jl |ks | | | | | | 8 li jo e jan utala lawa
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+ pi kiwen suli wan.
|
||||
| | | | | | | | | | 9
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
tenpo musi pi jan pimeja (ijo musi pi sitelen lili) li lon.
|
||||
```
|
||||
|
||||
```
|
||||
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | 2 |JL2| 2 | | | 1
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | 2 | 1 | 2 | JU| JU| 2
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | |kl | 2 | | | | 3
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | | | 4
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | | | 5
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
| | | | | | | | | | 6
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
|ju |ju |ju |ju | | | | | | 7
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+ poki pi jan musi pimeja
|
||||
| | |jl |ks | | | | | | 8 li jo e jan utala lawa
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+ pi kiwen suli wan.
|
||||
| | | | | | | | | | 9
|
||||
+---+---+---+---+---+---+---+---+---+
|
||||
tenpo musi pi jan pimeja (ijo musi pi sitelen lili) li lon.
|
||||
```
|
||||
sitelen ni la, jan lawa pi jan walo li ken ala moli. taso, jan musi pimeja li
|
||||
ken pali e tawa ni: jan lawa pi jan walo li ken moli, li ken ala ante e ni. ona
|
||||
li pali e ni la, jan lawa pi jan walo li kama moli. jan musi pimeja li anpa e
|
||||
jan musi walo. <!-- in this picture, the white king is not in check, but can be
|
||||
checkmated immediately. -->
|
||||
|
||||
ona li ken tawa e jan utala lawa pi kiwen suli tan poki ona tawa ma pi sitelen
|
||||
"1". ona li pali e ni, jan utala pi kiwen suli li anpa e ma ale pi sitelen "2".
|
||||
jan lawa pi jan walo li ken ala tawa ma ni: ijo musi ante li utala ala e ona.
|
||||
ona li ken ala anpa e jan utala lawa pi kiwen suli tan ni: jan utala lawa pi
|
||||
kiwen lili lon ma pi nanpa 5 en 3 li awen e jan utala lawa pi kiwen suli. <!--
|
||||
if black drops a gold general onto the space labeled "1", it will attack all the
|
||||
spaces labeled "2". the white king is attacked and can't move anywhere.
|
||||
it can't capture the gold general either, because the silver general on
|
||||
53 defends the gold general. -->
|
||||
|
||||
ni la, jan lawa pi jan walo li kama moli. <!-- because of this, the white king
|
||||
is checkmated. -->
|
||||
|
||||
## kama ante
|
||||
|
||||
* kama ni li ken: jan musi li ken ala tawa e ilo musi ona, taso jan lawa ona li
|
||||
ken ala moli. ni li lon la, musi li pini. jan musi ante li anpa e jan ni.
|
||||
|
||||
* * taso, kama ni li ken lon tenpo pi mute lili tan ni: tenpo pi mute suli la, jan musi li
|
||||
ken tawa e ijo musi tan poki ona. <!-- if a player can't move their pieces, but
|
||||
their king is not in check, they lose. however, this is rare because of the
|
||||
ability to drop pieces. -->
|
||||
|
||||
* tenpo musi ale la, jan musi wan li ken toki e ni: "mi anpa." (toki Nijon:
|
||||
"Makemasita" (makemashita)) ona li toki e ni la, musi li pini. jan musi ante li
|
||||
anpa e ona. <!-- any player can resign at any moment. -->
|
||||
|
||||
* ijo musi ale li lon ma sama, li lon poki pi jan sama, li ken tawa lon
|
||||
nasin sama, lon tenpo tawa tu tu pi jan musi sama, musi li pini. jan ala li
|
||||
anpa.
|
||||
|
||||
* * taso, jan lawa pi jan wan li ken moli lon tenpo tawa tu tu ni la, jan musi
|
||||
ante li anpa. <!-- in professional games, if all the
|
||||
pieces are in the same place and can do the same moves during 4 turns of the
|
||||
same player, the game ends in a draw (sennichite). but if on these 4 turns one player's king
|
||||
is in check, the other player loses (perpetual check). -->
|
||||
|
||||
* musi suli la, nasin ni li lon: jan lawa tu li lon "tomo" pi jan musi ante la,
|
||||
jan musi tu li ken toki e ni: "mi ken ala anpa e jan lawa ante. mi wile nanpa e
|
||||
ijo musi, wile pini e musi." <!-- if both kings are in the other players' camps,
|
||||
players can agree to an impasse. -->
|
||||
|
||||
* * ni li lon la, jan musi li lukin e ma musi, e poki ona. ona li lukin e ijo
|
||||
musi ale ona. <!-- if that happens, they count their pieces (both on the board
|
||||
and in hand. -->
|
||||
|
||||
* * ijo musi li "ijo pi tawa nasa" anu "tomo tawa" anu "soweli seli" anu "akesi
|
||||
seli" la, ona li kama jo e nanpa pona 5. <!-- bishops, rooks and their promoted
|
||||
forms are worth 5. -->
|
||||
|
||||
* * ijo musi li "jan lawa" la, ala li ante. <!-- the kings don't count. -->
|
||||
|
||||
* * ijo musi li ijo musi ante la, ona li kama jo e nanpa pona 1. <!-- other
|
||||
pieces are worth 1 point. -->
|
||||
|
||||
* * ni li pini la, jan musi wan li jo e mute pi nanpa pona ni la: ona li lili tawa
|
||||
24, ona li anpa. <!-- if a player gets less than 24 points, they lose. -->
|
||||
|
||||
## suli kiwen pi tenpo tawa <!-- time control -->
|
||||
|
||||
musi mute la, jan musi, anu jan pi lawa musi, li wile e ni: tenpo musi li suli
|
||||
ala. ni li lon la, nasin pi suli kiwen pi tenpo tawa li ken lon. <!-- in some
|
||||
games, the players or moderators may want to limit the game's duration. -->
|
||||
|
||||
nasin ni la, jan musi li nanpa e suli tenpo pi tenpo tawa ona kepeken ilo tenpo.
|
||||
mute tenpo lawa tu li lon. tenpo lawa \#1 li tenpo lawa pi tawa ale. tenpo lawa
|
||||
\#2 li tenpo lawa pi tawa wan (toki Nijon: "Pijojomi" (byōyomi)). <!-- if this
|
||||
is the case, then players measure their move duration with a clock. there are
|
||||
two time limits: a standard time limit and a time limit per turn. -->
|
||||
|
||||
jan musi wan li jo e tenpo lawa tu ona. <!-- each player has their own time. -->
|
||||
|
||||
open musi la, tenpo lawa \#1 taso li pali. jan musi li ken pali e tawa mute lon
|
||||
tenpo ni. tenpo lawa \#1 li kama ala la, tenpo lawa \#2 li open pali. jan musi
|
||||
li wile pali e tawa wan lon tenpo ni. tawa li pini la, tenpo lawa \#2 li
|
||||
ante tawa suli open ona. (jan musi li awen ken pali e tawa mute la, taso tawa
|
||||
wan li wile kepeken e tenpo lili.) <!-- at first, the standard time limit is
|
||||
used, but when it runs out, a per-turn time limit is used instead. the players
|
||||
can still make as many moves as they want, but each move has to fit in the
|
||||
per-move time. -->
|
||||
|
||||
tenpo lawa \#2 pi jan lawa li kama ala la, ona li anpa. <!-- if a player's
|
||||
byoyomi runs out, they lose. -->
|
||||
|
||||
----
|
||||
|
||||
sona ni li kama tan lipu pi musi Soki pi lipu Wikipesija, tan sitelen tawa pi
|
||||
musi Soki pi jan Itesi (Hidetchi) (toki Inli: <https://www.youtube.com/user/HIDETCHI> )
|
||||
|
BIN
static/tokipona/shogi_piece.gif
Normal file
BIN
static/tokipona/shogi_piece.gif
Normal file
Binary file not shown.
After Width: | Height: | Size: 1.3 KiB |
Loading…
Add table
Reference in a new issue