Merge branch 'maksymiliankrol03-master-patch-53223' into 'master'

Polish translation

See merge request dev_urandom/simple-site!4

pages/tokipona/pl_0.md

@@ -0,0 +1,45 @@
+% toki pona: strona 0 – pisownia i wymowa
+% /dev/urandom
+% marzec 2020
+
+Język *toki pona* używa tylko czternastu liter alfabetu łacińskiego. Wszystkie
+z nich mają logiczną i spójną wymowę.
+
+Oto alfabet toki pony: a, e, i, j, k, l, m, n, o, p, s, t, u, w.
+
+Wszystkie słowa w toki ponie zapisywane są małymi literami, nawet na początku zdania.
+
+Większość słów toki pony czytana jest podobnie, jak w języku polskim. Jedynym wyjątkiem
+jest „w” wymawiane jak polskie „ł”.
+
+> %info%
+> Międzynarodowy Alfabet Fonetyczny (IPA lub spolszczone MAF) jest popularnym wśród lingwistów
+> sposobem zapisu brzmienia słów. Jest on oparty na alfabecie łacińskim, ale zawiera
+> wiele zmodyfikowanych lub dodatkowych znaków opisujących wszystkie rodzaje dźwięków.
+> Na przykład słowo „język” w IPA zapisuje się jako /ˈjɛ̃.zɨk/. W toki ponie zapis
+> każdego słowa odpowiada jego wymowie w IPA! Stąd „toki pona” wymawia się /toki pona/.
+
+Jako że głosek jest w toki ponie niewiele, każda litera może zostać wymówiona
+w różny sposób. Na przykład litery „p”, „t” i „k” można wymówić jako /b/, /d/ i /g/.
+Taki manewr spowodowałby niemały zamęt w innych językach, ale zasób głosek
+toki pony został dobrany tak, aby każda z nich była pospolita i łatwa w odróżnieniu.
+
+We wszystkich słowach w języku toki pona akcent pada na pierwszą sylabę.
+
+## Ćwiczenia 
+
+Część słownictwa toki pony została zaczerpnięta z chorwackiego. Język ten
+jest spokrewniony z polskim, dlatego niektóre wyrazy toki pony będą brzmieć znajomo.
+Oto kilka z nich:
+
+| toki pona | chorwacki                 | polski      |
+|----------|------------------------|------------|
+| ona       | ona                       | ona         |
+| sijelo    | tijelo                    | ciało       |
+| noka      | noga                      | noga        |
+| luka      | ruka                      | ręka        |
+| lawa      | glava                     | głowa       |
+| oko       | oko                       | oko         |
+| poka      | boka _(dopełniacz od „bok”)_ | boku _(od „bok”)_|
+
+[Strona początkowa](pl_index.html) [Następna strona](pl_1.html)

pages/tokipona/pl_1.md

@@ -0,0 +1,64 @@
+% toki pona: strona 1 – podstawowe zdania
+% /dev/urandom
+% marzec 2020
+
+Nowe słownictwo na tej lekcji:
+
+| słowo | znaczenie |
+|----|----|
+| mi | ja, mnie, my, nas |
+| sina | ty, ciebie, wy, was |
+| ona | on, ona, ono, go, ją |
+| li | (oddziela podm. od czas./przym.) |
+| pona | dobry, łatwy, ulepszać, naprawić |
+| ike | zły, zawiły, zbędny |
+| suli | duży, ważny, rosnąć, powiększyć |
+| lili | mały, mało, młody, pomniejszyć |
+| kili | owoc, warzywo, grzyb |
+| soweli | ssak lądowy, zwierzę |
+
+Zacznijmy od zdania o najprostszej strukturze w toki ponie:
+
+> [rzeczownik] li [rzeczownik / przymiotnik].
+
+W języku polskim takie zdanie oznaczałoby:
+
+> [Rzeczownik] jest [rzeczownik].
+
+albo
+
+> [Rzeczownik] jest [przymiotnik].
+
+Przykładowo:
+
+> ona li suli. — On (ona, ono, oni, one) jest (są) duży (wielka, ważne).
+
+Jak widać, słowa „ona” i „suli” mogą mieć kilka powiązanych znaczeń. W praktyce
+znaczenia tych wyrazów będą bardziej zrozumiałe, gdy poznamy ich kontekst.
+
+> kili li pona — Owoc (warzywo, grzyb) jest dobry.
+
+W tym wypadku słowo „pona” ma jedno sensowne znaczenie — „dobry”.
+
+Istnieje jednak wyjątek. Jeżeli podmiot to „mi” lub „sina”, nie używamy
+słowa „li”. A więc, zamiast
+
+> sina li suli. — Jesteś ważna.
+
+mówimy
+
+> sina suli. — Jesteś ważna.
+
+## Ćwiczenia
+
+A więc, jak przetłumaczysz poniższe zdania?
+
+* Zwierzęta są ważne.
+* On jest mały.
+* Jestem wielki.
+* To jest pies.
+* Jesteś zły.
+
+[Odpowiedzi](pl_answers.html#p1)
+
+[Poprzednia strona](pl_0.html) [Strona początkowa](pl_index.html) [Następna strona](pl_2.html)

pages/tokipona/pl_10.md

@@ -0,0 +1,157 @@
+% toki pona: strona 10 – czasowniki posiłkowe, czas i miejsce
+% /dev/urandom
+% marzec 2020
+
+Słownictwo na tej stronie — czasowniki posiłkowe:
+
+| słowo | znaczenie |
+|----|----|
+| kama | nadchodzący, przyszłość, przyszły, zdarzenie |
+| ken | móc, możliwość |
+| open | rozpocząć, otworzyć, otwarty |
+| pini | skończyć, koniec, zamknąć |
+| sona | wiedza, wiedzieć, umieć |
+| wile | chcieć, potrzeba, pragnienie |
+
+...i zwykłe słowa:
+
+| słowo | znaczenie |
+|----|----|
+| lupa | dziura, drzwi, okno |
+| nasin | ścieżka, droga, reguła, sposób |
+| nena | wzgórze, góra, przycisk, wypukłość, nos |
+| tenpo | czas, moment, raz (np. dwa razy) |
+
+## Czasowniki posiłkowe
+
+Została nam tylko jedna cecha gramatyczna toki pony — czasowniki posiłkowe.
+Są to wyrazy, które stawia się przed innymi czasownikami w celu zmodyfikowania
+ich znaczenia.
+
+Słowa „kama” można użyć zarówno jako czasownika oznaczającego „przyjść”, jak
+i rzeczownika oznaczającego trwającą czynność:
+
+> mi jo e moku. — Mam jedzenie.
+>
+> mi kama jo e moku. — Otrzymałam/otrzymuję jedzenie.
+
+> mi kama tan ma Losi. — Pochodzę z Rosji.
+
+Jako czasownik posiłkowy, słowo „ken” działa podobnie do polskiego „móc”:
+
+> mi pali e tomo. — Buduję dom.
+>
+> mi ken pali e tomo. — Mogę budować dom.
+
+Można go też użyć w znaczeniu „możliwość”.
+
+> ni li ken. — To jest możliwe.
+
+> ken la ale li pona. — Może wszystko gra.
+
+Wyrazy „open” i „pini” wyrażają początek i koniec.
+
+> mi open pali e tomo. — Zaczęłam budować dom.
+
+> mi pini pali e tomo. — Skończyłam budować dom.
+
+Słowo „sona” można przetłumaczyć jako „wiedza” albo „wiedzieć”, ale jako
+czasownik posiłkowy oznacza on „umieć”:
+
+> mi sona pali e tomo. — Umiem zbudować dom.
+
+> mi sona e ni. — Wiem to.
+
+> mi sona sitelen. — Umiem pisać/rysować.
+
+> mi sona e sitelen. — Znam napis/obraz.
+
+> ona li sona ala sona e toki Inli? — Czy oni znają angielski?
+
+Jeśli umieścimy „kama” przed „sona”, otrzymamy „uczyć się”.
+
+> jan lili li kama sona toki. — Dziecko uczy się mówić.
+
+> mi kama sona e toki pona. — Uczę się toki pony.
+
+Ewentualnie można powiedzieć:
+
+> mi kama sona toki kepeken toki pona. — Uczę się mówić w toki ponie.
+
+Słowa „wile” używa się w celu wyrażenia chęci lub potrzeby.
+
+> jan lili li wile moku. — Dziecko jest głodne / chce jeść.
+
+> jan lili li wile e ijo musi. — Dziecko chce zabawkę („przedmiot zabawy”).
+
+> wile sina li suli mute. — Twoje potrzeby są bardzo ważne.
+
+Oprócz wyżej wymienionych wyrazów, niektórzy również używają „awen” i „lukin”
+jako czasowników posiłkowych. „awen” w takich wypadkach oznacza „nadal [coś robić]”, a „lukin” znaczy „szukać, próbować [coś zrobić]
+
+> ona li lukin e lipu. — Oni czytają książkę.
+
+> ona li awen lukin e lipu. — Oni nadal czytają książkę.
+
+> mi jo e tomo. — Mam dom.
+
+> mi lukin jo e tomo. — Szukam domu, (który mogę posiąść).
+
+## Czasowniki
+
+Wyraz „tenpo” przydaje się, ponieważ w wielu zdaniach pomaga określić czas
+wykonywania danej czynności. Jako że toki pona nie ma czasu gramatycznego, można go
+nadal określić, dołączając do zdania dodatkowe wyrażenie:
+
+> tenpo ni la mi moku. — (Teraz) jem.
+
+albo
+
+> mi moku lon tenpo ni. — Jem (w tej chwili).
+
+(Jak zostało to wyjaśnione na [stronie 9](pl_9.html), słów „lon” i „la” można często
+używać naprzemiennie).
+
+Wyrażenia „tenpo pini” i „tenpo kama” używa się do przedstawienia kolejno czasu
+przeszłego i przyszłego.
+
+> tenpo pini la mi pali e ijo ike mute. — Zrobiłam dużo złych rzeczy w przeszłości.
+
+> tenpo kama la o moku ala e kasi ni. — Na przyszłość nie jedz tej rośliny.
+
+Oczywiście o czas można również pytać. Wtedy używamy konstrukcji „tenpo seme”:
+
+> tenpo seme la sina pini e pali sina? — Kiedy skończyłaś swoją pracę?
+
+## Różnice dialektalne
+
+> %info%
+> W tej części wyjaśniono, jak różne kursy toki pony różnią się
+> sposobem wyrażania pewnych idei.
+
+Ze słów „open” i „pini” korzysta się czasem jak z czasowników posiłkowych
+w społeczności toki pony, ale użycie to nie zostało opisane ani w oficjalnej książce
+toki pony, ani w kursie „o kama sona e toki pona!”.
+
+## Ćwiczenia
+
+A teraz spróbuj określić znaczenie poniższych zdań.
+
+* o open e lupa. 
+* tenpo lili la mi kama tawa sina.
+* mi wile tawa ma ante.
+* sina ken ala ken kama tawa tomo mi?
+* sina kama tawa tomo mi la o kepeken e nasin Seloka.
+* sina lon nena la sina ken lukin e ijo mute.
+
+I przetłumacz następujące zdania na toki ponę:
+
+* Czy wiesz jak to zrobić?
+* Wszystko jest możliwe.
+* Czy możesz otworzyć te drzwi?
+* Jeżeli nie posłuchasz ekspertów, twoja praca będzie zła.
+* Nadal uczę się toki pony.
+
+[Odpowiedzi](pl_answers.html#p10)
+
+[Poprzednia strona](pl_9.html) [Strona początkowa](pl_index.html) [Następna strona](pl_11.html)

pages/tokipona/pl_11.md

@@ -0,0 +1,159 @@
+% toki pona: strona 11 — liczebniki
+% /dev/urandom
+% marzec 2020
+
+Słownictwo na tej lekcji:
+
+| słowo | znaczenie |
+|----|----|
+| wan | jeden, część, zjednoczony |
+| tu | dwa, dzielić, podzielony |
+| sike | koło, okrągły, piłka, rok |
+| mani | pieniądz; duże, udomowione zwierzę |
+| esun | handel, rynek, sklep, wymiana |
+| mun | księżyc, gwiazda, obiekt na nocnym niebie |
+| nanpa | liczba, (oznaczenie liczebnika porządkowego) |
+| poki | pudełko, zbiornik, miska, filiżanka, szuflada |
+| sin | nowy, dodatkowy, świeży, dodatkowy |
+| suno | słońce, światło, jasność, błysk |
+
+## Liczebniki
+
+Oto najbardziej podstawowe liczebniki w toki ponie:
+
+* ala — zero, nic
+* wan — jeden
+* tu — dwa
+* mute (wiele) — trzy lub więcej
+* ale — wszystko, nieskończoność
+
+System ten jest oczywiście bardzo ograniczony. Ale nie jest to nic nowego — języki
+z plemion łowiecko-zbierackich nie używają liczb większych niż 3, 2, a czasem
+nawet 1. (Język pirahã, na przykład, ma tylko słowa na „mało” i „dużo”, a ich wartości
+zmieniają się w zależności od kontekstu).
+
+Jednakże istnieje również drugi, dodatkowy system, który jest oficjalnie zdefiniowany
+i powszechnie używany do opisywania większych liczb. Wykorzystuje on już istniejące
+słowa toki pony jako dodatkowe liczebniki:
+
+* ala — zero
+* wan — jeden
+* tu — dwa
+* luka (ręka) — pięć
+* mute (wiele) — dwadzieścia
+* ale (wszystko) — sto
+
+W tym systemie liczebniki mogą być wyrażane za pomocą zestawienia wielu słów.
+Przykładowo, 42 to „mute mute tu” (20+20+2), a 18 to „luka luka luka tu wan”
+(5+5+5+2+1).
+
+Jak widać, jest to wciąż dość ograniczony system. Aby nazwać rok, w którym ta strona
+została napisana (2020), trzeba by powtórzyć słowo „ale” dwadzieścia razy i dodać
+jedno „mute” na końcu.
+
+Wszystkie te ograniczenia są częścią filozofii języka toki pona, polegającej
+na upraszczaniu myśli i unikaniu zbędnych szczegółów. Istniały próby stworzenia
+innych systemów liczbowych, ale żaden z nich się powszechnie nie przyjął.
+
+## Używanie liczebników
+
+Niezależnie od systemu, liczebniki są traktowane jak przymiotniki i dodawane na końcu
+rzeczowników lub fraz nominalnych:
+
+> soweli wan — jedno zwierzę
+
+> waso lili tu — dwa małe ptaki
+
+By utworzyć liczebnik porządkowy (pierwszy, drugi...), używamy słowa „nanpa”.
+
+> jan nanpa wan — pierwsza osoba
+
+> tomo nanpa mute luka luka wan — 31\. dom (lub dom nr 31)
+
+Wyrażenie „nanpa wan” jest czasem używane jako przymiotnik, aby utworzyć
+stopień najwyższy:
+
+> nena Ewelesu/Somoluma li nena suli nanpa wan lon ma ale. — Mount Everent/Czomolungma
+jest największą górą na całym świecie.
+
+## Kalendarz
+
+W połączeniu z wyrazem „tenpo”, słowa „suno”, „mun” i „sike” mogą oznaczać
+odcinki czasu:
+
+> tenpo suno — dzień („czas słońca”)
+
+> tenpo pimeja — noc („ciemny czas”)
+
+> tenpo mun / tenpo sike mun — miesiąc („czas księżyca / cykl księżyca”)
+
+> tenpo sike / tenpo suno sike — rok („czas okrążenia / czas okrążenia słońca”).
+
+## nanpa
+
+Słowo „nanpa” można użyć nie tylko jako znacznik liczby porządkowej, ale też jako
+tłumaczenie słowa „liczba” albo „cyfra”. Na przykład:
+
+> ilo nanpa — kalkulator („urządzenie liczbowe”)
+
+> nanpa pona — wynik/punktacja („dobre liczby”)
+
+Przy konstruowaniu takich wyrażeń należy uważać, żeby nie zbudować czegoś
+niejasnego. Na przykład nie wiadomo, czy „ilo nanpa tu” oznacza oznacza „drugie
+narzędzie” czy „dwa kalkulatory”. W tym drugim przykładzie wystarczy uporządkować
+wyrazy w ten sposób: „ilo tu nanpa”.
+
+## Pogoda
+
+Kiedy rozmawiamy o pogodzie, najczęściej używanym zdaniem jest „[rzeczownik] li lon”
+i dosłownie oznacza „[rzeczownik] istnieje”. Używamy go w sytuacji, kiedy chcemy
+określić, jaka pogoda panuje obecnie:
+
+> suno li lon. — Świeci słońce.
+
+> telo sewi li lon. — Pada deszcz. („istnieje woda nieba”)
+
+> seli li lon. — Jest ciepło.
+
+> lete li lon. — Jest zimno.
+
+## Różnice dialektalne
+
+> %info%
+> W tej części wyjaśniono, jak różne kursy toki pony różnią się
+> sposobem wyrażania pewnych idei.
+
+Opinie na temat zapisywania liczebników porządkowych różnią się między kursami.
+
+Oficjalna książka i seria filmów „12 days of sona pi toki pona” mówią, że wystarczy
+dodać „nanpa”, a następnie liczbę. Z kolei kurs „o kama sona e toki pona!” zaleca
+dodać „pi nanpa” i liczbę.
+
+> jan nanpa wan — pierwsza osoba
+
+> jan pi nanpa wan — pierwsza osoba
+
+W społeczeństwie toki pony częściej używa się tego pierwszego sposobu i z takiego
+też korzysta ten kurs.
+
+## Ćwiczenia
+
+Teraz spróbuj przetłumaczyć podane zdania na polski:
+
+* mi wile esun e soweli suli tu wan ni. 
+* tenpo suno pini la mi lon tomo sona.
+* tenpo mun wan pini la lete li lon.
+* sina pona nanpa wan tawa mi.
+* tenpo suno mute mute la telo sewi li awen.
+
+A poniższe na toki ponę:
+
+* Mieszkam w domu (pod) nr 27 na ulicy Lipowej.
+* Telewizor („urządzenie ruchomych obrazków”) powiedział, że jutro będzie słonecznie.
+* Jutro będzie zimno.
+* Maj („piąty miesiąc”) jest urokliwy („dobry” / „słodki”)
+* Posiadasz dużo instrumentów muzycznych!
+
+[Odpowiedzi](pl_answers.html#p11)
+
+[Poprzednia strona](pl_10.html) [Strona początkowa](pl_index.html) [Następna strona](pl_12.html)

pages/tokipona/pl_12.md

@@ -0,0 +1,81 @@
+% toki pona: strona 12 – to już jest koniec
+% /dev/urandom
+% kwiecień 2020
+
+Słownictwo na tej lekcji:
+
+| słowo | znaczenie |
+|----|----|
+| akesi | „niesłodkie” zwierzę, jaszczurka |
+| alasa | polować, zbierać |
+| kon | powietrze, esencja, dusza, eteryczny |
+| pan | chleb, ziarno, kukurydza, ryż, pizza |
+| pilin | serce, uczucie, dotyk, zmysł |
+| pu | oficjalna książka toki pony; coś, co na nią oddziałuje |
+| supa | powierzchnia pozioma |
+| taso | ale, jednak, tylko |
+| uta | usta, wargi |
+| weka | nieobecny, daleki, odsunąć, pozbyć się |
+
+Powyżej wypisane zostało ostatnie dziesięć oficjalnych słów toki pony. Choć większość 
+z nich działa na tej samej zasadzie, co wyrazy wspomniane na poprzednich lekcjach,
+to jest jedno ale.
+
+## taso
+
+Słowo „taso” może zostać wykorzystane jako zwykły przymiotnik — „tylko”:
+
+> mi lon tomo ni. — Jestem w tym domu.
+
+> mi taso li lon tomo ni. — Tylko ja jestem w tym domu.
+
+> kulupu ona li jo e jan tu taso. — Ich społeczność mieści tylko dwie osoby.
+
+> mi pali taso. — Tylko pracowałem.
+
+Jednakże ten sam wyraz użyty na samym początku zdania oznacza „ale” lub „jednak”:
+
+> taso, tenpo kama li wile ala ante. — Ale przyszłość nie chciała się zmienić.
+
+## Różnice dialektalne
+
+> %info%
+> W tej części wyjaśniono, jak różne kursy toki pony różnią się
+> sposobem wyrażania pewnych idei.
+
+W oficjalnym słowniku wyraz „pu” został przetłumaczony jako „oddziałujący na oficjalną
+książkę toki pony”. Wśród społeczności użycie tego słowa jako rzeczownika jest
+powszechne, choć nieoficjalne. Sonja Lang oficjalną książkę za to nazywa „lipu pu”.
+
+## Ćwiczenia
+
+A teraz postaraj się ustalić, co oznaczają poniższe zdania.
+
+* sina wile kama sona e toki pona la pu li nasin pona nanpa wan tawa ni.
+* tenpo suno ni la mi pilin pona mute.
+* sina wile ala wile moku e pan sike?
+* supa lape mi li pakala. mi ken ala lape tan ni.
+* jan Malila Lotowi li toki e kalama musi ni: o weka e wile seli sina.
+* kulupu ijo tu wan li lon. ona li kulupu kiwen, li kulupu telo, li kulupu kon.
+* taso, meli lili pi jan lawa li lon tomo awen ante.
+
+A poniższe zdania przetłumacz na toki ponę.
+
+* Widziałem smoka („duży, zielony, ognisty smok”)!
+* Cześć! Jak się masz? („Jak się czujesz?”)
+* Łowca dał nam dużo mięsa i owoców.
+* Czytam dokument. Wkrótce („w krótkim czasie”) się skończy.
+* Umiem dobrze mówić w toki ponie.
+
+[Odpowiedzi](pl_answers.html#p12)
+
+## To by było na tyle!
+
+Kurs toki pony dobiegł końca! Omówiliśmy wszystkie 120 oficjalnych słów toki pony,
+a także każdą zasadę tego języka. Jeżeli jeszcze chcesz podszlifować swój język,
+porozmawiaj z innymi. Zapraszam również do przejrzenia dodatkowych stron oraz
+listy zasobów dostępnych na dole [strony początkowej](pl_index.html).
+
+~ jan Lentan (/dev/urandom)
+
+[Poprzednia strona](pl_11.html) [Strona początkowa](pl_index.html)

pages/tokipona/pl_2.md

@@ -0,0 +1,99 @@
+% toki pona: strona 2 – przymiotniki
+% /dev/urandom
+% march 2020
+
+Nowe słownictwo na tej lekcji:
+
+| słwo    | znaczenie                        |
+|--------|-------------------------------|
+| ala     | nie, zero                        |
+| ale/ali | wszystko, każdy, wszechświat     |
+| utala   | wojna, walczyć, wyzwanie         |
+| wawa    | mocny, silny                     |
+| suwi    | słodki, uroczy                   |
+| jan     | osoba, ludzie, ludzkość          |
+| mama    | rodzic, przodek, twórca, źródło  |
+| meli    | kobieta, żeński, żona            |
+| mije    | mężczyzna, męski, mąż            |
+| moku    | jedzenie, danie, jeść            |
+
+> %warning%
+> Słowa na tej stronie opisane są za pomocą podstawowych wyrazów, ponieważ
+> każde słowo w toki ponie może przyjąć formę dowolnej części mowy. Na przykład
+> słowo „utala” może oznaczać „wojowniczy”, „agresywny” lub „rywalizować”,
+> a „jan” — „ludność”, „ludowy”, „naród” bądź „narodowy”.
+
+Dodatkowe przymiotniki mogą zostać dodane w celu dokładniejszego zdefiniowania
+podmiotów. W toki ponie przymiotnik stawia się po określanym rzeczowniku.
+W niektórych przypadkach dzieje się tak też w polszczyźnie — na przykład
+w wyrażeniu „chleb razowy” przymiotnik jest na drugim miejscu. W toki ponie
+wygląda to tak:
+
+> jan wawa — silny człowiek
+
+Wiele wspomnianych wcześniej rzeczowników może zostać użytych jako przymiotniki.
+Na przykład wyrazy „mi”, „sina” oraz „ona” mogą posłużyć jako zaimki dzierżawcze.
+
+> mama mi — mój rodzic
+
+> soweli sina — twój zwierzak
+
+> moku ona — jego/jej/ich jedzenie
+
+Dodatkowo przymiotników można użyć jako rzeczowników.
+
+> wawa sina — twoja potęga
+
+> suli ona — jego/jej/ich rozmiar
+
+> %info%
+> Warto zwrócić uwagę na wyrażenie „jan pona”. Dosłownie znaczy ono
+> „dobry człowiek”, ale oficjanie oznacza przyjaciela.
+
+Do rzeczownika doczepić można kilka przymiotników:
+
+> soweli lili suwi — uroczy pupil („małe zwierzę”)
+
+A oto przykładowe zdania:
+
+> mama mi li pona. — Moi rodzice są dobrzy.
+
+> kili suwi li moku pona. — Słodkie owoce to dobre jedzenie.
+
+> jan utala li wawa. — Wojownik („walczący człowiek”) jest silny.
+
+> jan lili mi li suwi. — Moje dzieci („mali ludzie”) są urocze.
+
+> soweli lili li wawa ala. — Małe zwierzątka nie są silne.
+
+> %warning%
+> Należy zauważyć, że cząstka „li” jest usuwana tylko wtedy, gdy podmiotem
+> jest słowo „mi” lub „sina”. Jeśli dodamy do niego jakiekolwiek inne przymiotniki,
+> partykuła „li” pozostanie.
+
+> %info%
+> Oprócz „mije” i „meli”, używa się również wyrazu „tonsi”, odnoszącego się
+> do osób niebinarnych i nieuważających się za mężczyznę czy kobietę.
+> Patrz: [strona dodatkowa 1](pl_x1.html), aby dowiedzieć się więcej.
+
+## Ćwiczenia
+
+A teraz spróbuj zrozumieć, co oznaczają te zdania:
+
+* meli mi li pona.
+* mije sina li suli.
+* mama mije mi li wawa.
+* soweli ale li pona.
+* kili li moku suli.
+
+I przetłumacz poniższe na toki ponę:
+
+* Moja żona jest urocza.
+* Wszyscy wojownicy są źli.
+* Moi przyjaciele są twoimi przyjaciółmi.
+* Twój syn jest silny.
+* Mały owoc jest słodki.
+
+[Odpowiedzi](pl_answers.html#p2)
+
+[Poprzednia strona](pl_1.html) [Strona początkowa](pl_index.html) [Następna strona](pl_3.html)

pages/tokipona/pl_3.md

@@ -0,0 +1,92 @@
+% toki pona: strona 3 – czasowniki i dopełnienie
+% /dev/urandom
+% marzec 2020
+
+Nowe słownictwo na tej lekcji:
+
+| strona | znaczenie |
+|----|----|
+| e | (wskazuje obiekt/dopełnienie) |
+| ijo | rzecz |
+| ilo | narzędzie, przyrząd, maszyna, urządzenie |
+| lipu | książka, dokument, papier |
+| lukin | oko, patrzeć, widzieć, szukać |
+| olin | miłość, kochać, współczucie, sympatia |
+| pali | robić, pracować, działać, praca |
+| pana | dawać, wysyłać, emitować, nadawać |
+| telo | woda, ciecz, nawadniać, czyścić |
+| tomo | dom, pokój, budowla |
+
+Najprostsza budowa zdania z czasownikiem wygląda następująco:
+
+> [rzeczownik] li [czasownik]
+
+Przykładowo:
+
+> mije li pali. — Mężczyzna pracuje.
+
+Przymiotniki mogą zostać umieszczone zarówno po rzeczownikach,
+jak i czasownikach. W tym drugim przypadku obejmują funkcję przysłówka.
+
+> jan wawa li pali pona. – Silna osoba pracuje dobrze.
+
+> %warning%
+> Ponieważ przymiotniki i czasowniki używają tej samej struktury,
+> mogą zaistnieć sytuacje, w których będą trudne do odróżnienia.
+> Na przykład wyrażenie „mi moku” może oznaczać „jem” lub „jestem jedzeniem”.
+
+> %info%
+> Czasowniki nie odmieniają się przez czas, dlatego zdanie „sina pali”
+> może oznaczać „pracuję” bądź „pracowałem”. Istnieje sposób na określenie
+> czasu, ale o tym na przyszłej lekcji.
+
+Dopełnienie zdania, czyli to, na czym wykonywana jest czynność, wymaga
+dodania partykuły „e” i użycia następującej struktury:
+
+> [podmiot] li [czasownik] e [dopełnienie]
+
+> jan wawa li pali e tomo. — Silna osoba buduje/tworzy dom.
+
+Do dopełnienia również można doczepić przymiotnik.
+
+> jan pali li pana e moku pona. — Pracownik podaje dobre jedzenie.
+
+Oto przykładowe zdania:
+
+> jan pona mi li pona e ilo lukin. — Mój przyjaciel naprawia narzędzie
+> do patrzenia (okulary, lornetka, mikroskop, itd.).
+
+> mi telo e moku. — Ja myję jedzenie.
+
+> mi olin e meli mi. — Kocham moją żonę.
+
+> %warning%
+>
+> Słowo „lukin” nie opisuje wyglądu, a samą czynność patrzenia, dlatego
+> by prawić komuś komplementy na temat tego pierwszego, używa się
+>
+> > sina pona lukin. — Wyglądasz dobrze. („Jesteś dobry/-a wizualnie”.)
+>
+
+## Ćwiczenia
+
+A teraz spróbuj przetłumaczyć podane zdania na polski:
+
+* jan lili li pana e telo lukin.
+* ona li lukin e lipu.
+* soweli ike li utala e meli.
+* jan utala li moku e kili suli.
+* soweli lili li moku e telo.
+* mi telo e ijo suli.
+
+A następujące zdania na toki ponę:
+
+* Ona kocha wszystkich ludzi.
+* Łazienka („pokój wody”) jest dobra.
+* Wydaję dokumenty.
+* Zły wojownik patrzy na twój dom.
+* Moje narzędzia działają dobrze.
+
+[Odpowiedzi](pl_answers.html#p3)
+
+[Poprzednia strona](pl_2.html) [Strona początkowa](pl_index.html) [Następna strona](pl_4.html)

pages/tokipona/pl_4.md

@@ -0,0 +1,131 @@
+% toki pona: strona 4 – o nie! więcej słownictwa
+% /dev/urandom
+% marzec 2020
+
+Nowe słownictwo na tej lekcji:
+
+| słowo | znaczenie |
+|----|----|
+| jo | mieć, zawierać, trzymać, nieść |
+| kala | ryba, zwierzę morskie |
+| kasi | roślina, trawa, zioło, liść, kwiat |
+| pipi | owad, robak, insekt |
+| sitelen | obraz, symbol, napis, rysować |
+| toki | mówić, mowa, język |
+| waso | ptak, latające stworzenie |
+| ma | ziemia, grunt, na dworze, terytorium |
+| kiwen | twardy przedmiot, metal, kamień, ciało stałe |
+| ko | proszek, glina, półlity |
+
+Na tej stronie w większości przedstawione będą powyższe słowa.
+
+> jan pali li telo e kasi. — Pracownik podlewa rośliny.
+
+> jan wawa li jo e kiwen suli. — Silna osoba niesie duże kamienie.
+
+> telo suli li jo e kala. — W morzu/oceanie („dużej wodzie”) są ryby.
+
+> mi sitelen e toki sina. — Zapisuję twoje przemówienie.
+
+> waso lili li moku e pipi. — Mały ptak je robaki.
+
+> ma tomo mi li suli. — Moje miasto („teren zabudowany”) jest duże.
+
+## Tematy rozmów
+
+> %warning%
+> W społeczności toki pony nie ma zgody co do tego, która z tych metod
+> jest bardziej poprawna. Wszystko, co następuje pod tym nagłówkiem,
+> jest opinią autora.
+
+Istnieją dwa powszechnie używane sposoby wskazania tematu rozmowy
+przy użyciu czasownika „toki”.
+
+Najprościej wskazać temat, używając go jako przymiotnika.
+Taki sposób pokazano w „o kama sona e toki pona!”.
+
+> ona li toki meli. — Rozmawiają o kobietach.
+
+Niestety taka konstrukcja bywa niejasna, na przykład wtedy, gdy do wyrazu
+„toki” rzeczywiście chcemy dołączyć przymiotnik. Czy „toki ike” oznacza
+„źle mówić (o kimś)”, czy „mówić o złu”?
+
+W oficjalnej książce nie zawarto jasnego wyjaśnienia, ale wyrażenie "toki e ijo"
+jest tłumaczone jako „komunikować coś”, a „toki wawa” — jako „zeznawać”,
+a nie „mówić o mocy”.
+
+Rozszerzona wersja tego podejścia — powszechnie stosowana
+wśród społeczności toki pona — polega na wykorzystaniu tematu jako dopełnienia:
+
+> sina toki e kala. — Rozmawiacie o rybach.
+
+Według niektórych takie użycie partykuły „e” jest uważane za niekonwencjonalne,
+ale za to mniej ogólnikowe. Dla zachowania jasności wariant ten będzie
+stosowany na przestrzeni całego kursu.
+
+W takich przypadkach Sonja Lang używa przyimka „lon”:
+> mi toki lon ijo. — Rozmawiam o czymś.
+
+## Przykładowe zdania
+
+Oto przykłady zdań korzystających z interesujących wyrażeń:
+
+> jan pali li toki utala e tomo mi. — Pracownik krytykuje („agresywnie mówi”)
+> mój dom.
+
+> ona li toki ike e jan pona mi. — Oni obrażają/obgadują moich przyjaciół.
+
+Do jednego zdania wstawić można kilka czasowników i dopełnień. Wystarczy
+przed każdym z nich umieścić „li” albo „e”.
+
+> meli li toki e soweli, e waso. — Kobieta rozmawia o zwierzętach lądowych
+> i ptakach.
+
+> jan pali li pona e ilo, li lukin e lipu. — Pracownik naprawia urządzenie,
+> czytając (patrząc na) dokument.
+
+## Wyrażenia
+
+Słowo „toki” samo w sobie jest powitaniem:
+
+> toki! — Cześć!
+
+## Różnice dialektalne
+
+> %info%
+> W tej części wyjaśniono, jak różne kursy toki pony różnią się
+> sposobem wyrażania pewnych idei.
+
+Jeżeli podmiotem jest „mi” lub „sina”, a zatem nie zostaje użyta partykuła
+„li”, można:
+
+* Powielić zdanie, jak sugeruje oficjalna książka toki pony („pu”):
+
+> mi pali. mi moku. — Pracuję i jem.
+
+* Dodać „li” przed drugim czasownikiem, jak zaleca seria filmików
+„12 days of sona pi toki pona”:
+
+> mi pali, li moku. — Pracuję i jem.
+
+## Ćwiczenia
+
+Teraz spróbuj przetłumaczyć poniższe zdania na polski:
+
+* mi moku ala e soweli.
+* jan pona sina li toki e ma, e telo.
+* jan suli li lukin e ma tomo, li sitelen e ijo.
+* ma li jo e kasi ike.
+* pipi lili li suli, li pona.
+
+Oraz poniższe na toki ponę:
+
+* Twoje miasto nie ma pracowników.
+* Mój mąż nie pracuje, a je i walczy.
+* Moja ojczyzna („miejsce źródłowe”) jest duża.
+* Twój obraz jest ładny.
+* Mój przyjaciel ma rybę oraz owoc i robi dobre jedzenie.
+
+[Odpowiedzi](pl_answers.html#p4)
+
+[Poprzednia strona](pl_3.html) [Strona początkowa](pl_index.html) [Następna strona](pl_5.html)

pages/tokipona/pl_5.md

@@ -0,0 +1,100 @@
+% toki pona: strona 5 – to i owo
+% /dev/urandom
+% march 2020
+
+Nowe słownictwo na tej lekcji:
+
+| słowo | znaczenie |
+|----|----|
+| ante | inny, różny, zmienić |
+| awen | zachować, zostać, pielęgnować, chronić, kontynuować |
+| en | i (łączy podmioty) |
+| kalama | dźwięk, hałas, czytać na głos, wydawać dźwięk |
+| lape | sen, spać, odpoczynek |
+| mute | wiele, dużo, ilość |
+| ni | to, tamto |
+| pakala | niszczyć, psuć, pomyłka, (pospolite przekleństwo) |
+| seli | ciepło, żar, reakcja chemiczna |
+
+Zanim poznamy nowe słownictwo i gramatykę, wypełnijmy niektóre luki.
+
+Słowo „en” pozwala na wcielenie kilku podmiotów w jedno zdanie.
+
+> mi en sina li moku. – Ja i ty jemy.
+
+Należy zauważyć, że słowo to nie może zostać użyte do łączenia
+czasowników ani dopełnień. Istnieje na to inny sposób i został on
+już wytłumaczony na [stronie 4](pl_4.html).
+
+Wyraz „mute” pozwala określić liczbę podmiotu i dopełnienia.
+
+> jan utala mute. – Wielu żołnierzy.
+
+> mi mute – my
+
+Oto przykładowe zdania:
+
+> jan lili mute li lape. – Dzieci śpią.
+
+> kiwen suli li pakala e tomo lipu. – Wielki kamień zniszczył bibliotekę
+> („dom książek”).
+
+> mi pakala lili. – Popełniłem drobny błąd.
+
+> ilo sina li kalama mute ike. – Twój instrument wydaje wiele złych dźwięków.
+
+## Słowo „ni”
+
+Najprostszym użyciem słowa „ni” jest użycie go w znaczeniu „to” lub „tamto”:
+
+> kulupu ni li pona mute. – Ta społeczność jest bardzo dobra.
+
+Jednak to słowo jest znacznie potężniejsze.
+Może być wykorzystane do tworzenia zdań złożonych.
+
+Na przykład można go użyć, by przytoczyć czyjąś wypowiedź:
+
+> jan lili li toki e ni: sina pona. – Dziecko powiedziało, że jesteś dobra.
+
+> ona li toki e ni: "toki! sina pona lukin." – On powiedział: „Cześć!
+> Wyglądasz dobrze.”
+
+Używa się go również, by dokładniej opisać dany podmiot lub dopełnienie.
+
+> jan pali ni li pali e tomo mi: ona li jo e kiwen mute. – Pracownik,
+który ma dużo kamieni, zbudował mój dom. („Ten pracownik zbudował mój dom:
+ma dużo kamieni”.)
+
+## Różnice dialektalne
+
+> %info%
+> W tej części wyjaśniono, jak różne kursy toki pony różnią się
+> sposobem wyrażania pewnych idei.
+
+Nie ma żadnego konsensusu na temat tego, czy słowo „en” może zostać
+użyte wśród wyrażeń korzystających z partykuły „pi” (dowiemy się
+o niej na [stronie 9](9.html)). Ponadto, sama Sonja Lang przyznała,
+że użycie wyrazu „en” w ten sposób nie jest „całkowicie niepoprawne",
+ale nieeleganckie stylistycznie.
+
+## Ćwiczenia
+
+A teraz spróbuj przełumaczyć poniższe zdania na polski.
+
+* kulupu sina li ante mute.
+* jan ike li pakala e ilo mi.
+* mi pali e tomo ni.
+* jan utala pona mute li awen e kulupu ni.
+* kulupu suli li awen, li suli e ona.
+
+A poniższe na toki ponę.
+
+* Ciepłe jedzenie jest bardzo dobre.
+* Śpiące dzieci nie hałasują.
+* Pracownicy powiedzieli, że są silni i twardzi.
+* Wyglądasz inaczej.
+* Ten dom zachowuje ciepło.
+
+[Odpowiedzi](pl_answers.html#p5)
+
+[Poprzednia strona](pl_4.html) [Strona początkowa](pl_index.html) [Następna strona](pl_6.html)

pages/tokipona/pl_6.md

@@ -0,0 +1,184 @@
+% toki pona: strona 6 – przyimki i miejsca
+% /dev/urandom
+% marzec 2020
+
+Słownictwo na tej lekcji zostanie podzielone na dwie kategorie. Przyimki:
+
+| słowo | znaczenie |
+|----|----|
+| kepeken | używać, używając, przy pomocy |
+| lon | w, przy, na, u, prawdziwy, istniejący, istnieć |
+| sama | taki sam, podobny, rodzeństwo |
+| tan | z, ponieważ, powód, przyczyna |
+| tawa | do, ku, dla, ruch |
+
+I zwykłe słowa, (które w tym przypadku opisują miejsca):
+
+| słowo | znaczenie |
+|----|----|
+| sewi | u góry, niebo, boski, święty |
+| noka | noga, stopa, dół, spód, pod |
+| poka | biodro, bok, obok, w pobliżu, koło |
+| monsi | tył, plecy, tyłek |
+| sinpin | twarz, przód, ściana |
+
+Przyimki to słowa przymocowane do innych części zdania. Używa się ich
+w celu określenia położenia lub czasu, (więcej na ten temat dowiesz
+się później), lub doprecyzowania informacji na temat danej czynności.
+
+W toki ponie słowa „kepeken”, „lon”, „sama”, „tan” i „tawa” pełnią rolę
+przyimków. Dodaje się je na końcu zdania, nie dokładając do tego żadnych
+partykuł.
+
+W poniższych przykładach użyto te pięć słów zarówno jako przyimki,
+jak i zwykłe słowa.
+
+> mi pona e tomo kepeken ilo mi. – Naprawiam dom, używając swoich narzędzi.
+
+> mi toki kepeken toki pona. – Mówię, posługując się toki poną.
+
+> sina kepeken e ilo sitelen. – Używasz narzędzia do malowania/rysowania
+> (długopis, ołówek, pędzel).
+
+> mi lon tomo sina. – Jestem w twoim domu.
+
+> jan ike li kalama mute lon tomo lipu. – Zły człowiek dużo hałasuje
+> w bibliotece.
+
+> ona li toki e ijo lon. – On/ona/oni/one mówią prawdę („mówią o istniejących
+> rzeczach”).
+
+> mi en sina li sama. – Ja i ty jesteśmy podobni.
+
+> meli sama mi li pona. – Moja siostra jest dobra.
+
+> kiwen lili li sama lukin pipi. – Kamyczek wygląda jak robak.
+
+> mi lape tan ni: mi jo ala e wawa. – Śpię, ponieważ nie mam energii.
+
+> mi tawa tan tomo mi. – Wychodzę z domu.
+
+> ona li awen lon tomo lipu. – Zostali w bibliotece.
+
+> tomo tawa mi li pona. – Mój samochód („ruchomy dom”) jest dobry.
+
+> mi tawa tomo moku. – Idę do restauracji („dom jedzenia”).
+
+Za pomocą słowa „tawa” można również wyrazić perspektywę.
+
+> sina pona tawa mi. – Lubię cię. („Jesteś dobry/-a według mnie”.)
+
+> %warning%
+> „tawa” może funkcjonować zarówno jako przymiotnik i przyimek, wskutek
+czego może dojść do niejasności. Na przykład „tomo tawa mi” może znaczyć
+„moje auto” albo „według mnie dom”. Znaczenie zależy tu od kontekstu.
+
+Oto przykłady słów związanych z miejscem:
+
+> waso mute li lon sewi. – Wiele ptaków jest na niebie.
+
+> mi awen lon tomo mi. – Zostaję w moim domu.
+
+> mi toki tawa jan sewi. – Mówię do boga/anioła/istoty boskiej/(dosłownie) osoby na/w niebie.
+
+> mi tawa kepeken noka mi. – Idę pieszo („używając moich nóg”).
+
+> kiwen lili li lon noka mi. – Pode mną jest mały kamyk.
+
+> mi tawa lon poka sina. – Idę obok ciebie („u twojego boku”).
+
+> jan poka li ike tawa mi. – Nie lubię swojego sąsiada.
+
+> poka mi li pakala. – Mam złamane biodro.
+
+> ona li lon monsi sina. – Oni stoją za tobą.
+
+> jan utala mute li lon sinpin. – Wojownicy stoją przede mną.
+
+> lipu suli li lon sinpin ni. – Ważny dokument wisi/jest na tej ścianie.
+
+> sinpin ona li pona lukin. – Jego twarz wygląda dobrze.
+
+## Wyrażenia
+
+W toki ponie można pożegnać się na dwojaki sposób. Jeżeli to ty wychodzisz,
+użyjesz tego wyrażenia:
+
+> mi tawa! – Do widzenia! (dosłownie: „idę!”)
+
+Jeżeli wychodzi ktoś inny, pożegnasz go tak:
+
+> tawa pona! – Do widzenia! (dosłownie: „dobrej podróży!”)
+
+W rzeczywistości istnieje wiele słów, które zmieniają się we frazy,
+gdy dodamy wyraz „pona”.
+
+> moku pona! – Smacznego! (dosłownie: „dobrego posiłku!”)
+
+> lape pona! – Dobranoc! (dosłownie: „dobrego snu!”)
+
+Istnieje również pewne wyrażenie, które może posłużyć jako uniwersalne
+pozdrowienie. Do takich zaliczają się między innymi „dziękuję” czy
+„pokój z tobą”:
+
+> pona tawa sina! (dosłownie: „dobro ku tobie!”)
+
+## Różnice dialektalne
+
+> %info%
+> W tej części wyjaśniono, jak różne kursy toki pony różnią się
+> sposobem wyrażania pewnych idei.
+
+* W oficjalnej książce słowo „lon” ma szersze znaczenie, w tym „z” i „po”.
+Na przykład „Mówię w języku toki pona” tłumaczy się jako „mi toki lon toki pona”.
+Jednakże takiego użycia tego słowa nie spotyka się zbyt często.
+
+* Według oficjalnej książki słowo „noka” może oznaczać zarówno „stopa” jak i
+„poniżej”. Drugie znaczenie tego wyrazu jest stosunkowo nowe. W innych kursach
+to samo znaczenie osiąga się przy użyciu słowa „anpa”, podczas gdy „noka”
+oznacza tylko stopę lub nogę. Wyraz „anpa” omówimy na [stronie 7](pl_7.html).
+
+* Czasami słowa „kepeken” i „tawa” są używane zarówno jako przyimki (kolejno
+„przy użyciu” i „w kierunku”) oraz czasowniki („używać”, „poruszać się”).
+Oficjalna książka podaje przykład użycia wyrazu „kepeken” jako czasownik:
+
+> o kepeken ala ilo ike. – Nie używaj złych narzędzi.
+
+Ale w społeczności toki pony nadal dodaje się partykułę „e”, jako że „kepeken”
+jest czasownikiem przechodnym, a nie przyimkiem.
+
+> mi kepeken e ilo. – Używam narzędzi.
+
+(Metody tej użyto również w kursie "o kama sona e toki pona!")
+
+Różnica polega na tym, że we wcześniejszym przykładzie dopełnienie („ilo ike”)
+jest poprzedzone wyrażeniem „kepeken ala”. W późniejszym przykładzie po „kepeken”
+bezpośrednio następuje słówko „e”, jak w przypadku każdego innego czasownika.
+
+W tym kursie stosować będziemy tej drugiej konwencji, jako że jest ona bardziej
+precyzyjna i pozwala na użycie większej ilości technik gramatycznych (przykładowo
+jaśniej można korzystać z przydawek następujących po wyrazie „kepeken”).
+Jednakże w większości zdań obecność partykuły „e” lub jej brak nie powinien
+powodować zamieszania.
+
+## Ćwiczenia
+
+A teraz spróbuj przetłumaczyć poniższe zdania na polski.
+
+* ona li toki tawa mama mije ona kepeken ilo toki.
+* moku suwi li ike tawa mi.
+* ma mama mi li utala e ma poka.
+* meli sama sina li jan pona mi.
+* pipi lili li lon sinpin sina.
+
+A następnie przetłumacz następujące zdania na toki ponę:
+
+* Zniszczyłeś mój samochód.
+* Mężczyzna karmi dzieci („daje dzieciom jeść”).
+* Nie podoba mi się ten czat („pokój rozmów”).
+* Naprawiłem dom dzięki tobie.
+* Oni czytają książki w bibliotece.
+
+[Odpowiedzi](pl_answers.html#p6)
+
+[Poprzednia strona](pl_5.html) [Strona początkowa](pl_index.html) [Następna strona](pl_7.html)

pages/tokipona/pl_7.md

@@ -0,0 +1,188 @@
+% toki pona: strona 7 – zdania wykrzyknikowe, pytające, rozkazujące i imiona
+% /dev/urandom
+% marzec 2020
+
+Nowe słownictwo na tej lekcji:
+
+| słowo  | znaczenie |
+|----|----|
+| a     | (ogólny wykrzyknik wyrażający emocję) |
+| anu   | lub, albo |
+| mu    | (dowolny dźwięk wydawany przez zwierzę)|
+| o     | (zwrot do kogoś lub wydanie polecenia)    |
+| seme  | co? (do tworzenia pytań)|
+
+| słowo | znaczenie |
+|----|----|
+| kute  | słuchać, słyszeć, ucho |
+| nimi  | słowo, wyraz, imię |
+| lawa  | głowa, kontrolować, rządzić, główny |
+| anpa  | nisko, skromny, zależny, podbić/pokonać, schylać się |
+| insa  | wnętrze, środek, zawartość, brzuch |
+
+## Uwagi na temat słownictwa
+
+Różne znaczenia słowa „anpa” wydają się wzajemnie wykluczać, ale w praktyce
+znaczenie tego wyrazu zależy od tego, co następuje zaraz po nim.
+
+Słowo „anpa” jako czasownik przechodni z „e” oznacza „zwalczyć” albo „pokonać”:
+
+* jan wawa li anpa e jan utala ike. — Silny człowiek pokonał złego wojownika.
+
+Jeśli jednak wyraz „anpa” nie ma dopełnienia czy przyimka, jak „tawa”,
+oznacza on „kłonić się”:
+
+* jan pali li anpa tawa jan lawa. — Pracownik ukłonił się szefowi.
+
+Słowo „anu” samo w sobie oznacza „lub”:
+
+> ona li pona mute anu ike mute. mi sona ala. — Jest (albo) bardzo dobry, albo bardzo zły. Nie wiem.
+
+## Zdania wykrzyknikowe i rozkazujące
+
+Słówko „a” służy jako uniwersalny wykrzyknik, używany do wyrażenia emocji
+w zdaniu lub wzmocnienia go. Dodaje się go zazwyczaj na końcu zdania lub używa
+jako samodzielne wyrażenie.
+
+> sina suwi a! — Jesteś taki słodki!
+
+Poza tym „a a a!” oznacza śmiech (Ha, ha, ha!).
+
+Wyraz „mu” oznacza jakikolwiek dźwięk wydawany przez zwierzę.
+
+Słowa „o” używa się, by zwrócić się do kogoś lub wydać mu polecenie.
+
+Jeżeli użyjemy je na początku zdania, reszta zdania zostanie zamieniona
+w zdanie rozkazujące.
+
+> o kute e mi! — Wysłuchaj mnie!
+
+Natomiast na końcu frazy nominalnej słówko to pełni funkcję wołacza.
+
+> sina o! — Ej, ty!
+
+> jan pona o! — Przyjacielu!
+
+Oba sposoby można łączyć.
+
+> jan pali o, kepeken e ilo awen! — Pracowniku, używaj sprzętu ochronnego!
+
+## Pytania
+
+W toki ponie pytania można formułować na dwa sposoby.
+
+Pytania typu tak/nie buduje się zaczynając zdanie w zwykły sposób, ale
+zastępując słowo, o które pytamy, konstrukcją „[słowo] ala [słowo]”.
+
+> sina pona ala pona? — Wszystko gra?
+
+W toki ponie nie ma słów na „tak” lub „nie”. Jeżeli chcemy odpowiedzieć
+twierdząco, powtarzamy użyte słowo, a jeśli przecząco — dodajemy do niego „ala”.
+
+> pona. — Tak.
+
+> pona ala. — Nie.
+
+(Z tego, co rozumiem, struktura ta jest podobna tej w języku mandaryńskim).
+
+> ona li pali ala pali? — Czy oni pracują?
+
+> jan lili li moku ala moku? — Czy dzieci jedzą?
+
+Zamiast tego dodać można „anu seme” na końcu zdania.
+
+> sina pona anu seme? — Wszystko gra?
+
+Pytania otwarte mogą zostać sformułowane, zaczynając zdanie jak zawsze,
+ale zastępując słowo, o które pytamy, wyrazem „seme”:
+
+> sina pali e seme? — Co robisz? / Nad czym pracujesz?
+
+> jen same li pakala e ona? — Kto to zepsuł? („Jaka osoba to zepsuła?”)
+
+> ijo ni li seme? — Co to jest?
+
+> sewi li laso tan seme? — Dlaczego niebo jest niebieskie? („Niebo jest niebieskie,
+ponieważ co?")
+
+## Imiona (nieoficjalne słowa)
+
+Jak dotąd, wszystko tutaj nazywaliśmy posługując się rodzimymi wyrazami toki pony.
+Ale to nie wystarcza, jeżeli na przykład chcesz zwrócić się do kogoś po imieniu.
+Nazwy własne lub „nieoficjalne słowa”, bo tak w toki ponie się je nazywa, to imiona,
+nazwy miast, państw, itd. Zostały one zaczerpnięte z narodowego języka, jakiego
+używa się w danym miejscu, i dostosowane pod kątem fonologii toki pony.
+W przeciwieństwie do oficjalnych słów tego języka, te pisze się dużą literą.
+
+Nieoficjalne słowa są zawsze traktowane jak przymiotniki. To oznacza, że muszą być
+one doczepione do jakiegoś rzeczownika.
+
+> jan Mimi — Mimi (jako osoba)
+
+> ma Kanata — Kanada (jako państwo)
+
+> toki Posuka — język polski
+
+> ma tomo Napoli — Neapol (jako miasto)
+
+Nieoficjalnych słów można też użyć jako przymiotników:
+
+> jan Kanata — Kanadyjczyk
+
+Nazwy i imiona można przełożyć na toki ponę w różnoraki sposób. Dlatego jedno miasto
+czy państwo może posiadać kilka nieoficjalnych nazw. (Istnieją jednak darmowe słowniki
+skupiające nazwy państw, miast i języków).
+
+Ponadto użytkownicy toki pony mają wolną rękę w kwestii wyboru swojego
+tokipońskiego imienia. Może być ono stokiponizowaną wersją własnego imienia
+albo czymś zupełnie nowym.
+
+> %info%
+> Imienia ludzi w toki ponie zaczynają się od „jan”. Członkowie społeczności
+> toki pony często używają swojego tokipońskiego imienia nawet, gdy mówią
+> innym języku. Słowo „jan” pozostaje mimo to.
+
+> %info%
+> Na [stronie 7a] znajdują się informacje na temat tworzenia nieoficjalnych słów.
+
+> %warning%
+> Choć nie jest to idealne rozwiązanie, to czasem dopuszczalne jest użycie rodzimego
+> słowa bez dostosowywania go do zasad toki pony.
+> Na przykład osoba do osoby o imieniu Robert można zwrócić się „jan Lope”
+> albo „jan Robert”.
+
+# Przykłady
+
+> o toki ala a! — Zamknij się! („Nie mów!”)
+
+> sina pali ala pali e ni? — Ty to zrobiłeś?
+
+> mi jan San. mi lon ma Mewika. — Jestem John. Mieszkam w USA.
+
+> nimi sina li seme? — Jak się nazywasz?
+
+> jan lawa mi li ike mute. — (Mój szef / nasz przywódca) jest bardzo zły.
+
+> jan Kami o, toki! — Cześć, Kamil!
+
+## Ćwiczenia
+
+A teraz spróbuj zrozumieć poniższe zdania.
+
+> * jan Lisa o, moku ala e kili ni a!
+> * kulupu Katowise li anpa e kulupu ale ante.
+> * o toki insa ala e ni: jan pali li anpa tawa jan lawa.
+> * sina pali e ni tan seme? 
+> * insa mi li pakala. o pona e mi a!
+
+I przetłumacz następujące na toki ponę.
+
+> * Myślę, że bogowie nie istnieją.
+> * Nie hałasuj w bibliotece.
+> * Mój szef powiedział, żebym nie spał w biurze.
+> * Twój brat jest bardzo podobny do ciebie.
+> * Nie wychodź na dwór / na pole.
+
+[Odpowiedzi](pl_answers.html#p7)
+
+[Poprzednia strona](pl_6.html) [Strona początkowa](pl_index.html) [Następna strona](pl_8.html)

pages/tokipona/pl_7a.md

@@ -0,0 +1,87 @@
+% strona 7a – więcej na temat budowania nieoficjalnych słów
+% /dev/urandom
+% marzec 2020
+
+By dowiedzieć się, jak tworzone są nieoficjalne słowa, najpierw musisz
+nauczyć się zasad działania fonologii toki pony. Słowa w tym języku są konstruowane
+według systemu \(C\)V\(N\). To oznacza, że każda sylaba składa się z opcjonalnej
+dowolnej spółgłoski, samogłoski i opcjonalnej spółgłoski nosowej (czyli „n”).
+
+W dodatku sekwencje „ji”, „ti”, „wo” i „wu” są zabronione, przez co muszą
+zostać zastąpione kolejno przez „i”, „si”, „o” i „u”.
+
+Oto spis wszystkich dozwolonych sylab:
+
+| a | e | i | o | u | an| en| in| on| un|
+|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|
+| a | e | i | o | u | an| en| in| on| un|
+|ja |je |   |jo |ju |jan|jen|   |jon|jun|
+|ka |ke |ki |ko |ku |kan|ken|kin|kon|kun|
+|la |le |li |lo |lu |lan|len|lin|lon|lun|
+|ma |me |mi |mo |mu |man|men|min|mon|mun|
+|na |ne |ni |no |nu |nan|nen|nin|non|nun|
+|pa |pe |pi |po |pu |pan|pen|pin|pon|pun|
+|sa |se |si |so |su |san|sen|sin|son|sun|
+|ta |te |   |to |tu |tan|ten|   |ton|tun|
+|wa |we |wi |   |   |wan|wen|win|   |   |
+
+Istnieje jeszcze jedna zasada: zaraz po samołgłosce nie może nastąpić kolejna
+samogłoska, a zaraz po głosce „n” nie może nastąpić „m” ani kolejne „n”.
+
+> %info%
+> Zasada z „n” i „m” nie została wspomniana w oficjalnej książce,
+> ale wszystkie wspomniane tam nazwy własne się jej trzymają, (np. Mjanma
+> została zapożyczona jako „ma Mijama”, nie — „ma Mijanma”).
+
+Spółgłoski nieobecne w toki ponie muszą zostać zastąpione przez podobne
+głoski. Na przykład Rzym („Roma”) zamienia się w „ma tomo Loma”, a Dżakarta
+przekształcono w „ma tomo Sakata”.
+
+| spółgłoska | odpowiadająca głoska |
+|:----:|:----|
+| k | „k”, „g”, polskie „h”, francuskie „r” |
+| l | „l”, polskie „r”, czasem angielskie „r” |
+| m | „m” |
+| n | „n”, „m” na końcu sylaby |
+| p | „p”, „b”, „f”, czasem „w” |
+| s | „s”, „z”, „dż”, „cz”, „sz”, „rz/ż”, „c”, „ks” |
+| t | „t”, „d”, „dź” |
+| w | „w”, „ł”, często angielskie „r” |
+
+Jeżeli w jakimś słowie występuje kilka spółgłosek pod rząd, najlepiej
+zostawić tylko jedną. Ewentualnie można zrobić z nich osobne sylaby.
+
+Jeśli chcemy dodać spółgłoskę ze względu na sekwencję dwóch samogłosek,
+najlepiej wybrać „w” lub „j”, ponieważ te najlepiej się kryją wśród innych głosek,
+(np. Azja — „ma Asija” lub Erytrea — „ma Eliteja”).
+
+W razie, gdybyśmy zdecydowali się utworzyć dwie sylaby, by rozdzielić zbitkę
+spółgłosek, albo powtarzamy samogłoskę występującą w poprzedniej sylabie,
+albo wstawiamy „u”. (np. Islandia („Ísland„) — „ma Isilan”, a Szkocja — „ma Sukosi”).
+
+Przy tworzeniu nazw miast, najlepiej wzorować się na tym, jak mieszkańcy tego
+miasta by wymówili tę nazwę. Na przykład kanadyjskie Toronto w oficjalnej książce
+zostało zapisane jako „ma tomo Towano”, nie — „ma tomo Tolonto”.
+
+Nazwy państw mogą zostać zaczerpnięte z formy w dopełniaczu lub nazwy używanej
+przez dany lud. Na przykład rodzima nazwa Japonii to „Nippon”, ale japończycy
+i język japoński są kolejno określane jako „Nihonjin” i „Nihongo”. Na podstawie
+dwóch ostatnich słów utworzono nieoficjalne słowo „Nijon”. Podobnie słowo
+„Wensa” (Szwecja) pochodzi od wyrazu „svenska” („szwedzki”).
+
+Jeżeli nazwa kraju lub miasta jest często skracana, można utworzyć nieformalne słowo
+w oparciu o ten skrót. Przykładowo Los Angeles („L.A.”) staje się „ma tomo Ele”,
+a Wielka Brytania („U.K.”) — „ma Juke”. Ta sama zasada może zostać zastosowana
+w innojęzycznych akronimach: Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
+(rosyjski skrót: „СССР”) zmienia się w „ma Sesesele”.
+
+Niektórzy stosują zasadę, że jeśli powstałe w ten sposób nieoficjalne słowo brzmi
+tak samo, jak rodzime słowo toki pony, to nieoficjalne słowo powinno zostać
+nieco zmodyfikowane. Na przykład imię „Mary” (skąd zresztą „meli” właśnie pochodzi)
+zwykle zmienia się „jan Mewi”. W ten sposób można uniknąć nieporozumień.
+
+Istnieją jeszcze inne zasady, ale są różnie postrzegane przez różnych ludzi.
+Inną listę zasad tokiponizacji można znaleźć w oficjalnej książce. Lista ta
+jest krótsza, ale za to mniej szczegółowa.
+
+[Powrót do strony 7](pl_7.html) [Strona początkowa](pl_index.html)

pages/tokipona/pl_8.md

@@ -0,0 +1,87 @@
+% toki pona: strona 8 – język pełen barw
+% /dev/urandom
+% marzec 2020
+
+Słownictwo na tej stronie:
+| słowo | znaczenie |
+|----|----|
+| kule | kolor, kolorowy |
+| jelo | żółty (i jego odcienie) |
+| laso | niebieski, zielony (i jego odcienie) |
+| pimeja | czarny, ciemny |
+| walo | biały, jasny |
+| nasa | osobliwy, dziwny, szalony, pijany |
+| jaki | brudny, obleśny, toksyczny |
+| moli | śmierć, umrzeć, umierający |
+| unpa | związek seksualny (albo małżeński) |
+
+## Kolory
+
+W toki ponie jest pięć podstawowych wyrazów dotyczących kolorów. Są to: „loje” (czerwony), „jelo” (żółty), „laso” (niebieski/zielony), „pimeja” (czarny) i „walo” (biały).
+
+Słowa te można łączyć ze sobą i z wyrazami określającymi naturalne obiekty. Dzięki
+temu otrzymamy bardziej dokładne odcienie barw:
+
+> laso sewi — niebieski („zieleń/błękit nieba”)
+
+> laso kasi — zielony („zieleń/błękit roślin”)
+
+> loje jelo — pomarańczowy („żółtawa czerwień”)
+
+> jelo pimeja — brązowy („ciemny żółcień”)
+
+> walo pimeja — szary („ciemna biel”)
+
+> loje walo — różowy („jasna czerwień”)
+
+## Przykładowe zdania
+
+> kili loje lili li pona tawa mi. — Lubię truskawki/maliny („małe, czerwone owoce”).
+
+> jan lili li pana e ko jaki tan monsi ona. — Dziecko zrobiło kupę.
+
+> jan Simu o, mije li moli. — On nie żyje, Jim.
+
+> tomo ni li jo e jaki mute. ni li ike tawa mi a! — W tym pokoju jest mnóstwo
+> brudów. Nie podoba mi się!
+
+> mije mi li unpa ala e jan ante. — Mój mąż jest wierny. („nie uprawia seksu z innymi
+> ludźmi”).
+
+## Stopniowanie
+
+Mimo że w toki ponie znajdziemy słowa jak „dobry” czy „zły”, nie ma czegoś takiego,
+jak „lepszy” albo „gorszy”.
+
+Jeśli chcemy porównać dwie rzeczy, musimy użyć dwóch zdań:
+
+> mi wawa. sina wawa lili. — Jestem silniejszy od ciebie. (Ja jestem silny. Ty
+> jesteś trochę silny.)
+
+Oczywiście stopień porównania można zwiększyć, regulując różnicę między
+przymiotnikami.
+
+> mi wawa mute. sina wawa ala. — Jestem znacznie silniejszy od ciebie 
+> (Ja jestem bardzo silny. Ty jesteś słaby).
+
+## Ćwiczenia
+
+A teraz spróbuj odczytać znaczenie poniższych zdań.
+
+* kule loje li pona tawa mi.
+* o pana e telo kili loje jelo tawa mi. 
+* kasi kule sina li pona lukin tawa mi.
+* mi moku ala e telo nasa.
+* o moli ala e ona a!
+
+I przetłumacz następujące na toki ponę:
+
+* Twój dom jest większy od mojego.
+* Bardziej lubię niebieskie niebo, niż szare niebo.
+* O fuj! To jedzenie jest okropne!
+* Jestem w czerwonym domu.
+* Pijak mnie nie słucha.
+
+[Odpowiedzi](pl_answers.html#p8)
+
+[Poprzednia strona](pl_7.html) [Strona początkowa](pl_index.html) [Następna strona](pl_9.html)

pages/tokipona/pl_9.md

@@ -0,0 +1,147 @@
+% toki pona: strona 9 – kontekst i złożone przymiotniki
+% /dev/urandom
+% marzec 2020
+
+Słownictwo na tej stronie:
+
+| słowo | znaczenie |
+|----|----|
+| pi | (przegrupowuje przymiotniki/przysłówki) |
+| la | „jeśli/kiedy” (wprowadza kontekst) |
+| luka | dłoń, ręka, ramię |
+| linja | podłużny, giętki przedmiot, nić, sznur, włos |
+| palisa | podłużny, twardy przedmiot, gałąź, kij |
+| selo | zewnętrze, otulina, skóra, granica |
+| len | tkanina, ubranie, pokrowiec |
+| lete | zimny, surowy |
+| musi | rozrywkowy, artystyczny, zabawa, gra |
+
+Czas przedstawić kolejne dwie partykuły języka toki pona: „pi” oraz „la”.
+
+## pi
+
+Słówko „pi” przegrupowywuje przymiotniki i przysłówki. Normalnie przydawki
+dodawane są do wcześniejszej grupy wyrazów jedna po drugiej. Na przykład:
+
+> jan wawa — silna osoba
+
+> jan wawa ala — brak silnych osób
+
+Jeżeli chcesz powiedzić „słaba osoba”, musisz zaprzeczyć słowu „wawa”, nie — „jan”.
+I tutaj wkracza „pi”.
+
+> jan pi wawa ala — słaba osoba („osoba o braku siły”)
+
+Tym samym zastosowaniem można posłużyć się w innych przypadkach:
+
+> jan wawa mute — wiele silnych ludzi
+
+> jan pi wawa mute — bardzo silna osoba
+
+Partykuła ta może być również zastosowana w utartych zestawieniach wyrazowych:
+
+> jan toki utala — walczący mówca
+
+> jan pi toki utala — krytyk
+
+> %info%
+> Jeżeli wolisz używać składni „toki [przymiotnik]”, gdy chcesz określasz temat rozmowy
+> (tak jak to pokazano na [stronie 4](pl_4.html)), „pi” przyda się w określaniu tematu
+> rozmowy, który wymaga kilku słów, by go opisać. Przykładowo:
+>
+> > sina toki pi ma tomo mama sina. — Mówisz o swoim rodzinnym mieście.
+>
+
+Włącznie ze zdaniami używającymi nieoficjalnych słów.
+
+> ma tomo Wasintan li ma tomo lawa pi ma Mewika. – Miasto Waszyngton jest stolicą
+> („głównym miastem”) Stanów Zjednoczonych.
+
+## la
+
+Słówka „la” możemy użyć, aby zbudować zdania warunkowe oraz by wprowadzić kontekst. Oba te zabiegi przeprowadza się łącząc dwa zdania w jedno.
+
+> [zdanie A] la [zdanie B].
+
+> W kontekście [zdania A], [zdanie B].
+
+Najczęściej tłumaczy się to zdanie jako:
+
+> Kiedy [zdanie A], wtedy [zdanie B].
+
+Na przykład:
+
+> moku ni li pona la mi pana e ona tawa sina. — Jeżeli to danie jest dobre,
+> dam ci je.
+
+> ona li moli la ni li ike tawa jan ale. — Jeżeli umrze, będzie to negatywne
+> dla każdego.
+
+Ale użycie „la” nie ogranicza się na tym. Partykuła ta może również zastąpić
+konstrukcje typu „lon [wyrażenie]”, kiedy mowa o miejscu lub czasie (więcej
+informacji na ten temat na [następnej stronie](pl_10.html)).
+
+> o kalama ala lon tomo lipu. — Nie hałasuj w bibliotece.
+
+> tomo lipu la o kalama ala. — W bibliotece bądź cicho.
+
+Za pomocą tego wyrazu można również określić perspektywę; podobnie działa
+„tawa”:
+
+> ni li pona tawa mi. — To jest dobre według mnie. / Lubię to.
+
+> mi la ni li pona. — (Z mojego punktu widzenia / według mnie), to jest dobre.
+
+...albo łączyć kilka zdań:
+
+> tan ni la... — Dlatego...
+
+> ni la... — À propos...
+
+> %info%
+> Partykuły „la” można użyć na wiele różnych sposobów, również takich, o których
+> nie wspomniano w tym kursie. Toki pona wielce polega kontekście, dlatego
+> najlepiej jest po prostu „formułować zdania tak, aby się dogadać”.
+
+## Różnice dialektalne
+
+> %info%
+> W tej części wyjaśniono, jak różne kursy toki pony różnią się
+> sposobem wyrażania pewnych idei.
+
+Oficjalna książka, kursy online i moje osobiste upodobania różnią się tym,
+jak stosują interpunkcję w zdaniach z „la”.
+
+W oficjalnej książce przecinek jest umieszczany przed partykułą „la” tylko
+w momencie, kiedy złączone są dwa zdania. W innych przypadkach przecinka nie ma.
+
+Seria filmików „12 days of sona pi toki pona” w ogóle nie używa znaków przestankowych
+(tak samo jest w przypadku kursu „o kama sona e toki pona!”).
+
+Osobiście wolę używać przecinka po „la” z uwagi na estetykę, ale w tym kursie
+interpunkcja jest pomijana. W każdym razie użycie znaków przestankowych
+jest kwestią gustu. Jest tak za sprawą tego, że w miejscu, gdzie inne języki
+użyłyby interpunkcji, w toki ponie taki sam zabieg można przeprowadzić korzystając
+z partykuł lub rozbijając zdanie.
+
+## Ćwiczenia
+
+A teraz spróbuj zrozumieć poniższe zdania.
+
+* kulupu pi jan mute li ike tawa mi. 
+* tomo ni la mi toki kepeken toki pona, mi toki kepeken toki Inli.
+* sina moku e soweli lete la ona li ike tawa sijelo sina.
+* kalama musi ona li pona mute.
+* sina kepeken ike e ilo la ona li pakala.
+
+I przetłumacz następujące na toki ponę.
+
+* Jeżeli na dworze jest ciemno, zostań w domu.
+* Ona jest w barze („domu szalonej wody”).
+* Głośna osoba („osoba o głośnych dźwiękach”) mówi dziwne rzeczy.
+* Ta blondynka („kobieta o białych włosach”) jest atrakcyjna.
+* Jeżeli nie będziesz rozmawiać z ludźmi, nie będziesz mieć przyjaciół.
+
+[Odpowiedzi](pl_answers.html#p9)
+
+[Poprzednia strona](pl_8.html) [Strona początkowa](pl_index.html) [Następna strona](pl_10.html)

pages/tokipona/pl_answers.md

@@ -0,0 +1,179 @@
+% toki pona — odpowiedzi
+% /dev/urandom
+% grudzień 2020
+
+<h1><a name="p1" id="p1" href="pl_1.html">strona 1</a></h1>
+
+> * Zwierzęta są ważne.
+> * On jest mały.
+> * Jestem wielki.
+> * To jest pies.
+> * Jesteś zły.
+
+<h1><a name="p2" id="p2" href="pl_2.html">strona 2</a></h1>
+
+> * Moja żona jest dobra.
+> * Twój mąż jest wysoki/ważny.
+> * Mój tata jest silny.
+> * Wszystkie zwierzęta są dobre.
+> * Owoce to ważne jedzenie.
+<!---->
+> * meli mi li suwi.
+> * jan utala ale li ike.
+> * jan pona mi li jan pona sina.
+> * jan lili mije sina li wawa.
+> * kili lili li suwi.
+
+<h1><a name="p3" id="p3" href="pl_3.html">strona 3</a></h1>
+
+> * Dziecko płacze („wydziela oczny płyn”).
+> * On/ona/ono patrzy na dokument.
+> * Złe zwierzę atakuje kobietę.
+> * Wojownik je duży owoc (warzywo, grzyba).
+> * Małe zwierzęta piją wodę.
+> * Podlewam/czyszczę coś dużego.
+<!---->
+> * ona li olin e jan ale.
+> * tomo telo li pona.
+> * mi pana e lipu.
+> * jan utala ike li lukin e tomo sina.
+> * ilo mi li pali pona.
+
+<h1><a name="p4" id="p4" href="pl_4.html">strona 4</a></h1>
+
+> * Nie jem zwierząt (tj. mięsa).
+> * Twój przyjaciel mówi o ziemi i o wodzie.
+> * Ważna osoba patrzy na miasto i zapisuje coś.
+> * Ziemia ma chwasty („złe rośliny”).
+> * Małe owady są ważne i dobre.
+<!---->
+> * ma tomo sina li jo ala e jan pali.
+> * mije mi li pali ala, li moku, li utala. 
+> * ma mama mi li suli.
+> * sitelen sina li pona lukin.
+> * jan pona mi li jo e kala e kili li pali e moku pona.
+
+<h1><a name="p5" id="p5" href="pl_5.html">strona 5</a></h1>
+
+> * Twoja społeczność bardzo się różni.
+> * Zły człowiek popsuł moje narzędzia.
+> * Zbudowałem ten dom.
+> * Dobrzy wojownicy chronią tę społeczność.
+> * Wielka społeczność jest odporna i rozwija się.
+<!---->
+> * moku seli li pona mute.
+> * jan lili lape li kalama ala.
+> * jan pali mute li toki e ni: ona li wawa, li kiwen.
+> * sina ante lukin.
+> * tomo ni li awen e seli.
+
+<h1><a name="p6" id="p6" href="pl_6.html">strona 6</a></h1>
+
+> * Ona rozmawia ze swoim ojcem przez telefon.
+> * Nie lubię słodkiego jedzenia. / Słodkie jedzenie mi szkodzi.
+> * Moja ojczyzna walczy z sąsiednim krajem.
+> * Twoja siostra jest moją przyjaciółką.
+> * Na twojej twarzy jest mały robak.
+<!---->
+> * sina pakala e tomo tawa mi.
+> * (jan) mije li pana e moku tawa jan lili.
+> * tomo toki ni li ike tawa mi.
+> * mi pona e tomo tan sina.
+> * ona li lukin e lipu lon tomo lipu.
+
+<h1><a name="p7" id="p7" href="pl_7.html">strona 7</a></h1>
+
+> * Nie jest tego owocu/warzywa/grzyba, Lisa!
+> * Drużyna z Katowic pokonała wszystkie inne drużyny.
+> * Nie myślcie, że pracownicy są niczym w stosunku do szefów.
+> * Dlaczego to zrobiłaś?
+> * Boli mnie brzuch. Pomóżcie mi!
+<!---->
+> * mi toki insa e ni: jan sewi li lon ala.
+> * o kalama ala lon tomo lipu.
+> * jan lawa mi li toki e ni: o lape ala lon tomo pali.
+> * jan sama mije sina li sama mute lukin sina.
+> * o tawa ala lon ma.
+
+<h1><a name="p8" id="p8" href="pl_8.html">strona 8</a></h1>
+
+> * Lubię kolor czerwony.
+> * Daj mi sok pomarańczowy (albo w kolorze pomarańczowym).
+> * Podobają mi się twoje kwiaty.
+> * Nie piję alkoholu.
+> * Nie zabijaj ich!
+<!---->
+> * tomo sina li suli. tomo mi li lili.
+> * sewi laso li pona mute tawa mi. sewi pimeja walo li pona lili tawa mi.
+> * jaki a! moku ni li ike mute a!
+> * mi lon tomo loje.
+> * jan nasa li kute ala e mi.
+
+<h1><a name="p9" id="p9" href="pl_9.html">strona 9</a></h1>
+
+> * Nie lubię społeczności, w których jest dużo ludzi.
+> * W tym domu mówię w toki ponie i po angielsku.
+> * Jeżeli zjesz surowe mięso, zaszkodzi ono twojemu ciału.
+> * Jej muzyka ("bawiący dźwięk") jest bardzo dobra.
+> * Jeżeli nieprawidłowo użyjesz narzędzi, zniszczą się.
+<!---->
+> * sewi li pimeja la o awen lon tomo.
+> * ona li lon tomo pi telo nasa.
+> * jan pi kalama suli li toki e ijo nasa.
+> * meli ni pi linja walo li pona lukin.
+> * sina toki ala tawa jan la sina jo ala e jan pona.
+
+<h1><a name="p10" id="p10" href="pl_10.html">strona 10</a></h1>
+
+> * Otwórz drzwi.
+> * Za chwilę do ciebie przyjdę.
+> * Chcę pojechać do innych krajów.
+> * Czy możesz przyjść do mojego domu?
+> * Jeżeli idziesz do mojego domu, użyj ulicy Szerokiej.
+> * Kiedy jesteś na wzgórzu, widzisz dużo rzeczy.
+<!---->
+> * sina sona ala sona pali e ona? / sina sona pali e ona anu seme?
+> * ale li ken.
+> * sina ken ala ken open e lupa? / sina ken open e lupa anu seme?
+> * sina kute ala e jan sona la pali sina li ike.
+> * tenpo suli la mi pali e ni. / mi pali e ni lon tenpo suli.
+> * mi awen kama sona e toki pona.
+
+<h1><a name="p11" id="p11" href="pl_11.html">strona 11</a></h1>
+
+> * Chcę kupić te trzy duże zwierzęta.
+> * Wczoraj byłam w szkole / na uniwersytecie ("dom wiedzy").
+> * Miesiąc temu było zimno.
+> * Ciebie lubię najbardziej.
+> * Deszcz utrzymywał się przez 40 dni.
+<!---->
+> * mi lon tomo nanpa mute luka tu pi nasin Lipowa.
+> * ilo pi sitelen tawa li toki e ni: tenpo suno kama la suno li lon.
+> * tenpo pimeja ni la lete li lon.
+> * (tenpo mun / tenpo sike mun) nanpa luka li (pona / suwi).
+> * sina jo e ilo mute pi kalama musi a!
+
+<h1><a name="p12" id="p12" href="pl_12.html">strona 12</a></h1>
+
+> * Jeśli chcesz nauczyć się języka toki pona, oficjalna książka jest najlepszym na to sposobem.
+> * Dziś czuję się dobrze.
+> * Czy chcesz zjeść pizzę?
+> * Moje łóżko („powierzchnia do spania”) jest zepsute. Nie mogę przez to spać.
+> * Maryla Rodowicz zaśpiewała: „porzuć płonne swe nadzieje”.
+> * Istnieją trzy stany skupienia. Są to: stan stały, ciekły i gazowy.
+> * Ale księżniczka jest w innym zamku.
+<!---->
+> * mi lukin e akesi seli laso suli a!
+> * toki! sina pilin seme?
+> * jan alasa li pana e moku soweli mute e kili mute tawa mi mute.
+> * mi lukin e lipu. tenpo lili la ona li pini.
+> * mi ken toki pi pona mute kepeken toki pona.
+
+<h1><a name="sp" id="sp" href="pl_sitelen_pona.html">strona </a></h1>
+> Ta część dokumentu korzysta z pisma sitelen pona. Rozumiesz je?
+>
+> zasób słownictwa toki pony jest maciupki. Dzięki temu możliwe jest stworzenie
+> pisma, w którym jeden symbol odpowiada jednemu wyrazowi, a każde z tym symboli
+> obrazuje dane znaczenie.
+
+[Powrót do strony początkowej](pl_index.html)

pages/tokipona/pl_dictionary.md

@@ -0,0 +1,576 @@
+% toki pona — słownik
+% /dev/urandom
+% lipiec 2020
+
+Oto lista wszystkich oficjalnych słów toki pony opisanych na stronach 1-12
+w kolejności alfabetycznej. Każdy wyraz może mieć różne znaczenia w zależności
+od tego, jakiej części mowy rolę pełni.
+
+Definicja „przymiotnika” również pasuje do przysłówków, ponieważ jedyna różnica
+między tymi częściami jest taka, że te pierwsze doczepia się do rzeczowników,
+a te drugie — do czasowników.
+
+Rzeczowniki w toki ponie mogą zostać użyte jako przymiotniki. Grają one wtedy tę
+samą rolę, co rzeczowniki w dopełniaczu w polszczyźnie. Przykładowo, „poki telo” może znaczyć „wiadro wody” albo „wanna”, (w tym przykładzie „wody” i „telo” mają tę samą
+funkcję).
+
+> %note%
+> To nie jest kopia słownika umieszczonego w oficjalnej książce ani w żadnym innym
+> kursie. Niektóre słowa mogą mieć jeszcze inne funkcje, niż te opisane poniżej.
+> Lista ta wymienia również niekonwencjonalne sposoby użycia niektórych słów,
+> a niektóre z nich są przydatne tylko wtedy, gdy użyje się je z innymi słowami.
+>
+> Nie krępuj się wymyślać swoje własne wyrażenia i znaczenia słów, które mogą pasować
+> w danym kontekście. Najważniejszą zasadą tego języka jest bycie zrozumianym.
+
+---
+
+#### a
+* partykuła: (wykrzyknik wyrażający emocję, wzacniający wypowiedź lub potwierdzający ją)
+
+#### akesi
+* rzeczownik: „niesłodkie” zwierzę, jaszczurka
+
+#### ala
+* rzeczownik: nic
+* przymiotnik: nie, wcale, pusty
+* liczebnik: zero
+
+#### alasa
+* czasownik: polować, zbierać
+* czasownik (niekonw.): szukać
+
+#### ale/ali
+* rzeczownik: wszystko, wszechświat
+* przymiotnik: każdy, cały, liczny
+* liczebnik: wszystko/nieskończoność (system prosty), 100 (system złożony)
+
+#### anpa
+* rzeczownik (stare/nieksiążkowe): spód, dolna część
+* przymiotnik: kłaniający się, dolny, mało znaczący, pokorny, podległy
+* czasownik nieprzechodni: kłonić się
+* czasownik przechodni: podbić, pokonać
+
+#### ante
+* rzeczownik: różnica, zmiana, (niekonw.) wersja
+* przymiotnik: inny, odmienny, zmieniony
+* czasownik: zmienić
+
+#### anu
+* partykuła: lub
+
+#### awen
+* rzeczownik (niekonw.): stabilność, bezpieczeństwo, oczekiwanie
+* przymiotnik: przechowywany, bezpieczny, trwały, czekający, pozostający
+* czasownik: zachowywać, zostać, znosić, chronić
+* czasownik posiłkowy: ciągle (coś) robić
+
+#### e
+* partykuła: (określa dopełnienie)
+
+#### en
+* partykuła: i (łączy podmioty)
+
+#### esun
+* rzeczownik: handel, transakcja, wymiana
+* przymiotnik: handlowy, wymienny, komercyjny
+* czasownik: handlować, wymieniać się
+
+#### ijo
+* rzeczownik: rzecz, przedmiot, materia
+* przymiotnik: materialny, fizyczny
+
+#### ike
+* rzeczownik: zło
+* przymiotnik: zły, skomplikowany, zbędny
+* czasownik (niekonw.): pogorszyć
+
+#### ilo
+* rzeczownik: narzędzie, maszyna, urządzenie
+* przymiotnik: użyteczny, (niekonw.) elektroniczny, metaliczny
+
+#### insa
+* rzeczownik: wnętrzności, zawartość, środek, brzuch
+* przymiotnik: środkowy, wewnątrz, pomiędzy
+
+#### jaki
+* rzeczownik: brud, odpad
+* przymiotnik: brudny, obrzydliwy, toksyczny, nieczysty, niehigieniczny
+* czasownik: ubrudzić
+
+#### jan
+* rzeczownik: osoba, człowiek, ludzie, ludzkość, ktoś
+* przymiotnik: ludzki, osobisty
+
+#### jelo
+* rzeczownik/przymiotnik: żółty (i jego odcienie)
+* czasownik: zażółcić, pokolorować na żółto
+
+#### jo
+* rzeczownik: (niekonw.) własność, właściwość
+* czasownik: mieć, nieść, zawierać, trzymać
+
+#### kala
+* rzeczownik: ryba, morskie zwierzę
+
+#### kalama
+* rzeczownik: dźwięk, hałas
+* przymiotnik: głośny, hałaśliwy, wydający dźwięk
+* czasownik: wydawać dźwięk, recytować, grać (na instrumencie)
+
+#### kama
+* rzeczownik: wydarzenie, przybycie
+* przymiotnik: nadchodzący, przyszły, wezwany
+* czasownik posiłkowy: stać się, być w trakcie (czegoś), zdołać, uporać się
+(z czymś)
+
+#### kasi
+* rzeczownik: roślina, trawa, zioła, liść
+
+#### ken
+* rzeczownik: umiejętność, możliwość, (niekonw.) prawo, wolność
+* przymiotnik (niekonw.): możliwy, zdolny
+* czasownik posiłkowy: móc (coś zrobić)
+
+#### kepeken
+* rzeczownik: użycie, (niekonw.) praktyka
+* czasownik przechodni: użyć (czegoś)
+* przyimek: używając, przy pomocy
+
+#### kili
+* rzeczownik: owoc, warzywo, grzyb
+
+#### kiwen
+* rzeczownik: twardy przedmiot, metal, kamień, ciało stałe
+* przymiotnik: twardy, metalowy, lity
+
+#### ko
+* rzeczownik: proszek, glina, pasta, substancja półstała
+
+#### kon
+* rzeczownik: powietrze, esencja, dusza, (niekonw.) gaz
+* przymiotnik: niewidzialny, eteryczny, (niekonw.) gazowy
+
+#### kule
+* rzeczownik: kolor, (rzadko) płeć/gender
+* przymiotnik: kolorowy, malowany
+* czasownik: kolorować
+
+#### kulupu
+* rzeczownik: grupa, społeczność, stowarzyszenie, firma, naród, plemię
+* przymiotnik: wspólny, społeczny
+
+#### kute
+* rzeczownik: ucho, słuch
+* przymiotnik: brzmiący jak (coś)
+* czasownik: słyszeć, słuchać, słuchać się (kogoś)
+
+#### la
+* partykuła: „jeśli/gdy” (wprowadza kontekst)
+
+#### lape
+* rzeczownik: sen, odpoczynek
+* przymiotnik: śpiący, odpoczywający
+* czasownik: spać, odpoczywać
+
+#### laso
+* rzeczownik/przymiotnik: niebieski, zielony (i ich odcienie)
+* czasownik: zbłękitnić, zazielenić, pokolorować na niebiesko/zielono
+
+#### lawa
+* rzeczownik: głowa, umysł
+* przymiotnik: główny, pierwszy, kontrolujący, rządzący
+* czasownik: głowa, kontrolować, kierować, prowadzić, posiadać, rządzić
+
+#### len
+* rzeczownik: ubranie, tkanina, warstwa prywatności
+* przymiotnik: ubrany, materiałowy
+* czasownik: ubrać, zapewnić warstwę prywatności
+
+#### lete
+* rzeczownik: zimno, mróz
+* przymiotnik: zimny, chłodny, surowy, nieugotowany
+* czasownik: ochłodzić
+
+#### li
+* partykuła: (między podmiotem a czas./przym.)
+
+#### lili
+* rzeczownik: niewielkość
+* przymiotnik: mały, trochę, młody
+* czasownik: pomniejszyć
+
+#### linja
+* rzeczownik: długi, giętki przedmiot; nić; lina; włos(y)
+
+#### lipu
+* rzeczownik: płaski przedmiot, książka, dokument, papier, strona, zapis, strona internetowa
+* przymiotnik: płaski, używany do zapisu
+
+#### loje
+* rzeczownik/przymiotnik: czerwony (i jego odcienie)
+* czasownik: zaczerwienić, pokolorować na czerwono
+
+#### lon
+* rzeczownik: prawda, życie, egzystencja
+* przymiotnik: prawdziwy, realny, obecny, istniejący
+* czasownik nieprzechodni: być prawdziwym, istnieć
+* przyimek: w, na, przy
+
+#### luka
+* rzeczownik: dłoń, ręka, ramię
+* liczebnik: 5 (system złożony)
+
+#### lukin
+* rzeczownik: oko, wzrok
+* przymiotnik: wyglądający, wzrokowy, wizualny
+* czasownik: patrzeć, widzieć, czytać
+* czasownik posiłkowy: zamierzać
+
+#### lupa
+* rzeczownik: dziura, drzwi, otwór, okno
+
+#### ma
+* rzeczownik: ziemia, dwór/pole (świat zewnętrzny), terytorium, państwo
+
+#### mama
+* rzeczownik: rodzic, przodek, twórca, pochodzenie, opiekun
+* czasownik: tworzyć, wychowywać, opiekować się
+
+#### mani
+* rzeczownik: pieniądz; duże, udomowione zwierzę
+* przymiotnik: (niekonw.) zamożny
+
+#### meli
+* rzeczownik: kobieta, żona
+* przymiotnik: kobiecy
+
+#### mi
+* rzeczownik: ja, my
+* przymiotnik: mój, nasz
+
+#### mije
+* rzeczownik: mężczyzna, mąż
+* przymiotnik: męski
+
+#### moku
+* rzeczownik: jedzenie
+* przymiotnik: jadalny, żywnościowy
+* czasownik: jeść, pić, połknąć
+
+#### moli
+* rzeczownik: śmierć
+* przymiotnik: martwy, umierający
+* czasownik: zabić
+
+#### monsi
+* rzeczownik: tył, plecy, tyłek
+* przymiotnik: tylny
+
+#### mu
+* (dowolny odgłos zwierzęcy)
+
+#### mun
+* rzeczownik: księżyc, gwiazda, obiekt na nocnym niebie
+* przymiotnik: księżycowy, gwiezdny
+
+#### musi
+* rzeczownik: gra, sztuka
+* przymiotnik: rozrywkowy, artystyczny, zabawny
+* czasownik: zabawiać, bawić się, grać
+
+#### mute
+* rzeczownik: ilość
+* przymiotnik: wiele, więcej
+* liczebnik: 3 lub więcej (system prosty), 20 (system złożony)
+
+#### nanpa
+* rzeczownik: liczba
+* przymiotnik: -ty (oznacza liczebnik porządkowy), matematyczny, liczbowy, 
+    (niekonw.) cyfrowy
+
+#### nasa
+* przymiotnik: dziwny, niecodzienny, szalony, pijany
+
+#### nasin
+* rzeczownik: ścieżka, droga, ulica, zwyczaj, zasada
+* przymiotnik: uliczny, drogowy, zwyczajowy
+* czasownik: (niekonw.) prowadzić, wskazać drogę
+
+#### nena
+* rzeczownik: pagórek, góra, przycisk, guzik, nos
+* przymiotnik: pagórkowaty, górzysty, nierówny, wyboisty
+
+#### ni
+* rzeczownik/przymiotnik: to, tamto
+
+#### nimi
+* rzeczownik: słowo, imię
+
+#### noka
+* rzeczownik: stopa, noga, dół, dolna część, spód
+
+#### o
+* partykuła: (zwrot do kogoś, polecenie)
+
+#### olin
+* rzeczownik: miłość, współczucie, sympatia, szacunek
+* przymiotnik: kochany, ulubiony, szanowany
+* czasownik: kochać, szanować
+
+#### ona
+* rzeczownik: on, ona, ono, oni
+* przymiotnik: jego, jej, ich
+
+#### open
+* rzeczownik: start, początek
+* przymiotnik: początkowy
+* czasownik: rozpocząć, otwierać, włączać
+* czasownik posiłkowy: zacząć
+
+#### pakala
+* rzeczownik: uszczerbek, pomyłka, błąd
+* przymiotnik: zniszczony, błędny
+* czasownik: niszczyć, popełnić błąd
+* partykuła: (uniwersalne przekleństwo)
+
+#### pali
+* rzeczownik: praca
+* przymiotnik: pracujący
+* czasownik: pracować, tworzyć, robić
+
+#### palisa
+* rzeczownik: długi, twardy przedmiot; gałąź, patyk, (niekonw.) długość
+* przymiotnik: długi
+
+#### pan
+* rzeczownik: chleb, ziarno, kukurydza, ryż, pizza
+
+#### pana
+* przymiotnik: (niekonw.) dany, wysłany, wypuszczony
+* czasownik: dać, wysłać, nadawać, wypuszczać
+#### pi
+* partykuła: "o" (przegrupowuje dwie lub więcej przydawek)
+
+#### pilin
+* rzeczownik: serce, uczucie, dotyk, zmysł
+* przymiotnik: uczucie, dotykowy
+* czasownik: dotknąć, myśleć, czuć
+
+#### pimeja
+* rzeczownik: czarny (i jego odcienie)
+* przymiotnik: czarny, ciemny
+* czasownik: poczernić, ściemnić, rzucać cień
+
+#### pini
+* rzeczownik: koniec, meta
+* przymiotnik: ostatni, ukończony, przeszły (z „tenpo”)
+* czasownik: kończyć, zamykać
+* czasownik posiłkowy: przestać
+
+#### pipi
+* rzeczownik: owad, robak
+
+#### poka
+* rzeczownik: biodro, bok, okolica
+* przymiotnik: okoliczny, pobliski, u boku
+
+#### poki
+* rzeczownik: pudło, zbiornik, miska, filiżanka, szuflada
+* czasownik (niekow.): włożyć do pudełka
+
+#### pona
+* rzeczownik: dobro, prostota
+* przymiotnik: dobry, prosty, łatwy, przyjazny, pokojowy
+* czasownik: ulepszać, naprawiać
+
+#### pu
+* rzeczownik: oficjalna książka toki pony
+* przymiotnik: opisany w oficjalnej książce toki pony
+* czasownik: obcujący z oficjalną książką toki pony
+
+> %note%
+> W oficjalnym słowniku wyraz „pu” został przetłumaczony jako „oddziałujący na oficjalną
+> książkę toki pony”. Wśród społeczności użycie tego słowa jako rzeczownika jest
+> powszechne, choć nieoficjalne.
+
+#### sama
+* rzeczownik: podobieństwo, rodzeństwo
+* przymiotnik: podobny, taki sam
+* przyimek: jak, jako
+
+#### seli
+* rzeczownik: gorąco, ciepło, reakcja chemiczna, źródło ciepła
+* przymiotnik: ciepły, gorący
+* czasownik: grzać, ocieplać
+
+#### selo
+* rzeczownik: zewnętrzna warstwa, skorupa, skóra, granica
+* przymiotnik: zewnętrzny
+
+#### seme
+* partykuła: co? który? (używane w pytaniach)
+
+#### sewi
+* rzeczownik: wysokie miejsce, góra (jako kierunek/miejsce), szczyt, niebo, bóg
+* przymiotnik: wysoki, wyższy, boski, święty
+
+#### sijelo
+* rzeczownik: ciało, stan fizyczny, tułów
+* przymiotnik: fizyczny, cielesny
+
+#### sike
+* rzeczownik: koło, piłka, cykl, rok (z „tenpo”)
+* przymiotnik: okrągły, obły, sferyczny, jednoroczny
+* czasownik: okrążyć
+
+#### sin
+* rzeczownik: nowość, dodatek, (niekonw.) aktualizacja, przyprawa
+* przymiotnik: nowy, dodatkowy, świeży, dodatkowy
+* czasownik: dodać, zaktualizować
+
+#### sina
+* rzeczownik: ty
+* przymiotnik: twój
+
+#### sinpin
+* rzeczownik: twarz, przednia część, przód, ściana
+* przymiotnik: przedni, związany z twarzą
+
+#### sitelen
+* rzeczownik: symbol, obraz, pismo
+* przymiotnik: symboliczny, zapisany, piśmienny
+* czasownik: pisać, rysować
+
+#### sona
+* rzeczownik: wiedza, informacja
+* przymiotnik: znany
+* czasownik: znać
+* czasownik posiłkowy: umieć
+
+#### soweli
+* rzeczownik: ssak lądowy, zwierze
+
+#### suli
+* rzeczownik: rozmiar, wielkość
+* przymiotnik: duży, ciężki, wysoki, wielki, ważny, dorosły
+* czasownik: rosnąć
+
+#### suno
+* rzeczownik: słońce, światło, jasność, źródło światła
+* przymiotnik: słoneczny, jasny
+* czasownik: świecić, błyszczeć
+
+#### supa
+* rzeczownik: powierzchnia pozioma
+
+#### suwi
+* rzeczownik: (niekonw.) słodycze, perfumy
+* przymiotnik: słodki, pachnący, uroczy
+
+#### tan
+* rzeczownik: powód, przyczyna, pochodzenie
+* przymiotnik: źródłowy
+* czasownik przechodni: (niekonw.) sprawić
+* przyimek: z, z powodu
+
+#### taso
+* partykuła: (na początku zdania) ale, jednakże
+* przymiotnik: tylko
+
+#### tawa
+* rzeczownik: ruch
+* przymiotnik: ruchomy
+* czasownik: ruszać się, przemieszczać się
+* przyimek: do, dla, z punktu widzenia (czegoś)
+
+#### telo
+* rzeczownik/adjective: woda, płyn, ciecz
+* przymiotnik: mokry, płynny, ciekły
+* czasownik: podlewać, czyścić
+
+#### tenpo
+* rzeczownik: czas, chwila, okazja
+* przymiotnik: chwilowy, doczesny
+
+#### toki
+* rzeczownik: mowa, rozmowa, język
+* przymiotnik: słowny, rozmowny
+* czasownik: mówić, rozmawiać, posługiwać się językiem, myśleć
+
+#### tomo
+* rzeczownik: dom, budynek, budowla, przestrzeń wewnętrzna, pokój
+* przymiotnik: wewnętrzny, domowy
+
+#### tu
+* liczebnik: 2
+* rzeczownik: podział
+* przymiotnik: podzielony
+* czasownik: dzielić
+
+> %warning%
+> Użycie słowa „tu” na końcu frazy nominalnej generalnie kojarzy się z liczbą
+> 2\. Znaczenie „podzielony” zazwyczaj określa się, używając partykuły „li”:
+>
+> kulupu tu — dwie społeczności
+>
+> kulupu li tu. — Społeczność jest podzielona.
+
+#### unpa
+* rzeczownik: seks
+* przymiotnik: seksualny
+* czasownik: uprawiać seks (z)
+
+#### uta
+* rzeczownik: usta, wargi
+* przymiotnik: ustny
+
+#### utala
+* rzeczownik: walka, bitwa, wyzwanie, wojna
+* przymiotnik: agresywny, wojenny
+* czasownik: walczyć, wojować, pojedynkować się, wyzwać (do walki)
+
+#### walo
+* rzeczownik: biały (i jego odcienie)
+* przymiotnik: biały, jasny
+* czasownik: pobielić, pokolorować na biało
+
+#### wan
+* liczebnik: 1
+* rzeczownik: część, cząstka
+* przymiotnik: zjednoczony, poślubiony
+* czasownik: łączyć się, żenić się, wychodzić za mąż
+
+> %warning%
+> Użycie słowa „wan” na końcu frazy nominalnej generalnie kojarzy się z liczbą
+> 1\. Znaczenie „zjednoczony” zazwyczaj określa się, używając partykuły „li”:
+>
+> kulupu wan – jedna społeczność
+>
+> kulupu li wan. – Społeczność jest zjednoczona.
+>
+> kulupu mute wan – 21 społeczności (złożony system liczb)
+> 
+> kulupu mute li wan – Wiele (albo 20) społeczności jest zjednoczonych.
+
+#### waso
+* rzeczownik: ptak, latające zwierzę
+
+#### wawa
+* rzeczownik: siła, moc, energia
+* przymiotnik: silny, mocny, potężny, energetyczny
+
+#### weka
+* rzeczownik: brak, oddalenie
+* przymiotnik: nieobecny, daleki, odległy
+* czasownik: usunąć, odsunąć, pozbyć się
+
+#### wile
+* rzeczownik: chęć, potrzeba, pragnienie
+* przymiotnik: chciany, potrzebny, wymagany
+* czasownik: chcieć (coś mieć)
+* czasownik posiłkowy: chieć (coś zrobić)
+
+---
+
+[Strona początkowa](pl_index.html)

pages/tokipona/pl_index.md

@@ -0,0 +1,111 @@
+% lipu sona pona (kurs toki pony)
+% /dev/urandom
+% marzec 2020
+
+>%info%
+> Теперь курс также доступен [на русском языке](ru_index.html)! (все основные
+> страницы переведены, но могут быть стилистические ошибки или
+> недопущения)
+
+Ta seria jest swego rodzaju nieoficjalnym kursem edukacyjnym na temat języka toki pona —
+języka sztucznego stworzonego w roku 2001, a następnie korygowanego na przestrzeni
+wielu lat przez Sonję Lang.
+
+Język ten zbudowany jest wokół idei minimalistycznego projektu i upraszczaniu myśli 
+poprzez rozbicie skomplikowanych koncepcji na ich podstawowe elementy.
+Toki pona używa 120 „oficjalnych słów” (i parę dodatkowych, wykorzystywanych czasem 
+przez społeczność), ma niezwykle prostą gramatykę i korzysta z zaledwie kilkunastu,
+ciężkich do pomylenia, głosek.
+
+W rezultacie język ten uważany jest za niesamowicie prosty do przyswojenia. Niektórzy
+uważają, że można nauczyć się go czytać w ciągu kilku dni, a w ciągu kilku tygodni —
+stać się biegłym jego użytkownikiem.
+
+Jednak tak prosty język ma swoje ograniczenia. Wiele słów ma wiele różnych znaczeń,
+a niektórych zwrotów i zdań nie można zrozumieć, nie znając kontekstu. By wyrazić
+niektóre koncepje, trzeba skonstruować nowe frazy lub wyrazić je innymi słowy,
+(co jest — jak wspomniano wcześniej — częścią założenia tego języka).
+
+À propos kontekstu — toki pona w dużej mierze polega właśnie na nim.
+Różne osoby mogą opisywać te same podstawowe rzeczy w zupełnie odmienny sposób.
+Jest to częścią idei ów języka. Nawet niektóre zasady gramatyki bywają interpretowane
+na różny sposób przez różne osoby — czy to ze względu na ich mowę ojczystą, czy może
+na preferencje dotyczące dokładniejszej komunikacji swoich myśli.
+
+Ponadto, toki pona została zaprojektowana tak, by być łatwa w użytkowaniu, bez względu
+na czyjś ojczysty język. Głoski oraz struktura sylab toki pony są dobrane tak,
+by mogły być łatwe w wymowie dla użytkowników różnych języków.
+
+# Informacje o tym kursie
+
+Istnieje już wiele źródeł, dzięki których można nauczyć się toki pony. Najważniejszą,
+i — według mnie — najlepszą, jest opublikowana przez Sonję Lang w 2014 roku 
+[oficjalna książka toki pony](https://tokipona.org/) (zwana również „pu”).
+Nie jest za darmo, ale jest dobrze napisana i obfituje w szereg tekstów
+do przeczytania, i — co najważniejsze — dobrze radzi sobie z objaśnianiem języka.
+
+Warta uwagi jest również seria filmików [„12 days of sona pi toki pona”](https://www.youtube.com/watch?v=4L-dvvng4Zc)
+(12 dni nauki toki pony) Mitcha Halleya („jan Misali”) na YouTubie. Obejmuje ona cały język w
+dwunastu krótkich filmach, z których każdy zawiera 10 słów z oficjalnego słownika
+(psst: inspirowałem się nią, tworząc swoją stronę).
+
+Jednym ze starszych i bardziej wpływowych, (ale obecnie niedostępnych)
+zasobów internetowych był również internetowy kurs „o kama sona e toki pona”,
+(co oznacza „naucz się toki pony!”) Bryanta Knighta ("jan Pije").
+Przed przejściem twórcy na emeryturę była to jedna z najwcześniejszych stron
+toki pony dostępnych online. W związku z tym miała pewne różnice w sposobie użycia
+pewnych wyrazów. Wcześniejsze wersje kursu budziły również pewne kontrowersje
+związane z włączeniem do nich treści kilku dość fanatycznych stwierdzeń i tekstów.
+
+Celem mojego kursu jest, po pierwsze, zaprezentowanie pełnowartościowego źródła informacji
+dotyczącego języka toki pona, a po drugie, opisanie go tak, jak jest dzisiaj używany
+wśród swojej społeczności. Na niektórych stronach znajdziecie sekcję
+"Różnice dialektalne", która będzie wspominać, czym różnią się od siebie informacje
+przedstawione w kursie i jak toki pona są wykorzystywane w społeczności.
+
+Strona zerowa przedstawi podstawowe informacje na temat ortografii i wymowy języka.
+Każda następna strona wprowadzi dziesięć nowych słów spośród wszystkich 120 dostępnych
+w słowniku toki pony.
+
+## Spis treści
+
+### Kurs
+
+* [strona 0 – ortografia i wymowa](pl_0.html)
+
+* [strona 1 – podstawowe zdania](pl_1.html)
+
+* [strona 2 – przymiotniki](pl_2.html)
+
+* [strona 3 – czasowniki i dopełnienie](pl_3.html)
+
+* [strona 4 – o nie! więcej słownictwa](pl_4.html)
+
+* [strona 5 – to i owo](pl_5.html)
+
+* [strona 6 – przyimki oraz położenie](pl_6.html)
+
+* [strona 7 – zdania wykrzyknikowe, pytające, rozkazujące i imiona](pl_7.html)
+
+* * [strona 7a – więcej na temat budowania nieoficjalnych słów](pl_7a.html)
+
+* [strona 8 – język pełen barw](pl_8.html)
+
+* [strona 9 – kontekst i złożone przymiotniki](pl_9.html)
+
+* [strona 10 – czasowniki posiłkowe, czas i miejsce](pl_10.html)
+
+* [strona 11 – liczebniki](pl_11.html)
+
+* [strona 12 – to już jest koniec](pl_12.html)
+
+### Dodatki
+
+* [dodatek: strona 1 – słowa stare i nowe](pl_x1.html)
+
+* [dodatek: strona 2 – other writing systems](pl_x2.html)
+* * [sitelen pona](pl_sitelen_pona.html)
+
+* [słownik](pl_dictionary.html)
+
+* [autorzy i słowa uznania](pl_credits.html)

pages/tokipona/pl_sitelen_pona.md

@@ -0,0 +1,186 @@
+% sitelen pona – opis i przykłady
+% /dev/urandom
+% czerwiec 2020
+
+## sitelen pona
+
+„sitelen pona” („proste pismo” lub „łatwe pismo”) to pismo logograficzne, zaprojektowane
+przez Sonję Lang, twórczynię toki pony, na potrzeby tego języka.
+
+> %info%
+> Część oficjalnej książki, w której opisano pismo sitelen pona została opublikowana
+> na warunkach niekomercyjnej 
+> [CC-BY-NC 4.0](https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) licencji.
+> W rezultacie sekcja ta jest łatwa do znalezienia w innych kursach online.
+> Strona o piśmie sitelen pona na 
+> [stronie jan Pije](http://tokipona.net/tp/janpije/hieroglyphs.php), która jest
+> poświęcona temu systemowi, opisuje go niemal identycznie, jak oficjalna książka.
+>
+
+### Systemy logograficzne
+
+W systemie logograficznym **każdy znak zazwyczaj oznacza jedno słowo** (a czasem
+nawet wyrażenie). Najbardziej powszechnym przykładem takiego systemu jest ten
+używany w języku chińskim, zwany Han, i (zaraz obok ich własnych symboli) japońskim
+i koreańskim.
+
+> %info%
+> Systemy logograficzne są dobrze dopasowane do języków, w których słowa podlegają 
+> odmianie słabo lub nawet wcale. Gramatyka jest zamiast tego oparta na zestawianiu 
+> pojedynczych słów jeden po drugim (taki język jest nazywany „izolującym”). Języki 
+> chińskie pasują do tej idei bardzo dobrze, podobnie jak toki pona.
+
+Słownictwo toki pony składa się z zaledwie **120 słów** (plus kilku używanych przez 
+społeczność). Dzięki temu logograficzny system toki pony staje się **zauważalnie** 
+**łatwiejszy w nauce** i w użytku, niż system języka chińskiego, który wymaga 
+znajomości co najmniej 1500 znaków, aby osiągnąć biegłość. Ponadto, większość znaków 
+w piśmie sitelen pona wizualnie odzwierciedla swoje znaczenie. Przykładowo, „lawa”
+oznacza głowę, a symbol tego słowa przedstawia głowę z czapką z daszkiem. Wyraz
+„nanpa” oznacza liczbę i jest inspirowany krzyżykiem: „#”, itd. (Choć poniekąd to 
+samo można powiedzieć o wielu znakach Han).
+
+### Tablica znaków pisma sitelen pona
+
+![tablica znaków pisma sitelen pona](/tokipona/sitelen_pona.gif)
+
+> W powyżej tabelce przedstawiono wszystkie 120 oficjalnych słów toki pony.
+> Oprócz tego umieszczono tam też często używane dodatkowe słow („nimi sin”)
+> i alternatywne zapisy znaków istniejących w tym piśmie ("nasin lukin ante pi 
+> sitelen pona").
+
+Tak jak w alfabecie łacińskim, kierunek pisma sitelen pona jest z lewej do prawej,
+z góry na dół. Każde słowo w toki ponie zapisuje się za pomocą pojedynczego znaku
+i nie używa się spacji.
+
+Symbole oznaczające przymiotnik można zapisać wewnątrz lub nad rzeczownikiem,
+aby przedstawić frazę nominalną. Taki symbol nazywa się kompozytowym lub złożonym.
+
+> %info%
+> Twoją uwagę mogło przykuć „logo” toki pony, umieszczone na okładce oficjalnej 
+> książki oraz na wielu stronach internetowych (także na tej). I rzeczywiście,
+> jest to jeden symbol złożony — znak „toki”, w którego środku widnieje znak „pona”.
+
+Nieoficjalne słowa można przeliterować wewnątrz kartuszy (zaokrąglonych prostokątów
+otaczających potrzebne znaki). Każdy z tych symboli oznacza pierwszą literę wymowy
+przedstawianego słowa. Na przykład na stronie, do której prowadzi link umieszczony
+na początku strony, „ma Kanata” zapisano jako „ma [kasi alasa nasin awen telo a]”.
+(W niektórych fontach kartusz jest zastępowany nawiasami, otaczającymi ciąg znaków).
+
+### sitelen pona w powszechnym użyciu
+
+> %info%
+> Informacje zawarte w tej sekcji nie są częścią oficjalnego projektu pisma sitelen 
+> pona, ale są oparte na tym, jak jest ono używane w społeczności toki pony.
+
+Zdania oddzielić można za pomocą kropki albo spacji. Inne znaki przestankowe 
+(przecinki, dwukropki, itd.) są albo pomijane, albo zapisywane jako ich łacińskie
+odpowiedniki; (jest to za sprawą tego, że ich obecność lub brak nie zmienia znaczenia
+zdania).
+
+Każdy wyraz dodany przez społeczność języka toki pona zazwyczaj ma swój własny symbol
+i musi być przeliterowywany.
+
+Ponieważ znak zapytania jest odpowiednikiem słowa „seme”, na końcu zdań pytających
+można postawić kropkę (lub mniejszy pytajnik).
+
+Niektórzy składają znaki wewnątrz kartuszy, by móc zapisać całą sylabę, zajmując przy
+tym szerokość tylko jednego znaku. Na przykład
+[w tym tweecie](https://twitter.com/qvarie/status/1291755067851251712) nieoficjalne
+słowo „Nijon” („Japonia”) zapisano za pomocą trzech znaków: „nena-ilo”, „jan-oko”
+i „nena”.
+
+### Przykłady
+
+Oto zwykły tekst zapisany za pomocą pisma sitelen pona:
+
+![wan ni pi lipu ni li sitelen kepeken sitelen pona. sina ken ala ken sona e ni.
+/ toki pona li jo e nimi pi mute lili. tan ni nasin sitelen ni li ken: sitelen
+wan li toki e nimi wan. sitelen ale li lukin sama kon
+ona.](/tokipona/sitelen_pona_example.png)
+
+[Tłumaczenie](pl_answers.html#sp)
+
+Jeśli chcesz zobaczyć więcej tekstów zapisanych pismem sitelen pona, w tym stronę,
+która uczy czytać, nie używając żadnego innego systemu pisma, odwiedź stronę
+[„tomo pi sitelen pona”](https://davidar.github.io/tp/), której autoren jest jan Tepu.
+
+### Fonty
+
+Powyżej zapisany tekst używa fontu „linja pimeja”. Ale pismo sitelen pona można
+wyświetlić też na wiele innych sposobów. Oto najpopularniejsze z nich:
+
+
+ * Font „[linja pona](musilili.net/linja-pona/)” charakteryzuje jego prosty design
+   i obsługa mnóstwa znaków złożonych. Jest to najpopularniejsza opcja.
+
+ * „[sitelen pona pona](https://jackhumbert.github.io/sitelen-pona-pona/)” to font
+   obrazujący znaki w sposób znacznie różniący się od tego, jaki możemy zauważyć w 
+   zwykłym piśmie sitelen pona. Cieszy oko bez względu na wielkość znaków i nie 
+   wymaga modyfikowania tekstu, żeby wyglądać dobrze. Ten font w szczególności mi
+   się podoba.
+   
+> %info%
+> Na niektórych stronach tej witryny istnieje możliwość przełączania między pismem
+> łacińskim a sitelen pona. W tym drugim przypadku użyty będzie font „sitelen pona
+> pona”, ponieważ działa najlepiej w przypadku niezmodyfikowanych tekstów toki pony
+> i wyrazów, których nie znajdziemy w oficjalnym słowniku.
+>
+
+ * „[linja suwi](https://linjasuwi.ap5.dev/)” jest niedawno stworzonym fontem
+   autorstwa alienpirate5. Font ten wyróżniają starannie narysowane symbole
+   i multum słów stworzonych przez społeczność.
+
+ * Ja również zaprojektowałem font dla pisma sitelen pona.
+   Nazywa się on „[insa pi supa lape](supalape.html)” i opiera się na istniejącym
+   foncie „Bedstead” (i stąd pochodzi jego nazwa). Używa on tego samego algorytmu
+   konwertującego znaki rozłożone na małej bitmapie i konwertuje je na w pełni
+   funkcjonalny, wektorowy font.
+   
+#### Przykłady różnych fontów
+
+>
+> sitelen ni li sitelen kepeken sitelen pona.
+>
+> sina ken ala ken sona e ona.
+>
+> ma Kanata li suli.
+>
+> jan pi sona mute li pali pona.
+>
+
+* linja pona:
+
+![](/tokipona/lpona.png)
+
+* linja pona (sylaby używają znaków kompozytowych):
+
+![](/tokipona/lpona2.png)
+
+* linja pimeja:
+
+![](/tokipona/lpimeja.png)
+
+* sitelen pona pona:
+
+![](/tokipona/spp.png)
+
+* insa pi supa lape:
+
+![](/tokipona/insa.png)
+
+### sitelen emoji / sitelen pilin
+
+Pismo „sitelen emoji” (znane również jako „sitelen pilin”) jest adaptacją pisma 
+sitelen pona, która wykorzystuje istniejące znaki emoji dla każdego ze znaków pisma 
+sitelen pona. Dzięki temu adaptacja ta może być łatwo stosowana w większości 
+przeglądarek internetowych i aplikacji.
+
+* [Oficjalna strona](https://sites.google.com/view/sitelenemoji)
+
+* [Opis systemu oraz tabela znaków emoji w systemie Windows i przykładowy tekst](https://omniglot.com/conscripts/sitelenemoji.htm)
+
+---
+
+[Strona na temat alternatywnych systemów pisma](pl_x2.html)
+
+[Strona początkowa](pl_index.html)

pages/tokipona/pl_x1.md

@@ -0,0 +1,186 @@
+% toki pona strona dodatkowa 1 — stare i nowe słowa
+% /dev/urandom
+% kwiecień 2020
+
+Wszystkie słowa, które zostały opisane na stronach od 1 do 12 są obecne w oficjalnej 
+książce toki pony. Jednakże istnieje kilka dodatkowych słów, które albo były używane 
+wcześniej i nie pojawiły się w książce, albo takie, które zostały stworzone przez 
+społeczność toki pony po tym wydarzeniu. W przeciwieństwie do „nieoficjalnych słów” 
+używanych dla nazw własnych (patrz: [strona 7](pl_7.html)), te są traktowane jako 
+rodzime słowa toki pony i nie są pisane wielką literą.
+
+Poniekąd wyczerpująca lista wszystkich słów w języku toki pona, które są lub były używane, znajduje się w dokumencie [„nimi ale pona”][nap].
+
+[nap]:https://docs.google.com/document/d/10hP3kR7mFN0E6xW3U6fZyDf7xKEEvxssM96qLq4E0ms/edit
+
+Za to ta strona opisze wszystkie słowa, które moim zdaniem stosuje się często w sieci
+oraz alternatywne sposoby na użycie niektórych oficjalnych słów z 120-wyrazowego
+leksykonu.
+
+Założeniem języka toki pona jest minimalizacja liczby wyrazów i pozbycie się zbędnych
+konceptów, przez co oczywiście niestandardowe sposoby użycia mogą budzić kontrowersje.
+Spróbuję wyrazić własną opinię na temat tych wyrazów na liście.
+
+## Ujednolicone słowa: kin, namako i oko
+
+Zanim opublikowana została książka toki pony, w użyciu było kilka słów, których
+znaczenie pokrywało się z innymi wyrazami. Nie zostały one usunięte, ale mianowano
+je synonimami innych słów.
+
+Wyraz „kin” jest synonimem słowa „a”, ale ponieważ „a” jest bardziej ogólnym wyrażeniem
+emocji, „kin” używano do położenia nacisku (podobnie jak „również”, „naprawdę”,
+„w rzeczy samej” w języku polskim). Podkreślało się tym dosłowne znaczenie zdania,
+a nie zabarwiało je emocjonalnie. Według mnie takie znaczenie również można przekazać
+słowami „a” (zabarwienie emocjonalne) i „mute” (podkreślenie czegoś).
+
+Wyraz „namako” używano w znaczeniu „dodatek” albo „przyprawa”. W oficjalnej książce
+opisano ją jako synonim słowa „sin” — „nowy”, „dodatkowy”. Oba te wyrazy mają
+poniekąd odmienne znaczenia, ale z mojej perspektywy wyraz „sin” — w szczególności, gdy
+używany jako rzeczownik lub fraza nominalna „sin moku” (dodatek do jedzenia) — potrafi
+wyrazić ten sam koncept równie dobrze.
+
+Wyraz „oko” określono jako synonim słowa „lukin”. Kiedy stanowiły one dwa oddzielne
+słowa,  „oko” oznaczało to, co po polsku — oko. Natomiast „lukin” oznaczało „wzrok”
+albo „patrzeć”. Ponieważ „kute” może znaczyć albo „słuch”, albo „ucho”, decyzja
+ta wydaje się sensowna.
+
+## Usunięte słowa
+
+Istnieją też takie wyrazy, które w społeczności używa się od czasu do czasu, pomimo
+że zostały całkowicie usunięte ze słownika w chwili publikacji oficjalnej książki.
+
+Zacznijmy od tych bardziej popularnych:
+
+Wyraz „apeja” oznacza „wstyd” lub „wina”. Opisanie tego samego konceptu jest trudne,
+jeśli nie mamy do dyspozycji tego słowa, dlatego niektórzy nadal go używają.
+
+Znaczenia wyrazu „kipisi” to „dzielić”, „ciąć”, „siekać”. Dziś przejmują je słowa
+takie jak „tu” (dzielić) i „wan” (część, element), ale w niektórych tekstach nadal
+można się na nie natknąć. Istnieją również pomysły na zapis tego słowa za pomocą pisma
+sitelen pona.
+
+Wyraz „leko” (prawdopodobnie pochodzący od klocków Lego) używa się w znaczeniu
+„bloczek”, „kwadrat”, czasem „schody”. Nie ma żadnego jasnego zamiennika, którym można
+by zastąpić to słowo, dlatego wciąż jest sporadycznie używany, gdzie jest to
+konieczne.
+
+Wyraz monsuta oznacza „potwór” lub „strach”. Jak w przypadku słowa „apeja”, wielu
+ludzi uważa je za trudne do opisania, (a moża to zrobić na wiele sposobów), przez co 
+używa się starego nazewnictwa.
+
+A oto słownictwo, które dziś uważa się za porzucone, ale wciąż może występować
+w starszych tekstach:
+
+Słowo „kapa” to wczesne określenie góry lub pagórka. Ostatecznie wyraz „nena” zajął
+jego miejsce.
+
+Słowo „kapesi” określało kolory takie jak szary i brązowy, a czasem też kawę.
+Koniec końców zostało ono usunięte, ponieważ wyrażenia „pimeja walo” i „pimeja jelo”
+równie dobrze opisują te kolory.
+
+Słowo „majuna”, czyli „stary”, również zostało usunięte we wczesnych dniach toki pony.
+Ponieważ starość może być stosunkowo łatwo opisana za pomocą wyrazów związanych
+z czasem, słowo to wyszło z powszechnego użytku. Oto kilka przykładów:
+
+> ona mute li majuna. — Oni są młodzi.
+
+> tenpo mute la ona mute li lon. — Istnieją od dłuższego czasu / od dawna.
+
+Słowo „pasila” było odrębnym słowem oznaczającym „łatwy”, ale zostało usunięte
+ze słownika toki pony zanim jeszcze ukazała się pierwsza publiczna wersja strony
+internetowej w 2001 roku.
+
+Słowo „pake” było czasownikiem tłumaczonym jako „zaprzestać” i zaczerpniętym ze słowa
+„barrer” pochądzącego z akadiańskiego francuskiego. W ostateczności je usunięto
+z uwagi na to, że tę samą czynność można opisać słowem „pini” („przestać”, „ukończyć”)
+lub „awen” („trwać”, „stać”).
+
+Słowo „pata” oznaczało rodzeństwo, ale dziś zamiast tego można je wyrazić jako „jan 
+sama”.
+
+Słowo „powe”, czyli „kłamstwo”, „fałsz”, zostało usunięte, ponieważ to samo znaczenie
+mogą osiągnąć wyrażenia typu „lon ala” („nieistniejący”) lub „sona ike”
+(„zła wiedza”, „dezinformacja”).
+
+W leksykonie istniały również słowa „tuli” i „po” i odpowiadały liczbom 3 i 4. Zostały
+one zastąpione wyrażeniami „tu wan” oraz „tu tu”.
+
+## Kierunki
+
+Pomimo że w słownictwie toki pony istnieją takie słowa jak „góra”, „dół”, „przód” i 
+„tył”, nie znajdziemy tam wyrazów, które oznaczałyby „lewo” czy „prawo”. Jest tylko
+jeden wyraz oznaczający „bok”.
+
+Niektórzy stworzyli wyrażenia polegające na tym, że większość ludzi pisze prawą ręką
+(„poka pi luka sitelen” = „prawo”; „poka pi luka sitelen ala” = lewo), mają serce
+po lewej stronie ciała („poka pilin” = „lewo”; „poka pilin ala” = „prawo”) albo piszą
+od lewej do prawej („poka open” = „lewo”; „poka pini” = „prawo”).
+
+Oczywiście żadne z powyższych założeń nie jest w stu procentach uniwersalne — istnieją
+ludzie, którzy wolą pisać lewą ręką; którzy mają serce po prawej stronie 
+(dekstrokardia) lub piszą z prawej do lewej. (Co prawda należy przyznać, że 
+największe systemu zapisu *toki pony* — alfabet łaciński, sitelen pona i sitelen 
+sitelen — pisze się z lewej do prawej).
+
+W dokumencie „nimi ale pona” opisano dwa słowa stworzone po wydaniu oficjalnej 
+książki (takie wyrazy nazywane są „post-pu”), które nadają dokładne nazwy tym 
+kierunkom: „soto”, czyli „lewo” i „te”, czyli „prawo”. Osobiście uważam, że te słowa 
+bywają przydatne w miejscach, gdzie rozróżnienie tych dwóch kierunków jest konieczne. 
+Jednak w większości przypadków lepiej ich unikać.
+
+## Płeć i orientacja seksualna
+
+Wyrazy „mije” i „meli” kolejno oznaczają mężczyznę i kobietę. Istnieją jednak ludzie, 
+którzy albo nie uważają się ani za mężczyznę, ani za kobietę, albo nie urodzili się 
+żadnej z tych płci.
+
+Słowo „tonsi” zostało stworzone na potrzeby opisania takich ludzi, a w niektórych 
+przypadkach też osób transseksualnych lub należących do społeczności LGBT.
+
+W dodatku słowo „kule” (kolor) czasem używa się jako tłumaczenia wyrazu „płeć/gender”
+oraz „LGBT”. Na początku może to budzić wątpliwości — „a co z ludźmi
+koloru?”. Jednak w społeczności toki pony rasa i kolor skóry określa się najczęściej
+bezpośrednio (np. „jan pi selo walo” = „osoba o białej skórze”, „osoba białoskóra”).
+
+Ponadto, możesz natknąć się na słowa takie jak „mijomi” i „melome”. Są to skróty
+od wyrażeń „mije olin mije” („mężczyźni kochający mężczyzn”) i „meli olin meli” 
+(kobiety kochające kobiety) i działają tak samo jak angielskie skróty „mlm” i „wlw”.
+
+## Żartobliwe słowa
+
+Dodatkowo istnieje też kilka słów wymyślonych przez Sonję Lang w ramach żartu.
+W dokumencie „nimi ale pona” podpisane są „w.o.g. Sonja”. Najbardziej znanym wyrazem 
+tego typu jest „kijetesantakalu”, który oznacza szopy pracze i inne zwierzęta z 
+rodziny szopowatych.
+
+Do żartobliwych słów należą też „mulapisu” („pizza”) i „yupekosi” („zmienić swoje 
+stare kreacje na gorsze”) — warto zauważyć, że w toki ponie nie używa się litery "y" 
+i dlatego wymowa tego słowa jest nieznana.
+
+Ta lista opiera się na [tym arkuszu opisującym częstotliwość stosowania słów spoza pu](https://docs.google.com/spreadsheets/d/1dGd4do1Jk2L2NwW5l7tLgSajAVkUqO0z2UHGu4_Sq_M)
+i została stworzona przez użytkownika reddita `qwertyter`, z dodatkowymi 
+modyfikacjami opartymi na moim osobistym doświadczeniu.
+
+Kolumna podpisana „zamienniki” zawiera słowa i zwroty z oficjalnego słownika, za 
+pomocą których można wyrazić podobne idee. Nie wszystkie z nich są całkowicie 
+odpowiednie, a dla niektórych trzeba użyć innych części mowy (na przykład, „tu” jako 
+przymiotnik oznaczający „podzielony” bez cząstki „li” łatwo pomylić z liczbą „dwa”).
+
+| word | znaczenie | zamienniki |
+|----|----|----|
+| kin | naprawdę, bardzo, również | a, mute |
+| monsuta | strach, potwór | |
+| lanpan  | brać, dostać, odebrać | kama jo (kama jo utala) |
+| oko     | oko | lukin |
+| tonsi   | niebinarny, transpłciowy, LGBT | |
+| kipisi  | dzielić, ciąć | tu |
+| namako  | dodatkowy, przyprawa | sin |
+| kijetesantakalu | szop pracz | |
+| leko    | kwadrat, cegła, schody | |
+| powe    | nieprawda | sona ike, ... li lon ala |
+| apeja   | wstyd, wina, poczucie winy | |
+| majuna  | stry | pi tenpo mute pini |
+| pake    | zatrzymać, zablokować | pini, pali ala |
+| linluwi | internet | |
+
+[Strona początkowa](pl_index.html)

pages/tokipona/pl_x2.md

@@ -0,0 +1,97 @@
+% toki pona strona dodatkowa 2 — inne systemy pisma
+% /dev/urandom
+% kwiecień 2020
+
+Dotąd najczęściej używanym systemem pisma używanym do zapisu toki pony jest alfabet 
+łaciński, ale istnieją też inne, zaadaptowane bądź stworzone wyłącznie na potrzeby 
+toki pony.
+
+## Zaadaptowane systemy pisma
+
+Język toki pona mieści 5 samogłosek i 9 spółgłosek. Oznacza to, że dostosowanie 
+pasującego do niego alfabetu wymaga dobrania zaledwie 14 liter (albo ich sekwencji),
+których wymowa brzmi podobnie. Na przykład, tak alfabet toki pony może zostać 
+przedstawiony za pomocą liter greckich oraz cyrylicy:
+
+| pismo łacińskie | pismo greckie | cyrylica |
+|:-----:|:-----:|:--------:|
+| a | α | а |
+| e | ε | е |
+| i | ι | и |
+| j | γ | й |
+| k | κ | к |
+| l | λ | л |
+| m | μ | м |
+| n | ν | н |
+| o | ο | о |
+| p | π | п |
+| s | σ | с |
+| t | τ | т |
+| u | υ | у |
+| w | β | в |
+
+> %note%
+> Powyższe alfabety nie są odpowiadają greckim i rosyjskim głoskom jeden do jednego.
+> Niektóre litery wymawia się inaczej w toki ponie, a inaczej w dwóch pozostałych
+> systemach.
+
+Trochę trudniej jest przedstawić toki ponę za pomocą abugidy albo abdżadu, gdzie
+spółgłoski mają ustalone litery, a samogłoski zapisuje się za pomocą znaków 
+diakrytycznych lub dopisanych obok symboli. Najbardziej znanym abdżadem jest ten, 
+którego używa się w języku arabskim, a najsłynniejszą abugidą jest dewanagari (używany 
+przez wiele języków Indii).
+
+* [Filmik „ARABI PONA - Arabic Script for Toki Pona | sitelen musi”][arabic]
+* [„Toki Pona in Devanāgarī” (strona zarchiwizowana)][devanagari]
+
+[arabic]:https://www.youtube.com/watch?v=Mh9Wypm6pXs
+[devanagari]:https://web.archive.org/web/20060727115116/http://www.deadlybrain.org/projects/tokipona/deva_guja.php
+
+Język ten ma 92 możliwych kombinacji tworzących sylabę (47, jeśliby traktować „-n” 
+jako oddzielną sylabę). Oznacza to, że jego pismo można również przystosować do wielu 
+innych sylabicznych systemów pisma.
+
+Przykładowo, poniżej przedstawione są propozycje zapisu toki pony za pomocą 
+koreańskiego pisma Hangul. (Technicznie rzecz biorąc, Hangul składa się z symboli 
+literowych złożonych w bloki sylabiczne).
+
+* [„Writing Toki Pona with Korean Hangul” (strona zarchiwizowana)][hangularch]
+* [„Hangul for Toki Pona” na Reddicie][hangulred]
+
+[hangularch]:https://web.archive.org/web/20070313181500/http://www.tokipona.bravehost.com/korean.html
+[hangulred]:https://www.reddit.com/r/tokipona/comments/8mx951/hangul_for_toki_pona/
+
+Jeśli zmienić nieco brzmienia głosek, toki ponę można zapisać również za pomocą 
+japońskiej hiragany:
+
+* [„Hiragana for Toki Pona”][hiragana1]
+* [„sitelen Hiragana (ひらがな)” na Reddicie][hiragana_red]
+
+[hiragana1]:https://www.deviantart.com/derroflcopter/journal/Hiragana-for-Toki-Pona-339541633
+[hiragana_red]:https://www.reddit.com/r/tokipona/comments/e7g91u/sitelen_hiragana_%E3%81%B2%E3%82%89%E3%81%8C%E3%81%AA/
+
+## sitelen pona
+
+Najbardziej rozpowszechnioną alternatywą dla pisma toki pony jest logograficzne pismo
+*sitelen pona* („proste pismo”), stworzone przez samą Sonję Lang i opisane
+w oficjalnej książce.
+
+Podobnie jak w łacinie czy cyrylicy, zdania są zapisywane od lewej do prawej i od 
+góry do dołu, ale zamiast oddzielnych znaków dla głosek lub sylab, każdy symbol tym 
+systemie pisma jest znakiem przedstawiającym oddzielne słowo. Słowa nieoficjalne są 
+zapisywane wewnątrz kartusza (zaokrąglony prostokąt otaczający znaki), w którym każdy 
+kolejny symbol oznacza pierwszą literę słowa, które przedstawia.
+
+* **[Pełny opis, przykładowe teksty i fonty](pl_sitelen_pona.html)**
+
+Pismo [„sitelen sitelen”](https://jonathangabel.com/toki-pona/) Jonathana Gabela
+zostało zaprojektowane jako piękniejszy sposób na zapis tekstów w języku toki pona. Jest ono pismem nieliniowym, opartym na piśmie Majów.
+
+Pismo sitelen sitelen jest znacznie bardziej skomplikowane niż łacina czy sitelen 
+pona, i dlatego jest używane znacznie rzadziej. Za to napisane za jego pomocą teksty, 
+takie jak [ten kontrakt](https://www.jonathangabel.com/archive/2012/artworks_lipu-lawa-pi-esun-kama.html) 
+albo [lista przysłów](https://jonathangabel.com/toki-pona/dictionaries/gallery/). 
+Wiele z tych przysłów wymieniono również w oficjalnej książce. Nie można zaprzeczyć, 
+że wyglądają one przepięknie.
+
+[Strona początkowa](pl_index.html)