lipu-sona/pages/pl_4.md

% toki pona: strona 4 – o nie! więcej słownictwa
% /dev/urandom
% 2021-02-26

Nowe słownictwo na tej lekcji:

| słowo | znaczenie |
|----|----|
| jo | mieć, zawierać, trzymać, nieść |
| kala | ryba, zwierzę morskie |
| kasi | roślina, trawa, zioło, liść, kwiat |
| pipi | owad, robak, insekt |
| sitelen | obraz, symbol, napis, rysować |
| toki | mówić, mowa, język |
| waso | ptak, latające stworzenie |
| ma | ziemia, grunt, na dworze, terytorium |
| kiwen | twardy przedmiot, metal, kamień, ciało stałe |
| ko | proszek, glina, półlity |

Na tej stronie w większości przedstawione będą powyższe słowa.

> jan pali li telo e kasi. — Pracownik podlewa rośliny.

> jan wawa li jo e kiwen suli. — Silna osoba niesie duże kamienie.

> telo suli li jo e kala. — W morzu/oceanie („dużej wodzie”) są ryby.

> mi sitelen e toki sina. — Zapisuję twoje przemówienie.

> waso lili li moku e pipi. — Mały ptak je robaki.

> ma tomo mi li suli. — Moje miasto („teren zabudowany”) jest duże.

## Tematy rozmów

> %warning%
> W społeczności toki pony nie ma zgody co do tego, która z tych metod
> jest bardziej poprawna. Wszystko, co następuje pod tym nagłówkiem,
> jest opinią autora.

Istnieją dwa powszechnie używane sposoby wskazania tematu rozmowy
przy użyciu czasownika „toki”.

Najprościej wskazać temat, używając go jako przymiotnika.
Taki sposób pokazano w „o kama sona e toki pona!”.

> ona li toki meli. — Rozmawiają o kobietach.

Niestety taka konstrukcja bywa niejasna, na przykład wtedy, gdy do wyrazu
„toki” rzeczywiście chcemy dołączyć przymiotnik. Czy „toki ike” oznacza
„źle mówić (o kimś)”, czy „mówić o złu”?

W oficjalnej książce nie zawarto jasnego wyjaśnienia, ale wyrażenie "toki e ijo"
jest tłumaczone jako „komunikować coś”, a „toki wawa” — jako „zeznawać”,
a nie „mówić o mocy”.

Rozszerzona wersja tego podejścia — powszechnie stosowana
wśród społeczności toki pona — polega na wykorzystaniu tematu jako dopełnienia:

> sina toki e kala. — Rozmawiacie o rybach.

Według niektórych takie użycie partykuły „e” jest uważane za niekonwencjonalne,
ale za to mniej ogólnikowe. Dla zachowania jasności wariant ten będzie
stosowany na przestrzeni całego kursu.

W takich przypadkach Sonja Lang używa przyimka „lon”:
> mi toki lon ijo. — Rozmawiam o czymś.

## Przykładowe zdania

Oto przykłady zdań korzystających z interesujących wyrażeń:

> jan pali li toki utala e tomo mi. — Pracownik krytykuje („agresywnie mówi”)
> mój dom.

> ona li toki ike e jan pona mi. — Oni obrażają/obgadują moich przyjaciół.

Do jednego zdania wstawić można kilka czasowników i dopełnień. Wystarczy
przed każdym z nich umieścić „li” albo „e”.

> meli li toki e soweli, e waso. — Kobieta rozmawia o zwierzętach lądowych
> i ptakach.

> jan pali li pona e ilo, li lukin e lipu. — Pracownik naprawia urządzenie,
> czytając (patrząc na) dokument.

## Wyrażenia

Słowo „toki” samo w sobie jest powitaniem:

> toki! — Cześć!

## Różnice dialektalne

> %info%
> W tej części wyjaśniono, jak różne kursy toki pony różnią się
> sposobem wyrażania pewnych idei.

Jeżeli podmiotem jest „mi” lub „sina”, a zatem nie zostaje użyta partykuła
„li”, można:

* Powielić zdanie, jak sugeruje oficjalna książka toki pony („pu”):

> mi pali. mi moku. — Pracuję i jem.

* Dodać „li” przed drugim czasownikiem, jak zaleca seria filmików
„12 days of sona pi toki pona”:

> mi pali, li moku. — Pracuję i jem.

## Ćwiczenia

Teraz spróbuj przetłumaczyć poniższe zdania na polski:

* mi moku ala e soweli.
* jan pona sina li toki e ma, e telo.
* jan suli li lukin e ma tomo, li sitelen e ijo.
* ma li jo e kasi ike.
* pipi lili li suli, li pona.

Oraz poniższe na toki ponę:

* Twoje miasto nie ma pracowników.
* Mój mąż nie pracuje, a je i walczy.
* Moja ojczyzna („miejsce źródłowe”) jest duża.
* Twój obraz jest ładny.
* Mój przyjaciel ma rybę oraz owoc i robi dobre jedzenie.

[Odpowiedzi](pl_answers.html#p4)

[Poprzednia strona](pl_3.html) [Strona początkowa](pl_index.html) [Następna strona](pl_5.html)