lipu-sona/pages/lentan/o_lawa_e_sona_sina.md

% o lawa e sona sina!
% jan Lentan
% 2021-08-03

> %info%
>
> mi pali e lipu ni tawa [lipu tenpo](https://liputenpo.org). sina ken lukin e
> ona lon "lipu tenpo nanpa suno". lipu kon ni li jo e ante sin pi lipu mi.
>

tenpo ni la, jan mute li kepeken e linluwi<sup>1</sup> tawa ni: ona li pali, li
toki, li musi, li esun, li pali e ijo ante. wawa pona linluwi li suli mute.
taso, tenpo sike mute pini la, kulupu esun pi mute lili li kama wawa mute. pilin
mi la, ni li ike tawa jan ale.

* <sup>1</sup> **linluwi** li kulupu suli pi ilo sona ni: ilo sona li ken toki
  tawa ona ante kepeken linluwi.

# tenpo pini

tenpo sike nanpa 1969 la, kulupu Apane (ARPANET) li open. ona li linja e ilo
sona pi tomo sona, e ilo sona pi kulupu utala lawa pi ma Mewika. tenpo sike kama
la, tomo sona ante li kama tawa kulupu Apane. kulupu pi ma ante li kama. jan
Lope Kan (Robert Kahn) en jan Winton So (Vinton Cerf) li pali e nasin wan pi
toki ilo. ilo sona li ken toki tawa ilo sona ante kepeken ona. kulupu li suli,
li kama pona tawa jan mute. nasin pi toki ilo li pali e ni: ilo sona ala en
kulupu ala li lawa e ale. kulupu utala Mewika li pali e kulupu Apane, taso ona
li lawa ala e ona. kulupu Apane li ante, li kama linluwi.

# lipu kon pi kulupu suli

nasin insa linluwi li ante ala. ilo sona ale li ken pana e sona, li ken toki
tawa ilo sona ante. taso, jan mute li kepeken e linluwi lon nasin ante. jan mute
li toki tawa jan mute kepeken lipu kon Pesepu (Facebook) anu lipu kon Tuwita
(Twitter), li toki tawa jan pona kepeken lipu kon Osapu (WhatsApp) anu lipu kon
Siko (Discord), li pana e sitelen tawa kepeken lipu kon Jutu (YouTube). lipu ni
li lon ilo sona weka. kulupu suli li lawa e ona, li wawa mute. ona li pali e
nasin ni: ijo seme li ike anu pona? ona li ken pana e toki sin, e toki esun tawa
jan ale. ona li pali ike la, jan li awen kepeken e lipu kon tan ni: jan pona ona
en sona suli ona li lon lipu kon ni.

ijo ike mute li kama lon tenpo pini. lipu Pesepu la, toki pi sona ike li wawa e
jan ike. ma Mijama la, jan ni li toki e sona ike mute: ona li wile moli e jan pi
kulupu Lowinsa (Rohingya). kulupu esun Kenpisi Analisika (Cambridge Analytica)
li kama jo e sona jan pi mute suli, li pali e sona ni: "mi wile ante e wile jan
pi ante lawa pi ma Mewika. jan li wile ala e ni. toki seme li ken ante e wile
ona?". kulupu lawa li pali e ala lon tenpo suli.

lipu Tuwita la, jan Tona Tan li toki e ijo ni lon tenpo mute: ona li ike tawa
nasin Tuwita. kulupu lawa li pali e ala lon tenpo suli. jan ante li pali e ijo
ike tawa nasin sama la, lipu ona li weka lon tenpo lili.

kulupu lawa pi lipu kon suli li kulupu esun. pona jan li lili tawa ona. mani li
suli nanpa wan tawa ona. jan li toki e sona ike, li wile ike e jan ante la, ni
li ike. taso, ni li pona tawa kulupu esun tan ni: jan li awen lukin e lipu kon
ona la, kulupu esun li kama sona e jan, li kama jo e mani.

sin la, lipu kon suli li ike tan ni: ona li pakala la, toki mute li pakala. jan
ike li kama jo e sona insa ona la, ona li jo e wawa mute. kulupu lawa li weka e
lipu kon la, sona mute li weka lon tenpo ale.

ni li kama tan seme? tan mute li lon. lipu kon suli li ken awen e sona mute
kepeken mani lili. jan li ken toki tawa jan pona ale ona kepeken ilo wan la, ni
li pona tawa ona. kulupu pi mani mute li jo e wawa mute, li ken toki esun mute e
lipu ona.

# nasin pi lipu kon lili

taso, nasin pi tenpo pini li weka ala. nasin sin li lon, li ken pali e ijo sama
kepeken kulupu suli pi lawa ala.

sina ken pali e lipu kon lili sina kepeken nasin mute. sina sona e nasin toki
"HTML" la, sina ken pali e lipu kon. sina sona ala e ona la, ilo kon li ken pali
e ona. nasin ni la, sina awen jo e sona ale. sina ken pana e lipu kon kepeken
ilo sona weka ante, anu ilo sina, lon tenpo ale.

sina sona e ilo sona la, sina ken esun e lawa pi ilo sona weka lili kepeken mani
lili. sina ken pana e lipu kon kepeken ona. ante la, sina ken pana e ilo kon
tawa ona. ilo kon ni li ken pali e ijo mute.

<div style="float: right; border: 1px solid #9A93B7; font-size: 0.8em;
margin-inline: 6pt;"><img src="/images/240px-Fediverse_logo_proposal.svg.png" 
width="240px" height="240px" alt="sitelen lawa pi kulupu Wesiwe"><div>sitelen lawa pi kulupu Wesiwe</div></div>

> %info%
> tenpo pini la, mi toki e ilo "Mastodon" kepeken nimi "Matoton". taso, kulupu
> pi toki pona li lon ilo "Mastodon". kulupu ni li kepeken e nimi "Masoton". mi
> ante e nimi "Matoton" tawa nimi "Masoton" lon sitelen kama.

jan toki la, lipu pi ilo kon Masoton (Mastodon) li pali sama lipu Tuwita. taso,
ona li jo ala e kulupu lawa wan. kulupu mute li jo e ilo Masoton lon ilo sona
ante. kulupu li lawa e sona ona, e toki ona. ona li ken jo e nasin ante, li ken
weka e toki ike tan ona. sin la, ilo ni li lon, li toki tawa ona ante kepeken
nasin sama. ilo ante li pona tawa jan ante, li ken pali e ijo ante. ona ale li
pali e kulupu suli. taso, kulupu ni li jo ala e lawa wan. jan mute li ken ante e
ilo ona, li ken pona e ona, li ken pana e ante pona tawa jan ante. nimi pi
kulupu suli ni li "kulupu Wesiwe" (Fediverse).

> %info%
> **sona sin**: jan li pali e kulupu pi toki pona lon ilo Masoton. nimi nasin
> ona li <https://toki.social/>. 

ni li pali mute. ilo pi kulupu Wesiwe li wawa lili tawa ilo pi kulupu esun suli.
ona li ken pakala. kulupu li ken utala. taso, ni li lon: kulupu esun suli la,
wile jan li lili. jan li lawa e sona ona la, ona li ken awen e ona. kulupu ante
li ken ala ante anu pini e toki ona, li ken ala pana e toki esun ike tawa ona,
li ken ala kama jo ike e sona pi jan ale.

o lawa e sona sina!