% nasin Juni pi ilo kon % /dev/urandom % 2021-06-03 > %info% > > mi pali e lipu ni tawa [lipu tenpo](https://liputenpo.org). sina ken lukin e > ona lon "lipu tenpo nanpa pan". lipu kon ni li jo e ante sin pi lipu mi. > tenpo pini mute la, jan Ken Tansan (Ken Thompson) en jan Teni Wisi (Dennis Ritchie) en jan ante mute li pali e ilo kon lawa Juni (*Unix*) tawa ilo sona. ona li pali e ilo sin tan ni: ilo kon lawa ante li suli, li jo e ijo ike, li pali ike lon ilo sona pi wawa lili. ona li wile e ni: jan li ken pali e ilo kon sin tawa ona kepeken pali lili. tawa ni la, ona li pali e ilo kon lili mute. ilo wan li ken pali e pali wan lili. taso, jan li ken pana pona e pali ilo tawa ilo ante. jan anu sona awen anu ilo ante li pana e sitelen tawa ilo kon. ilo kon li pali, li pana e sitelen sin. sona pi ijo lon la, ilo wan pi ilo kon lili mute li ilo kon pi nimi "`sort`", li ante e sitelen lon nasin ni: linja sitelen ale li ante nasin tan nasin sitelen toki ( a -> e -> i -> j -> ... ). ilo kon pi nimi "`nl`" li pana e nanpa tawa linja sitelen ale. ilo kon pi nimi "`wc`" li toki e ni: sitelen li jo e mute sitelen seme, e mute nimi seme, e mute linja seme? ilo ante li ken lukin, li ken ante e sitelen lon nasin ante mute. ilo lili ni li pona tan ni: ilo li lili la, mute pakala ona li lili. jan li ken pali e ona lon tenpo lili. jan li ken linja e ilo lili mute. jan Taka Mikilo (Doug McIlroy) li jan pali suli pi ilo kon Juni. ona li toki e ni: * ilo sina li wile pali e ijo wan, li wile pali pona. sina wile pali e pali sin la, o pali e ilo kon sin, o suli ala e ilo ante. * ilo li pana e sitelen la, o sona e ni: ken la, ilo ante li kama jo e sitelen ni. o pana ala e ijo ike. o sitelen e ijo kepeken nasin pona. * o pali e ilo kepeken nasin ni: tenpo kama lili la, jan li ken lukin e pali ona. ijo lili pi ilo ni li ike la, o weka e ona, o pali sin e ona. * sina ken lili e pali jan la, o pali e ilo. o toki insa ala e ni: pali ni li pini la, ilo ni li pona ala pona lon tenpo kama mute? ni li lili. o pali e ilo. nasin Juni en nasin pi toki pona li sama lili. toki pona li jo e nimi pi mute lili. toki ante la, jan li ken toki e ijo kepeken nimi suli wan. toki pona la, toki sama li kepeken e nimi lili mute. tenpo ni la, ilo kon lawa mute li kama tan ilo Juni, li pali lon nasin sama. ilo Peli (*Berkeley Software Distribution, BSD*) li kama tan ilo Juni. ilo kon lawa Makinto (*Mac OS*) pi tenpo ni li jo e insa lawa wan, e ilo lili mute pi ilo Peli. ilo Nu (*GNU*) en ilo Linu (*Linux*) li kama ala tan ilo Juni. taso, ona li jo e ilo kon lili mute pi pali sama, pi nasin sama. # sona sin > %info% > sona ni li lon "lipu tenpo" ala. mi pali e ona tawa lipu ni. > mi pali e kulupu pi lipu kon mute. mi wile e ni: ilo sona li pali e lipu sin. lipu sin ni li jo e nimi nasin pi lipu ante ale. nimi nasin ni li kepeken e nasin nanpa ni: lipu pi tenpo pini lili li lon sewi. lipu pi tenpo pini suli li lon anpa. mi ken pali e ni kepeken lipu lili pi ilo Juni. > %info% > lipu mi ale li jo e linja sitelen tu wan ni: ona li open kepeken > sitelen "%". linja nanpa wan li toki e nimi lipu. linja nanpa tu li toki e ni: > jan seme li pali e lipu ni? linja nanpa tu wan li toki e ni: lipu ni li tan > tenpo seme? > > lipu ante ale li jo e sitelen toki pi lipu pini. ilo kon "`markdown`" li lukin > e lipu ni, li pali e lipu sin pi nasin HTML. mi ken pana e lipu sin tawa lipu > kon mi. > > mi wile pali e lipu sin tan sona pi lipu ale ni. ilo kon "`grep`" li lukin e lipu, li toki e ni: sitelen seme li open kepeken sitelen "%"? ilo kon "`sed`" li lukin e ona, li toki e ni: linja sitelen nanpa tu wan ona li toki e seme? ilo kon "`cut`" li weka e sona jaki tan linja sitelen ni. ilo kon "`date`" li lukin e ona, li toki e ni: ona li toki e tenpo pali seme? ilo ni li pali e nanpa tan tenpo ona. ilo sin mi li awen e nimi pi lipu kon, e tenpo pali ona lon lipu kon ante. ilo kon "`sort`" li ante e nasin pi linja sitelen ale lon lipu kon sin. ona li lukin e nanpa, li tawa e linja sitelen pi nanpa suli tawa sewi. ilo sin mi li lukin e sitelen ni, li pali e lipu pini. mi ken pana e lipu pini ni tawa kulupu pi lipu kon mi.