% toki pona: strona 9 – kontekst i złożone przymiotniki % /dev/urandom % 2021-02-26 Słownictwo na tej stronie: | słowo | znaczenie | |----|----| | pi | (przegrupowuje przymiotniki/przysłówki) | | la | „jeśli/kiedy” (wprowadza kontekst) | | luka | dłoń, ręka, ramię | | linja | podłużny, giętki przedmiot, nić, sznur, włos | | palisa | podłużny, twardy przedmiot, gałąź, kij | | selo | zewnętrze, otulina, skóra, granica | | len | tkanina, ubranie, pokrowiec | | lete | zimny, surowy | | musi | rozrywkowy, artystyczny, zabawa, gra | Czas przedstawić kolejne dwie partykuły języka toki pona: „pi” oraz „la”. ## pi Słówko „pi” przegrupowywuje przymiotniki i przysłówki. Normalnie przydawki dodawane są do wcześniejszej grupy wyrazów jedna po drugiej. Na przykład: > jan wawa — silna osoba > jan wawa ala — brak silnych osób Jeżeli chcesz powiedzić „słaba osoba”, musisz zaprzeczyć słowu „wawa”, nie — „jan”. I tutaj wkracza „pi”. > jan pi wawa ala — słaba osoba („osoba o braku siły”) Tym samym zastosowaniem można posłużyć się w innych przypadkach: > jan wawa mute — wiele silnych ludzi > jan pi wawa mute — bardzo silna osoba Partykuła ta może być również zastosowana w utartych zestawieniach wyrazowych: > jan toki utala — walczący mówca > jan pi toki utala — krytyk > %info% > Jeżeli wolisz używać składni „toki [przymiotnik]”, gdy chcesz określasz temat rozmowy > (tak jak to pokazano na [stronie 4](pl_4.html)), „pi” przyda się w określaniu tematu > rozmowy, który wymaga kilku słów, by go opisać. Przykładowo: > > > sina toki pi ma tomo mama sina. — Mówisz o swoim rodzinnym mieście. > ### pi i kolory Słówko „pi” jest często używane przy łączeniu kolorów (opisanym na [stronie 8](8.html)): > sewi pi pimeja walo li ike tawa mi. — Nie lubię szarego nieba. Według mnie „pi” może zostać pominięte, aczkoliwek może to budzić niejasności: > sewi pimeja walo li ike tawa mi. — Nie lubię szarego nieba. To drugie może zostać zrozumiane jako „niebo w kolorze i czarnym i białym”. ### pi i nieoficjalne słowa Wyraz „pi” można użyć w wyrażeniach, w których występują słowa nieoficjalne. > ma tomo Wasintan li ma tomo lawa pi ma Mewika. – Miasto Waszyngton jest stolicą > („głównym miastem”) Stanów Zjednoczonych. ## la Słówka „la” możemy użyć, aby zbudować zdania warunkowe oraz by wprowadzić kontekst. Oba te zabiegi przeprowadza się łącząc dwa zdania w jedno. > [zdanie A] la [zdanie B]. > W kontekście [zdania A], [zdanie B]. Najczęściej tłumaczy się to zdanie jako: > Kiedy [zdanie A], wtedy [zdanie B]. Na przykład: > moku ni li pona la mi pana e ona tawa sina. — Jeżeli to danie jest dobre, > dam ci je. > ona li moli la ni li ike tawa jan ale. — Jeżeli umrze, będzie to negatywne > dla każdego. Ale użycie „la” nie ogranicza się na tym. Partykuła ta może również zastąpić konstrukcje typu „lon [wyrażenie]”, kiedy mowa o miejscu lub czasie (więcej informacji na ten temat na [następnej stronie](pl_10.html)). > o kalama ala lon tomo lipu. — Nie hałasuj w bibliotece. > tomo lipu la o kalama ala. — W bibliotece bądź cicho. Za pomocą tego wyrazu można również określić perspektywę; podobnie działa „tawa”: > ni li pona tawa mi. — To jest dobre według mnie. / Lubię to. > mi la ni li pona. — (Z mojego punktu widzenia / według mnie), to jest dobre. ...albo łączyć kilka zdań: > tan ni la... — Dlatego... > ni la... — À propos... > %info% > Partykuły „la” można użyć na wiele różnych sposobów, również takich, o których > nie wspomniano w tym kursie. Toki pona wielce polega kontekście, dlatego > najlepiej jest po prostu „formułować zdania tak, aby się dogadać”. ## Różnice dialektalne > %info% > W tej części wyjaśniono, jak różne kursy toki pony różnią się > sposobem wyrażania pewnych idei. Oficjalna książka, kursy online i moje osobiste upodobania różnią się tym, jak stosują interpunkcję w zdaniach z „la”. W oficjalnej książce przecinek jest umieszczany przed partykułą „la” tylko w momencie, kiedy złączone są dwa zdania. W innych przypadkach przecinka nie ma. Seria filmików „12 days of sona pi toki pona” w ogóle nie używa znaków przestankowych (tak samo jest w przypadku kursu „o kama sona e toki pona!”). Osobiście wolę używać przecinka po „la” z uwagi na estetykę, ale w tym kursie interpunkcja jest pomijana. W każdym razie użycie znaków przestankowych jest kwestią gustu. Jest tak za sprawą tego, że w miejscu, gdzie inne języki użyłyby interpunkcji, w toki ponie taki sam zabieg można przeprowadzić korzystając z partykuł lub rozbijając zdanie. ## Ćwiczenia A teraz spróbuj zrozumieć poniższe zdania. * kulupu pi jan mute li ike tawa mi. * tomo ni la mi toki kepeken toki pona, mi toki kepeken toki Inli. * sina moku e soweli lete la ona li ike tawa sijelo sina. * kalama musi ona li pona mute. * sina kepeken ike e ilo la ona li pakala. I przetłumacz następujące na toki ponę. * Niebieskie niebo podoba mi się bardziej, niż szare niebo. * Jeżeli na dworze jest ciemno, zostań w domu. * Ona jest w barze („domu szalonej wody”). * Głośna osoba („osoba o głośnych dźwiękach”) mówi dziwne rzeczy. * Ta blondynka („kobieta o białych włosach”) jest atrakcyjna. * Jeżeli nie będziesz rozmawiać z ludźmi, nie będziesz mieć przyjaciół. [Odpowiedzi](pl_answers.html#p9) [Poprzednia strona](pl_8.html) [Strona początkowa](pl_index.html) [Następna strona](pl_10.html)