% toki pona: strona 6 – przyimki i miejsca % /dev/urandom % 2021-02-26 Słownictwo na tej lekcji zostanie podzielone na dwie kategorie. Przyimki: | słowo | znaczenie | |----|----| | kepeken | używać, używając, przy pomocy | | lon | w, przy, na, u, prawdziwy, istniejący, istnieć | | sama | taki sam, podobny, rodzeństwo | | tan | z, ponieważ, powód, przyczyna | | tawa | do, ku, dla, ruch | I zwykłe słowa, (które w tym przypadku opisują miejsca): | słowo | znaczenie | |----|----| | sewi | u góry, niebo, boski, święty | | noka | noga, stopa, dół, spód, pod | | poka | biodro, bok, obok, w pobliżu, koło | | monsi | tył, plecy, tyłek | | sinpin | twarz, przód, ściana | Przyimki to słowa przymocowane do innych części zdania. Używa się ich w celu określenia położenia lub czasu, (więcej na ten temat dowiesz się później), lub doprecyzowania informacji na temat danej czynności. W toki ponie słowa „kepeken”, „lon”, „sama”, „tan” i „tawa” pełnią rolę przyimków. Dodaje się je na końcu zdania, nie dokładając do tego żadnych partykuł. W poniższych przykładach użyto te pięć słów zarówno jako przyimki, jak i zwykłe słowa. > mi pona e tomo kepeken ilo mi. – Naprawiam dom, używając swoich narzędzi. > mi toki kepeken toki pona. – Mówię, posługując się toki poną. > sina kepeken e ilo sitelen. – Używasz narzędzia do malowania/rysowania > (długopis, ołówek, pędzel). > mi lon tomo sina. – Jestem w twoim domu. > jan ike li kalama mute lon tomo lipu. – Zły człowiek dużo hałasuje > w bibliotece. > ona li toki e ijo lon. – On/ona/oni/one mówią prawdę („mówią o istniejących > rzeczach”). > mi en sina li sama. – Ja i ty jesteśmy podobni. > meli sama mi li pona. – Moja siostra jest dobra. > kiwen lili li sama lukin pipi. – Kamyczek wygląda jak robak. > mi lape tan ni: mi jo ala e wawa. – Śpię, ponieważ nie mam energii. > mi tawa tan tomo mi. – Wychodzę z domu. > ona li awen lon tomo lipu. – Zostali w bibliotece. > tomo tawa mi li pona. – Mój samochód („ruchomy dom”) jest dobry. > mi tawa tomo moku. – Idę do restauracji („dom jedzenia”). Za pomocą słowa „tawa” można również wyrazić perspektywę. > sina pona tawa mi. – Lubię cię. („Jesteś dobry/-a według mnie”.) > %warning% > „tawa” może funkcjonować zarówno jako przymiotnik i przyimek, wskutek czego może dojść do niejasności. Na przykład „tomo tawa mi” może znaczyć „moje auto” albo „według mnie dom”. Znaczenie zależy tu od kontekstu. Oto przykłady słów związanych z miejscem: > waso mute li lon sewi. – Wiele ptaków jest na niebie. > mi awen lon tomo mi. – Zostaję w moim domu. > mi toki tawa jan sewi. – Mówię do boga/anioła/istoty boskiej/(dosłownie) osoby na/w niebie. > mi tawa kepeken noka mi. – Idę pieszo („używając moich nóg”). > kiwen lili li lon noka mi. – Pode mną jest mały kamyk. > mi tawa lon poka sina. – Idę obok ciebie („u twojego boku”). > jan poka li ike tawa mi. – Nie lubię swojego sąsiada. > poka mi li pakala. – Mam złamane biodro. > ona li lon monsi sina. – Oni stoją za tobą. > jan utala mute li lon sinpin. – Wojownicy stoją przede mną. > lipu suli li lon sinpin ni. – Ważny dokument wisi/jest na tej ścianie. > sinpin ona li pona lukin. – Jego twarz wygląda dobrze. ## Wyrażenia W toki ponie można pożegnać się na dwojaki sposób. Jeżeli to ty wychodzisz, użyjesz tego wyrażenia: > mi tawa! – Do widzenia! (dosłownie: „idę!”) Jeżeli wychodzi ktoś inny, pożegnasz go tak: > tawa pona! – Do widzenia! (dosłownie: „dobrej podróży!”) W rzeczywistości istnieje wiele słów, które zmieniają się we frazy, gdy dodamy wyraz „pona”. > moku pona! – Smacznego! (dosłownie: „dobrego posiłku!”) > lape pona! – Dobranoc! (dosłownie: „dobrego snu!”) Istnieje również pewne wyrażenie, które może posłużyć jako uniwersalne pozdrowienie. Do takich zaliczają się między innymi „dziękuję” czy „pokój z tobą”: > pona tawa sina! (dosłownie: „dobro ku tobie!”) ## Różnice dialektalne > %info% > W tej części wyjaśniono, jak różne kursy toki pony różnią się > sposobem wyrażania pewnych idei. * W oficjalnej książce słowo „lon” ma szersze znaczenie, w tym „z” i „po”. Na przykład „Mówię w języku toki pona” tłumaczy się jako „mi toki lon toki pona”. Jednakże takiego użycia tego słowa nie spotyka się zbyt często. * Według oficjalnej książki słowo „noka” może oznaczać zarówno „stopa” jak i „poniżej”. Drugie znaczenie tego wyrazu jest stosunkowo nowe. W innych kursach to samo znaczenie osiąga się przy użyciu słowa „anpa”, podczas gdy „noka” oznacza tylko stopę lub nogę. Wyraz „anpa” omówimy na [stronie 7](pl_7.html). * Czasami słowa „kepeken” i „tawa” są używane zarówno jako przyimki (kolejno „przy użyciu” i „w kierunku”) oraz czasowniki („używać”, „poruszać się”). Oficjalna książka podaje przykład użycia wyrazu „kepeken” jako czasownik: > o kepeken ala ilo ike. – Nie używaj złych narzędzi. Ale w społeczności toki pony nadal dodaje się partykułę „e”, jako że „kepeken” jest czasownikiem przechodnym, a nie przyimkiem. > mi kepeken e ilo. – Używam narzędzi. (Metody tej użyto również w kursie "o kama sona e toki pona!") Różnica polega na tym, że we wcześniejszym przykładzie dopełnienie („ilo ike”) jest poprzedzone wyrażeniem „kepeken ala”. W późniejszym przykładzie po „kepeken” bezpośrednio następuje słówko „e”, jak w przypadku każdego innego czasownika. W tym kursie stosować będziemy tej drugiej konwencji, jako że jest ona bardziej precyzyjna i pozwala na użycie większej ilości technik gramatycznych (przykładowo jaśniej można korzystać z przydawek następujących po wyrazie „kepeken”). Jednakże w większości zdań obecność partykuły „e” lub jej brak nie powinien powodować zamieszania. ## Ćwiczenia A teraz spróbuj przetłumaczyć poniższe zdania na polski. * ona li toki tawa mama mije ona kepeken ilo toki. * moku suwi li ike tawa mi. * ma mama mi li utala e ma poka. * meli sama sina li jan pona mi. * pipi lili li lon sinpin sina. A następnie przetłumacz następujące zdania na toki ponę: * Zniszczyłeś mój samochód. * Mężczyzna karmi dzieci („daje dzieciom jeść”). * Nie podoba mi się ten czat („pokój rozmów”). * Naprawiłem dom dzięki tobie. * Oni czytają książki w bibliotece. [Odpowiedzi](pl_answers.html#p6) [Poprzednia strona](pl_5.html) [Strona początkowa](pl_index.html) [Następna strona](pl_7.html)