% Tokipono paĝo 3 - verboj kaj akuzativo
% /dev/urandom
% julio 2022

La vortlisto de ĉi tiu paĝo:

| vorto  | signifo                         |
|-------|----------------------------------|
| e     | (akuzativa markilo)              |
| ijo   | io, afero, objekto               |
| ilo   | ilo, maŝino, aparato             |
| lipu  | libro, dokumento, papero         |
| lukin | okulo, rigardi, vidi, peni       |
| olin  | ami, amo, korinklino             |
| pali  | fari, labori, laboro             |
| pana  | doni, sendi, ellasi              |
| telo  | akvo, likvo, akvumi, lavi        |
| tomo  | domo, ĉambro, konstruaĵo         |

Por aldoni verbon al la frazo, uzu ĉi tiun strukturon:

> [substantivo] li [verbo]

Ekzemple,

> mije li pali. - Viro laboras.

Oni povas aldoni adjektivojn kaj al la substantivo kaj al la verbo. Se oni
aldonas ĝin al verbo, la adjektivo rolas kiel adverbo.

> jan wawa li pali pona. - Fortulo laboras bone.

> %warning%
> Ne estas maniero por distingi, ĉu vorto en ĉi tia frazo estas adjektivo ĉu
> verbo. Ekzemple, la frazo "mi moku" povas signifi aŭ "mi manĝas" aŭ "mi estas
> manĝaĵo."


> %info%
> Verboj ne havas informon pri tempo en si (Esperante: -is, -as, -os). Mi
> klarigos manieron por specifi tempon poste en alia paĝo.

Por aldoni objekton -- la akuzativa parto de la frazo -- uzu la partikulon "e"
en ĉi tiu strukturo:

> [subjekto] li [verbo] e [objekto]

> jan wawa li pali e tomo. - Fortulo faras domon.

Ankaŭ objekto povas ricevi adjektivon.

> jan pali li pana e moku pona. - Laboranto donas bonan manĝaĵon.

Jen kelkaj frazoj:

> jan pona mi li pona e ilo lukin. - Mia amiko (plibonigas/riparas) rigardilon
> (okulvitrojn, teleskopon, mikroskopon, ktp).

> mi telo e moku. - Mi lavas la manĝaĵon.

> mi olin e meli mi. - Mi amas mian edzinon.

> %averto%
> 
> Ĉar la vorto "lukin" mem priskribas la agon vidi, kaj ne la aspekton,
> oni kutime faras komplimenton pri aspekto ĉi tiel:
> 
> > sina pona lukin. - Vi aspektas bone ("Vi bonas vide / en vida maniero").
>
 
## Ekzercoj

Penu nun kompreni ĉi tiujn frazojn.

* jan lili li pana e telo lukin.
* ona li lukin e lipu.
* soweli ike li utala e meli.
* jan utala li moku e kili suli.
* soweli lili li moku e telo.
* mi telo e ijo suli.

Kaj penu traduki ĉi tiujn frazojn al Tokipono.

* Ŝi amas ĉiujn ("ĉiujn homojn").
* La banĉambro ("akva domo") bonas.
* Mi disdonas dokumentojn.
* Malica soldato rigardas vian domon.
* Miaj iloj funkcias ("laboras") bone.

[Respondoj](eo/answers#p3)

> %page-nav%
> [Antaŭa paĝo](eo/2)
> [Ĉefpaĝo](eo)
> [Sekva paĝo](eo/4)