diff --git a/pages/tokipona/pl_6.md b/pages/tokipona/pl_6.md new file mode 100644 index 0000000..7024cb5 --- /dev/null +++ b/pages/tokipona/pl_6.md @@ -0,0 +1,184 @@ +% toki pona: strona 6 – przyimki i miejsca +% /dev/urandom +% marzec 2020 + +Słownictwo na tej lekcji zostanie podzielone na dwie kategorie. Przyimki: + +| słowo | znaczenie | +|----|----| +| kepeken | używać, używając, przy pomocy | +| lon | w, przy, na, u, prawdziwy, istniejący, istnieć | +| sama | taki sam, podobny, rodzeństwo | +| tan | z, ponieważ, powód, przyczyna | +| tawa | do, ku, dla, ruch | + +I zwykłe słowa, (które w tym wypadku są związane z miejscem): + +| słowo | znaczenie | +|----|----| +| sewi | u góry, niebo, boski, święty | +| noka | noga, stopa, dół, spód, pod | +| poka | biodro, bok, obok, w pobliżu, koło | +| monsi | tył, plecy, tyłek | +| sinpin | twarz, przód, ściana | + +Przyimki to słowa przymocowane do innych części zdania. Używa się ich +w celu określenia położenia lub czasu, (więcej o tym w przyszłości), +lub doprecyzowania informacji na temat danej czynności. + +W toki ponie słowa „kepeken”, „lon”, „sama”, „tan” i „tawa” pełnią rolę +przyimków. Dodaje się je na końcu zdania, nie dokładając do tego żadnych +partykuł. + +W poniższych przykładach użyto te pięć słów zarówno jako przyimki, +jak i zwykłe słowa. + +> mi pona e tomo kepeken ilo mi. – Naprawiam dom, używając swoich narzędzi, + +> mi toki kepeken toki pona. – Mówię, posługując się toki poną. + +> sina kepeken e ilo sitelen. – Używasz narzędzia do malowania/rysowania +> (długomis, ołówek, pędzel). + +> mi lon tomo sina. – Jestem w twoim domu. + +> jan ike li kalama mute lon tomo lipu. – Zły człowiek dużo hałasuje +> w bibliotece. + +> ona li toki e ijo lon. – On/ona/oni/one mówią prawdę („mówią o istniejących +> rzeczach”). + +> mi en sina li sama. – Ty i ja jesteśmy podobni. + +> meli sama mi li pona. – Moja siostra jest dobra. + +> kiwen lili li sama lukin pipi. – Kamyczek wygląda jak robak. + +> mi lape tan ni: mi jo ala e wawa. – Śpię, ponieważ nie mam energii. + +> mi tawa tan tomo mi. – Wychodzę z domu. + +> ona li awen lon tomo lipu. – Zostali w bibliotece. + +> tomo tawa mi li pona. – Mój samochód („ruchomy dom”) jest dobry. + +> mi tawa tomo moku. – Idę do restauracji („dom jedzenia”). + +Za pomocą słowa „tawa” można również wyrazić perspektywę. + +> sina pona tawa mi. – Lubię cię. („Jesteś dobry/-a według mnie”.) + +> %warning% +> „tawa” może funkcjonować zarówno jako przymiotnik i przyimek, wskutek +czego może dojść do niejasności. Na przykład „tomo tawa mi” może znaczyć +„moje auto” albo „według mnie dom”. Znaczenie zależy tu od kontekstu. + +Oto przykłady słów związanych z miejscem: + +> waso mute li lon sewi. – Wiele ptaków jest na niebie. + +> mi awen lon tomo mi. – Zostaję w moim domu. + +> mi toki tawa jan sewi. – Mówię do (boga/anioła/istoty boskiej/(dosłownie) osoby na/w niebie). + +> mi tawa kepeken noka mi. – Idę pieszo („używając moich nóg”). + +> kiwen lili li lon noka mi. – Pode mną jest mały kamyk. + +> mi tawa lon poka sina. – Idę obok ciebie („u twojego boku”). + +> jan poka li ike tawa mi. – Nie lubię swojego sąsiada. + +> poka mi li pakala. – Mam złamane biodro. + +> ona li lon monsi sina. – Oni są za tobą. + +> jan utala mute li lon sinpin. – Wojownicy stoją przede mną. + +> lipu suli li lon sinpin ni. – Ważny dokument wisi/jest na tej ścianie. + +> sinpin ona li pona lukin. – Jego twarz wygląda dobrze. + +## Wyrażenia + +W toki ponie można pożegnać się na dwojaki sposób. Jeżeli to ty wychodzisz, +użyjesz tego wyrażenia: + +> mi tawa! – Do widzenia! (dosłownie: „idę!”) + +Jeżeli wychodzi ktoś inny, pożegnasz go tak: + +> tawa pona! – Do widzenia! (dosłownie: „dobrej podróży!”) + +W rzeczywistości istnieje wiele słów, które po dodaniu słówka „pona” +zamieniają się w wyrażenia. + +> moku pona! – Smacznego! (dosłownie: „dobrego posiłku!”) + +> lape pona! – Dobranoc! (dosłownie: „dobrego snu!”) + +Istnieje również pewne wyrażenie, które może posłużyć jako uniwersalne +pozdrowienie. Do takich zaliczają się między innymi „dziękuję” czy +„pokój z tobą”: + +> pona tawa sina! (dosłownie: „dobro ku tobie!”) + +## Różnice dialektalne + +> %info% +> W tej części wyjaśniono, jak różne kursy toki pony różnią się +> sposobem wyrażania pewnych idei. + +* W oficjalnej książce słowo „lon” ma szersze znaczenie, w tym „z” i „po”. +Na przykład „Mówię w języku toki pona” tłumaczy się jako „mi toki lon toki pona”. +Jednakże takiego użycia tego słowa nie spotyka się zbyt często. + +* Według oficjalnej książki słowo „noka” może oznaczać zarówno „stopa” jak i +„poniżej”. Drugie znaczenie tego wyrazu jest stosunkowo nowe. W innych kursach +to samo znaczenie osiąga się przy użyciu słowa „anpa”, podczas gdy „noka” +oznacza tylko stopę lub nogę. Wyraz „anpa” omówimy na [stronie 7](pl_7.html). + +* Czasami słowa „kepeken” i „tawa” są używane zarówno jako przyimki (kolejno +„przy użyciu” i „w kierunku”) oraz czasowniki („używać”, „poruszać się”). +Oficjalna książka podaje przykład użycia wyrazu „kepeken” jako czasownik: + +> o kepeken ala ilo ike. – Nie używaj złych narzędzi. + +Ale w społeczności toki pony nadal dodaje się partykułę „e”, jako że „kepeken” +jest czasownikiem przechodnym, a nie przyimkiem. + +> mi kepeken e ilo. – Używam narzędzi. + +(Metody tej użyto również w kursie "o kama sona e toki pona!") + +Różnica polega na tym, że we wcześniejszym przykładzie dopełnienie („ilo ike”) +jest poprzedzone wyrażeniem „kepeken ala”. W późniejszym przykładzie po „kepeken” +bezpośrednio następuje słówko „e”, jak w przypadku każdego innego czasownika. + +W tym kursie stosować będziemy tej drugiej konwencji, jako że jest ona bardziej +precyzyjna i pozwala na użycie większej ilości technik gramatycznych (przykładowo +jaśniej można korzystać z modyfikatorów następujących po wyrazie „kepeken”). +Jednakże w większości zdań obecność partykuły „e” lub jej brak nie powinien +powodować zamieszania. + +## Ćwiczenia + +A teraz spróbuj przetłumaczyć poniższe zdania na polski. + +* ona li toki tawa mama mije ona kepeken ilo toki. +* moku suwi li ike tawa mi. +* ma mama mi li utala e ma poka. +* meli sama sina li jan pona mi. +* pipi lili li lon sinpin sina. + +A następnie przetłumacz następujące zdania na toki ponę: + +* Zniszczyłeś mój samochód. +* Mężczyzna karmi dzieci („daje dzieciom jeść”). +* Nie podoba mi się ten czat („pokój rozmów”). +* Naprawiłem dom dzięki tobie. +* Oni czytają książki w bibliotece. + +[Odpowiedzi](pl_answers.html#p6) + +[Poprzednia strona](pl_5.html) [Pierwsza strona](pl_index.html) [Następna strona](pl_7.html) \ No newline at end of file