lipu-sona/pages/tokipona/pl_7a.md

% page 7a — więcej na temat budowania nieoficjalnych słów
% /dev/urandom
% marzec 2020

By dowiedzieć się, jak tworzone są nieoficjalne słowa, najpierw musisz
nauczyć się zasad działania fonologii toki pony. Słowa w tym języku są konstruowane
według systemu \(C\)V\(N\). To oznacza, że każda sylaba składa się z opcjonalnej
dowolnej spółgłoski, samogłoski i opcjonalnej spółgłoski nosowej (czyli „n”).

W dodatku sekwencje „ji”, „ti”, „wo” i „wu” są zabronione, przez co muszą
zostać zastąpione kolejno przez „i”, „si”, „o” i „u”.

Oto spis wszystkich dozwolonych sylab:

| a | e | i | o | u | an| en| in| on| un|
|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|:-:|
| a | e | i | o | u | an| en| in| on| un|
|ja |je |   |jo |ju |jan|jen|   |jon|jun|
|ka |ke |ki |ko |ku |kan|ken|kin|kon|kun|
|la |le |li |lo |lu |lan|len|lin|lon|lun|
|ma |me |mi |mo |mu |man|men|min|mon|mun|
|na |ne |ni |no |nu |nan|nen|nin|non|nun|
|pa |pe |pi |po |pu |pan|pen|pin|pon|pun|
|sa |se |si |so |su |san|sen|sin|son|sun|
|ta |te |   |to |tu |tan|ten|   |ton|tun|
|wa |we |wi |   |   |wan|wen|win|   |   |

Istnieje jeszcze jedna zasada: zaraz po samołgłosce nie może nastąpić kolejna
samogłoska, a zaraz po głosce „n” nie może nastąpić „m” ani kolejne „m”.

> %info%
> Zasada z „n” i „m” nie została wspomniana w oficjalnej książce,
> ale wszystkie wspomniane tam nazwy własne się jej trzymają, (np. Mjanma
> została zapożyczona jako „ma Mijama”, nie — „ma Mijanma”).

Spółgłoski nieobecne w toki ponie muszą zostać zastąpione przez podobne
głoski. Na przykład Rzym („Roma”) zamienia się w „ma tomo Loma”, a Dżakarta
przekształcono w „ma tomo Sakata”.

| spółgłoska | odpowiadająca głoska |
|:----:|:----|
| k | „k”, „g”, polskie „h”, francuskie „r” |
| l | „l”, polskie „r” czasem angielskie „r” |
| m | „m” |
| n | „n”, „m” na końcu sylaby |
| p | „p”, „b”, „f”, czasem „w” |
| s | „s”, „z”, „dż”, „cz”, „sz”, „rz/ż”, „c”, „ks” |
| t | „t”, „d”, „dź/dzi” |
| w | „w”, „ł”, często angielskie „r” |

Jeżeli w jakimś słowie występuje kilka spółgłosek pod rząd, najlepiej
zostawić tylko jedną. Ewentualnie można zrobić z nich osobne sylaby.

Jeśli chcemy dodać spółgłoskę ze względu na skupisko dwóch samogłosek,
najlepiej wybrać „w” lub „j”, ponieważ te najlepiej się kryją wśród innych głosek,
(np. Azja — „ma Asija” lub Erytrea — „ma Eliteja”).

W razie, gdybyśmy zdecydowali się utworzyć dwie sylaby, by rozdzielić zbitkę
spółgłosek, albo powtarzamy samogłoskę występującą w poprzedniej sylabie,
albo wstawiamy „u”. (np. Islandia („Ísland„) — „ma Isilan”, a Szkocja — „ma Sukosi”).

Przy tworzeniu nazw miast, najlepiej wzorować się na tym, jak mieszkańcy tego
miasta by wymówili tę nazwę. Na przykład kanadyjskie Toronto w oficjalnej książce
zostało zapisane jako „ma tomo Towano”, nie — „ma tomo Tolonto”.

Nazwy państw mogą zostać zaczerpnięte z formy w dopełniaczu lub nazwy używanej
przez dany lud. Na przykład rodzima nazwa Japonii to „Nippon”, ale japończycy
i język japoński są kolejno określane jako „Nihonjin” i „Nihongo”. Na podstawie
dwóch ostatnich słów utworzono nieoficjalne słowo „Nijon”. Podobnie słowo
„Wensa” (Szwecja) pochodzi od wyrazu „svenska” („szwedzki”).

Jeżeli nazwa kraju lub miasta jest często skracana, można utworzyć nieformalne słowo
w oparciu o ten skrót. Przykładowo Los Angeles („L.A.”) staje się „ma tomo Ele”,
a Wielka Brytania („U.K.”) — „ma Juke”. Ta sama zasada może zostać zastosowana
w innojęzycznych akronimach: Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
(rosyjski skrót: „СССР”) zmienia się w „ma Sesesele”.

Niektórzy stosują zasadę, że jeśli powstałe w ten sposób nieoficjalne słowo brzmi
tak samo, jak rodzime słowo toki pony, to nieoficjalne słowo powinno zostać
nieco zmodyfikowane. Na przykład imię „Mary” (skąd zresztą „meli” właśnie pochodzi)
zwykle zmienia się „jan Mewi”. W ten sposób można uniknąć nieporozumień.

Istnieją jeszcze inne zasady, ale są różnie postrzegane przez różnych ludzi.
Inną listę zasad tokiponizacji można znaleźć w oficjalnej książce. Lista ta
jest krótsza, ale za to mniej szczegółowa.

[Powrót do strony 7](pl_7.html) [Pierwsza strona](pl_index.html)